عکس: گتی ایمیجز
عکس: گتی ایمیجز

احتمال درگیری هند و پاکستان بر سر کشمیر

حمله این هفته مرگبارترین حمله از سال ۲۰۱۹ است

نقشه کشمیر
نقشه: اکونومیست

چمنزارهای آلپ و جنگل‌های کاج پهالگام، مدت‌هاست که بازدیدکنندگان را به منطقه جامو و کشمیر هند جذب می‌کنند. آن‌ها این منطقه را "سوئیس کوچک" می‌نامیدند و اخیراً با توجه به اینکه دولت هند از کاهش خشونت شبه‌نظامیان در منطقه خبر داده بود، تعداد بیشتری از گردشگران به این منطقه سفر می‌کردند. با این حال، در تاریخ ۲۲ آوریل ۲۰۲۵، دست‌کم ۲۰ نفر کشته و بسیاری دیگر زخمی شدند، پس از آنکه افراد مسلح ناشناس به روی گردشگران در پهالگام آتش گشودند. به نظر می‌رسد این مرگبارترین حمله شبه‌نظامیان از سال ۲۰۱۹ در این منطقه هیمالیا باشد که به طور کامل مورد ادعای هند و پاکستان است اما بخشی از آن توسط هر دو کشور اداره می‌شود.

در حالی که پلیس هند شبه‌نظامیان در حال جنگ با حاکمیت هند را مقصر دانست، گروهی با نام "جبهه مقاومت" مسئولیت این حمله را در شبکه‌های اجتماعی بر عهده گرفت و به ورود ۸۵۰۰۰ شهرک‌نشین اشاره کرد. اما مقامات نظامی و اطلاعاتی سابق هند، نیروهای مسلح پاکستان را به طراحی این حمله متهم کردند و خواستار پاسخ قاطع و سریع شدند. پس از حمله سال ۲۰۱۹، که منجر به کشته شدن ۴۰ پلیس هندی شد، هند ۱۲ روز بعد حمله‌ای هوایی به پاکستان انجام داد. نیروی هوایی پاکستان روز بعد تلافی کرد و با واکنش جت‌های هندی، یکی از آن‌ها در خاک پاکستان سقوط کرد، اگرچه خلبان زنده ماند و به سرعت به هند بازگردانده شد.

حمله پهالگام، که همزمان با سفر معاون رئیس‌جمهور آمریکا، جی.دی. ونس، به هند بود، تهدیدی برای آغاز یک رویارویی نظامی دیگر بین هند و پاکستان است. هر دو کشور دارای سلاح‌های هسته‌ای هستند و از زمان استقلال در سال ۱۹۴۷، دو جنگ و یک درگیری محدود دیگر بر سر کشمیر داشته‌اند. آقای ونس، که در حال بازدید از اماکن فرهنگی در شمال هند (چند صد کیلومتر دورتر) است، به قربانیان آنچه او "حمله تروریستی ویرانگر" خواند، تسلیت گفت. رئیس‌جمهور دونالد ترامپ گفت آمریکا "قاطعانه در کنار هند علیه تروریسم ایستاده است".

نارندرا مودی، نخست‌وزیر هند، که در حال بازدید از عربستان سعودی است، قول داد که عاملان این حمله را به دست عدالت بسپارد. او در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) نوشت: "آن‌ها در امان نخواهند بود! عزم ما برای مبارزه با تروریسم تزلزل‌ناپذیر است." آمیت شاه، وزیر کشور هند، برای برگزاری یک جلسه امنیتی به کشمیر رفت. عمر عبدالله، مقام ارشد منتخب این منطقه، گفت: "این حمله به بازدیدکنندگان ما یک عمل شنیع است." این حمله "بسیار بزرگتر از هر چیزی است که در سال‌های اخیر متوجه غیرنظامیان شده است." گزارش‌های رسانه‌های هندی حاکی از آن است که دو نفر از کشته‌شدگان، خارجیانی با اصالت هندی بوده‌اند، اما ملیت آن‌ها را اعلام نکردند.

این حمله ضربه‌ای به ادعاهای دولت هند مبنی بر تثبیت اوضاع کشمیر است. از زمان آغاز شورش ضد هندی در سال ۱۹۸۹، ده‌ها هزار نفر در آنجا کشته شده‌اند. اما در سال‌های اخیر به نظر می‌رسید که خشونت شبه‌نظامیان کاهش یافته است. دولت هند این امر را به تصمیم خود برای لغو وضعیت نیمه خودمختار کشمیر در سال ۲۰۱۹ نسبت می‌دهد و آنچه را که یک ایالت هندی بود، به دو منطقه فدرال اداری تقسیم کرد: جامو و کشمیر و لاداخ.

این امر به ده‌ها هزار نفر از افراد خارجی اجازه داد تا در این منطقه شغل پیدا کنند و زمین بخرند. تعداد گردشگران افزایش یافت. اما این امر همچنین منجر به وخامت روابط با پاکستان شد. ژنرال عاصم منیر، رئیس ارتش پاکستان، در سخنرانی خود در ماه جاری، کشمیر را "رگ حیاتی ما" توصیف کرد. او ادامه داد: "ما آن را فراموش نخواهیم کرد. و ما برادران کشمیری خود را در مبارزه قهرمانانه‌شان رها نخواهیم کرد."

مقامات نظامی و امنیتی سابق هند پیشنهاد کردند که عاملان این حمله می‌خواستند با برنامه‌ریزی این حمله همزمان با سفر آقای ونس به هند و سفر آقای مودی به عربستان سعودی، توجه بین‌المللی را به کشمیر جلب کنند. آن‌ها همچنین پیشنهاد کردند که این حمله برای تضعیف صنعت گردشگری کشمیر طراحی شده است، زیرا چند هفته قبل از یک زیارت بزرگ هندوها رخ داد. آخرین حادثه مرگبار در این منطقه در ژوئن ۲۰۲۴ رخ داد، زمانی که ۹ نفر پس از آنکه حمله‌ای شبه‌نظامی باعث سقوط یک اتوبوس حامل زائران هندو به دره شد، جان خود را از دست دادند. دولت هند سپس عملیات بزرگی را برای یافتن عاملان آغاز کرد و متعهد شد که امنیت را تقویت کند. این بار، انتظار می‌رود درخواست‌های عمومی برای اقدامات قاطع‌تر مطرح شود.

با ثبت‌نام در خبرنامه هفتگی رایگان ما، از پوشش اخبار مربوط به هند مطلع شوید.