در یک صبح ابری بهاری امسال، گروهی از بانکداران، سرمایه‌گذاران و مقامات برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌های جهان در موسسه سلطنتی لندن گرد هم آمدند تا درباره فناوری‌هایی بحث کنند که امیدوارند بتوانند جهان را از اثرات تغییرات اقلیمی نجات دهند.
علیرغم خوش‌بینی آن‌ها نسبت به پیشرفت‌ها در چگونگی حذف کربن از جو، آن‌ها به یک نتیجه ناگوار دست یافتند در حالی که دور میزی در ساختمانی چند صد ساله نشسته بودند که شاهد پیشرفتهای علمی از دوران ویکتوریا بوده است: بازاری که می‌تواند محرک حذف کربن باشد، به معنای واقعی کلمه وجود ندارد و تلاش برای مقیاس‌دهی آن در حال حاضر کاری بی‌حاصل است.
مشکل اینجاست که تقریباً هیچ‌کس نمی‌خواهد بخشی از آن باشد. شرکت‌ها از ریسک سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوپا و انتقاداتی که ممکن است با شکست پروژه‌های حذف کربن مواجه شوند، واهمه دارند. بسیاری نیز از واکنش‌های منفی در برابر صرف هزینه برای حذف کربن به جای سرمایه‌گذاری آن پول در تلاش برای کاهش انتشار گازهای خودشان می‌ترسند.
سایمون منلی، مدیر بخش حذف دی‌اکسید کربن در سیلورا (Sylvera)، یک آژانس رتبه‌بندی بازار کربن که در این رویداد حضور داشت، می‌گوید: «شرکت‌ها می‌خواهند مورد تحسین قرار گیرند، نه مورد حمله به دلیل کمک به تسریع این بازار با ورود به عنوان یک شرکت‌کننده در مراحل اولیه.»
منلی افزود که در حال حاضر این بازار یک مجموعه خریدار نسبتاً کوچک دارد، با سرمایه‌گذاران و خریدارانی که از آن‌ها خواسته می‌شود تصمیمات نهایی سرمایه‌گذاری را بر اساس بازاری بگیرند که فاقد نقدینگی است. او گفت: «دشوار است بدانید که دقیقاً در چه چیزی سرمایه‌گذاری می‌کنید، زمانی که کسب‌وکارهایی که احتمالاً در آن‌ها پول می‌گذارید، محصول زیادی را وارد بازار نکرده‌اند.»
حذف کربن مجموعه‌ای گسترده از فناوری‌ها با هدف مشترک حذف CO2 و سایر گازهای گلخانه‌ای از جو است. نمونه‌ها شامل کاشت جنگل‌های جدید و پخش کردن گرد و غبار سنگ روی زمین‌های کشاورزی برای جذب کربن حل شده در آب باران است. فناوری‌های آینده‌نگرتری در حال ظهور هستند که به معنای واقعی کلمه دی‌اکسید کربن را از هوا می‌مکند. طبق گزارش MSCI Carbon Markets، یک پایگاه داده تحقیقات کربن، تخمین زده می‌شود که اگر این بازار مقیاس‌پذیر شود، می‌تواند به اندازه ۲۵۰ میلیارد دلار در سال رشد کند.
هیئت بین‌دولتی تغییرات اقلیمی (IPCC) می‌گوید تا سال ۲۰۵۰ سالانه ۱۰ میلیارد تن حذف کربن نیاز خواهد بود. اما طبق Allied Offsets، یک پایگاه داده بازار کربن، تاکنون تنها ۱۷۵ میلیون تن فروخته شده است، یا کمتر از ۲ درصد آنچه مورد نیاز است. کمبود خریداران به این معنی است که فناوری‌های جدید بعید است بودجه دریافت کرده و در مقیاس بزرگ مستقر شوند.
در حال حاضر، بخش زیادی از بازار تحت سلطه تعداد انگشت‌شماری از شرکت‌های فناوری است و مایکروسافت (Microsoft) با اختلاف بزرگ‌ترین خریدار است و تقریباً ۳۵ درصد خریدها را تشکیل می‌دهد. بر اساس گزارش CDR.fyi، وقتی حذف کربن مبتنی بر طبیعت را کنار بگذاریم و فقط راه‌حل‌های مهندسی شده را در نظر بگیریم، تنها ۲۴.۳ میلیون تن حذف کربن فروخته شده است. این تنها ۰.۲ درصد از چیزی است که مورد نیاز است. مایکروسافت ۷۶ درصد از این خریدهای حذف مهندسی شده را تشکیل می‌دهد، در حالی که تعدادی دیگر از شرکت‌های فناوری، از جمله شرکت پرداخت Stripe، غول جستجو گوگل (Google) و شرکت مشاوره مک‌کینزی (McKinsey) تحت یک سازمان چتری به نام فرانتیر (Frontier)، روی هم رفته ۵ درصد دیگر از خریدها را تشکیل می‌دهند.
یکی از مشکلات اصلی این است که بازار هنوز نوپا است. بیشتر فناوری‌ها هنوز اثبات نشده‌اند، که معامله انواع مختلف اعتبار را به یک مشکل تبدیل می‌کند.
هانا ببنیگتون (Hannah Bebbington)، سرپرست استقرار در فرانتیر، گفت: «واقعاً روزهای اولیه است. وقتی فکر می‌کنید سال ۲۰۱۸ بود که حذف کربن برای اولین بار به تفصیل در گزارش IPCC مورد بحث قرار گرفت، ما هنوز ۱۰ سال در این حوزه نیستیم.»
در بیشتر بازارهای کالا، معامله‌گران می‌توانند در مورد قیمت‌های آینده محافظت کنند، زیرا می‌دانند که یک واحد از کالایی که معامله می‌کنند — چه یک تن مس، یک بشکه نفت خام یا یک بوشل گندم — هر بار که آن را معامله می‌کنند یکسان خواهد بود و می‌توان آن را با واحدی تقریباً یکسان مبادله کرد.
بازارهای کربن می‌توانند به همین روش عمل کنند، به طوری که یک تن کربن معادل تن بعدی باشد. اما در حال حاضر، شرکت‌ها انواع مختلف اعتبار حذف کربن را قابل تعویض نمی‌دانند و ارزش‌های کاملاً متفاوتی برای آن‌ها قائل هستند. یک اعتبار از یک پروژه کاشت جنگل ۸۰ دلار در هر تن هزینه دارد در حالی که یک اعتبار جذب مستقیم هوا (direct air capture) درجه یک می‌تواند ۱۰۰۰ دلار در هر تن باشد.
و در حالی که طرفداران جذب مستقیم هوا و هوازدگی تقویت‌شده سنگ ادعا می‌کنند این فناوری‌ها می‌توانند کربن را برای صدها یا حتی هزاران سال ذخیره کنند، عدم آزمایش در طول زمان برخی شرکت‌ها را از سرمایه‌گذاری در این محصولات منصرف کرده است.
این بدان معناست که در صورت عدم انجام تعهد، شرکت‌ها نمی‌توانند یک نوع اعتبار را با نوع دیگری جایگزین کنند، به طریقی که اگر مثلاً یک تن مس می‌خریدند، می‌توانستند این کار را انجام دهند.
لیسا اشنایدر (Lisa Schneider)، مدیر سرمایه‌گذاری در آرامکو ونچرز (Aramco Ventures)، بخش سرمایه‌گذاری خطرپذیر آرامکو، گفت: «ترس از اعتبار باعث می‌شود که برخی شرکت‌های بزرگ نتوانند واقعاً متعهد شوند. در حالی که هنوز ریسک زیادی وجود دارد، تضمین اعتبار، شفافیت و قابلیت اطمینان از زمینه‌های کلیدی تمرکز برای بلوغ بازار هستند.»
سپس کمبود انگیزه برای خرید اعتبارات وجود دارد.
در حال حاضر، هیچ نهاد استاندارد یا دولتی شرکت‌ها را ملزم به کاهش انتشار کربن نمی‌کند. تنها مراجع نظارت‌کننده بر بازار، طرح‌های تجاری‌سازی انتشار گازهای گلخانه‌ای هستند که در مکان‌هایی مانند اروپا و بریتانیا وجود دارند، مکانیسم ماده ۶ سازمان ملل که به کشورها اجازه می‌دهد اعتبارات را برای دستیابی به اهداف اقلیمی پاریس خود معامله کنند، و مکانیسم اعتبار کربن CORSIA برای خطوط هوایی.
شرکت‌هایی که اهداف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تعیین کرده‌اند، مثلاً از طریق ابتکار اهداف مبتنی بر علم (Science Based Targets initiative)، ممکن است انگیزه ای برای خرید اعتبارات حذف کربن داشته باشند. اما تا به امروز، SBTi اعلام کرده است که شرکت‌ها باید بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای خود از طریق اقدامات خود و از درون زنجیره تامین خود تمرکز کنند.
مسئله دیگر مربوط به محافظت از سرمایه‌گذاری حذف کربن شما پس از انجام آن است. چه اتفاقی می‌افتد اگر پروژه کاشت جنگلی که اعتبارات آن را خریده‌اید آتش بگیرد، یا پروژه DAC پیشرفتهای که در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اید با شکست مواجه شود؟
شرکت‌های نوپا مانند اوکا (Oka) و کیتا (Kita) در بیمه کردن اعتبارات کربن تخصص دارند، بازاری که ریسک عدم انجام تعهد در آن بالا است. آن‌ها می‌گویند بدون این بیمه‌گران، بازار برای رشد با مشکل مواجه خواهد شد. ناتالیا دورفمن (Natalia Dorfman)، مدیرعامل کیتا، گفت: «مقیاس‌دهی بازار بدون بیمه بسیار چالش‌برانگیز است.»
دورفمن گفت که در بازارهای اولیه، بیمه‌گران به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند تا اطمینان لازم برای سرمایه‌گذاری پول خود را در بازارها به دست آورند. او گفت: «ما فکر می‌کنیم این یک راه ضروری برای مقیاس‌دهی مالی است تا بتواند به پروژه‌های سراسر جهان که منافع اقلیمی ایجاد می‌کنند، جریان یابد. بازارهای کربن راهی مقیاس‌پذیر برای جریان یافتن مالی به این بازارها هستند.» با این حال، هنوز بیمه‌گران کربن نسبتاً کمی وجود دارند و آن‌ها اغلب به دلیل کمبود نسبی مقیاس خود در پروژه‌ها با هم تیم می‌شوند.
بازارسازانی مانند پچ (Patch) نیز در صورت عدم انجام تعهد، جایگزینی برای اعتبارات ارائه می‌دهند. پچ می‌گوید با انجام این کار، به کاهش ریسک خریدها نیز کمک می‌کند. بی هوی یه (Bee Hui Yeh)، رئیس استراتژی و راه‌حل‌های اقلیمی در پچ، گفت: «هیچ بازاری وجود ندارد که در آن ریسک نباشد. اغلب ما این بازار را با استاندارد کمال می‌سنجیم، که غیرممکن و واقعاً دشوار است. اما نباید خریداران، حامیان پروژه و تامین‌کنندگان مالی را بدنام کنیم.»
او افزود که یک سرمایه‌گذاری بد کل بازار را بی‌اهمیت نمی‌کند. «واقعاً باید در مورد چگونگی ارائه شفافیت بیشتر برای مقابله با گرین‌واشینگ و چگونگی ارائه انگیزه‌های بیشتر برای تشویق به اقدام سریع‌تر فکر کنیم.»
این یک تگ مهم است که نباید حذف شود.
برای یوسف خان به آدرس [email protected] بنویسید