نارندرا مودی، نخست وزیر هند، دو روز پس از آتش‌بس با پاکستان، با لحنی سرسخت و پیروزمندانه با ملت سخن گفت. او در تاریخ ۱۲ مه اظهار داشت که عملیات نظامی چهار روزه هند، "وضعیت جدیدی" را برای پاسخ به حملات تروریستی، مانند حمله ماه گذشته در کشمیر، ایجاد کرده است. هند تنها این عملیات را متوقف کرده و اقدامات پاکستان در روزهای آینده را با دقت زیر نظر خواهد داشت. در آینده، هند بین تروریست‌ها و دولتی که از آنها حمایت می‌کند، تفاوتی قائل نخواهد شد. همچنین، این کشور در برابر باج‌گیری هسته‌ای تسلیم نخواهد شد.
این سخنرانی برای هشدار دادن به پاکستان و اطمینان دادن به منتقدان آتش‌بس در هند طراحی شده بود. اما همچنین ناخشنودی هند را از نقش آمریکا در توقف بدترین درگیری بین این دو همسایه مسلح به سلاح هسته‌ای در ۲۵ سال گذشته، نشان داد. هیچ اشاره‌ای به ادعای رئیس‌جمهور دونالد ترامپ مبنی بر میانجی‌گری در این آتش‌بس نشد. آقای مودی گفت پاکستان پس از متحمل شدن تلفات سنگین، درخواست آتش‌بس کرده است. و او تأکید کرد که علیرغم وعده آمریکا برای مذاکرات صلح گسترده‌تر، هرگونه مذاکره‌ای تنها شامل موضوع تروریسم و آینده بخشی از کشمیر که تحت کنترل پاکستان است، خواهد بود.
به نظر می‌رسد پاکستان از نتیجه راضی‌تر است. این کشور نیز ادعای پیروزی می‌کند. درخواست آتش‌بس را رد کرده و از آمریکا و سایر میانجی‌گران تشکر نموده است. ضمن انکار هرگونه ارتباط با تروریسم، از پیشنهاد مذاکرات گسترده‌تر استقبال می‌کند. و خواهان آن است که این مذاکرات شامل وضعیت بخش تحت کنترل هند کشمیر، تعلیق معاهده تقسیم آب رودخانه‌ها توسط هند و ادعاهای پاکستان مبنی بر حمایت هند از شورش‌ها در خاک پاکستان نیز باشد. شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان، گفت که پاکستان "با روحیه صلح" با آتش‌بس موافقت کرده اما نقض حاکمیت خود را تحمل نخواهد کرد.
فعلاً به نظر می‌رسد آتش‌بس برقرار است. پس از اینکه دو طرف یکدیگر را به نقض آن در ۱۱ مه متهم کردند، فرماندهان عملیاتی نظامی آنها روز بعد دوباره از طریق خط ارتباطی مستقیم (هات‌لاین) صحبت کرده و توافق کردند اقدامات فوری برای کاهش تعداد نیروها در مناطق مرزی و خطوط مقدم را بررسی کنند. اما اکنون دو کشور درگیر یک نبرد شدید روایی هستند.
لیزا کورتیس، که در طول آخرین بحران بزرگ هند و پاکستان در سال ۲۰۱۹ بالاترین مقام مسئول جنوب آسیا در کاخ سفید بود، می‌گوید مداخله آمریکا به هر دو طرف اجازه داد "ادعای پیروزی کنند و از وضعیت جنگی عقب‌نشینی نمایند." او انتظار دارد آتش‌بس دوام بیاورد. اما می‌گوید مقامات هندی به وضوح از اظهارات آقای ترامپ ناراحت هستند. آمریکا اگر می‌خواهد به ایجاد روابط نزدیک‌تر با هند ادامه دهد، باید از وعده خود در مورد مذاکرات گسترده‌تر عقب‌نشینی کند.
آقای مودی دلیل دارد که ناراحت باشد. او به بهبود روابط با آمریکا، به ویژه تحت نظر آقای ترامپ، افتخار می‌کند که عمدتاً بر اساس ترس مشترک از چین بنا شده است. اما در حالی که پاکستان هواپیماهای جنگی و موشک‌های جدید چینی را به نمایش گذاشت و ادعا کرد که پنج جنگنده هندی را سرنگون کرده است (اگرچه هند این موضوع را تأیید نکرده)، هند چیز کمتری برای نشان دادن از نظر حمایت آمریکا دارد.
مقامات هندی می‌گویند از اعلام آتش‌بس توسط آقای ترامپ غافلگیر شدند، زیرا این امر مانع از آن شد که هند ابتدا آن را به عنوان درخواستی از سوی پاکستان مطرح کند. آنها همچنین زمانی که آقای ترامپ در ۱۱ مه پیشنهاد کمک به مذاکره بر سر کشمیر را داد، با وجود مخالفت دیرینه هند با دخالت طرف ثالث، بیشتر ناراحت شدند. مقامات هندی همچنین هرگونه اشاره به تجارت در مذاکرات آتش‌بس را رد می‌کنند، علیرغم تأکید آقای ترامپ در ۱۲ مه مبنی بر اینکه تهدید کرده است در صورت ادامه درگیری، با هیچ یک از طرفین تجارت نخواهد کرد.
از دیدگاه هند، آمریکا ابتدا بحران را نادیده گرفت و سپس به راحتی در برابر سیگنال‌های هسته‌ای پاکستان تسلیم شد. مقامات آمریکایی می‌گویند پس از دریافت اطلاعات نگران‌کننده با تشدید درگیری در شب ۹ مه، مداخله کردند. آنها جزئیاتی ارائه نکرده‌اند. اما در ۱۰ مه، مقامات نظامی پاکستان اطلاعیه‌ای را منتشر کردند که از جلسه شورای فرماندهی ملی این کشور که کنترل زرادخانه هسته‌ای آن را در اختیار دارد، خبر می‌داد. وزیر دفاع پاکستان بعداً این موضوع را تکذیب کرد. اما هند این اتفاق را نمونه دیگری از متوسل شدن پاکستان – قدرت متعارف ضعیف‌تر – به تهدیدات هسته‌ای در مراحل اولیه دید، همانطور که در بن‌بست‌های سال‌های ۱۹۹۰ و ۱۹۹۹ نیز رخ داد.
مقامات هندی همچنین بیم دارند که پیشنهاد آمریکا برای مذاکرات گسترده‌تر و میانجی‌گری در مورد کشمیر، توجه بین‌المللی را به آن منطقه معطوف کند تا به ارتباطات پاکستان با گروه‌های جهادی. و آقای ترامپ، که در سال ۲۰۱۹ نیز با پیشنهاد میانجی‌گری در کشمیر هند را ناراحت کرده بود، دوباره به طور ضمنی اصرار هند بر حل دوجانبه این مسئله را زیر سوال برده است. سخنگوی حزب کنگره، حزب اصلی اپوزیسیون، پرسید: "آیا ما درها را به روی میانجی‌گری طرف ثالث باز کرده‌ایم؟"
انتقاد حتی از درون نخبگان نظامی هند نیز شنیده شد. وی.پی. مالک، ژنرال بازنشسته که رئیس ستاد ارتش هند در طول آخرین درگیری بزرگ با پاکستان در سال ۱۹۹۹ بود، نیروهای مسلح هند را ستود. اما در مصاحبه‌ای با تلویزیون هند، او پرسید که آیا هند به هدف خود یعنی جلوگیری از حملات تروریستی آینده دست یافته است. او همچنین اظهار داشت که هند با اجازه دادن به آمریکا برای مداخله، از "استقلال استراتژیک" که مدت‌ها به دنبال آن بوده، قربانی کرده و اجازه داده است پس از سال‌ها تلاش برای معرفی خود به عنوان یک غول اقتصادی نوظهور که باید با شرایط متفاوتی با آن برخورد شود، دوباره با پاکستان "هم‌وزن" شود. او گفت: "آیا در پذیرش آتش‌بس کمی عجله کرده‌ایم؟"
بسیاری از هندی‌ها تمجید آمریکا از رهبران هر دو کشور را به معنای رفتار برابر می‌دانستند، در حالی که هند اقدام نظامی خود را پاسخی مشروع به حمله در منطقه پاهالگام کشمیر در ۲۲ آوریل می‌بیند. آرناب گوسوامی، مجری تلویزیونی ناسیونالیست هندی، در یک کلیپ پربیننده در رسانه‌های اجتماعی پرسید: "چگونه ترامپ می‌تواند آنچه در پاهالگام رخ داده را با آنچه بعد از آن اتفاق افتاده برابر بداند؟ این یک زیاده‌روی آشکار است."
روایت هند از جنگ نیز در داخل این کشور تحت بررسی است. هند تصاویر ماهواره‌ای از خساراتی که می‌گوید به ۱۱ پایگاه هوایی پاکستان وارد شده، نشان داده است. این کشور ادعا می‌کند بیش از ۱۰۰ شبه‌نظامی و همچنین ۳۵ تا ۴۰ سرباز پاکستانی را کشته است. همچنین ادعا می‌کند چند فروند هواپیمای "فناوری پیشرفته" پاکستان را سرنگون کرده است. اما علیرغم شواهد رو به افزایش در منابع باز مبنی بر از دست دادن برخی هواپیماهای هندی، هند هنوز ادعای پاکستان مبنی بر سرنگونی سه فروند از جت‌های جدید رافال فرانسوی و دو مدل روسی این کشور را تأیید یا تکذیب نکرده است. در همین حال، پاکستان می‌گوید تنها یکی از هواپیماهایش آسیب جزئی دیده است. این کشور ادعا می‌کند خسارات سنگینی به ۲۶ تأسیسات نظامی هند وارد کرده، پهپادها را تا دهلی فرستاده و بین ۴۰ تا ۵۰ سرباز هندی را کشته است. اما دفاع هوایی پاکستان ممکن است آنطور که ادعا می‌کند در برابر موشک‌ها و پهپادهای ورودی هند عمل نکرده باشد.
صرف نظر از تلفات دقیق در هر دو طرف، یکی از درس‌های این بحران این است که هند می‌تواند در پاسخ به یک حمله تروریستی، اهداف نظامی کلیدی پاکستان را مورد حمله قرار دهد بدون اینکه یک جنگ تمام عیار یا بن‌بست هسته‌ای را آغاز کند. نتیجه نگران‌کننده‌تر این است که دفعه بعد، هند تلاش خواهد کرد حتی سخت‌تر ضربه بزند – و حتی پس از به صدا درآوردن شمشیر هسته‌ای پاکستان، به کار خود ادامه دهد. ∎