مارک روته پیش از نشست وزیران خارجه ناتو در آنتالیا، ترکیه، در ۱۵ مه.
مارک روته پیش از نشست وزیران خارجه ناتو در آنتالیا، ترکیه، در ۱۵ مه.

کم‌رنگ شدن امیدها برای پیشرفت در مذاکرات اوکراین و روسیه همزمان با نشست دیپلمات‌های ناتو

تصویری از ولادیمیر مدینسکی، دستیار رئیس‌جمهور روسیه.
ولادیمیر مدینسکی.
Getty Images/Getty Images
آندری سیبیها، وزیر خارجه اوکراین، لیندسی گراهام، سناتور آمریکایی و مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا در آنتالیا، ترکیه.
آندری سیبیها (چپ)، لیندسی گراهام و مارکو روبیو در آنتالیا، ترکیه، در ۱۵ مه.
وزارت خارجه اوکراین
یوهان وادفول، وزیر خارجه آلمان، و مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا در آنتالیا، ترکیه.
یوهان وادفول، وزیر خارجه آلمان (راست)، و مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا (چپ)، در ۱۵ مه.
Sebastian Gollnow/picture alliance/Getty Images

دیپلمات‌های ارشد آمریکا و اروپا روز پنجشنبه در آنتالیا، ترکیه گردهم می‌آیند، در حالی که چشم‌انداز دستیابی به هرگونه پیشرفت عمده در مذاکرات صلح مورد انتظار بین اوکراین و روسیه کمرنگ شده است.

در اواخر این هفته، زمینه‌چینی برای برگزاری دیدار احتمالی میان رهبران اوکراین و روسیه در حال افزایش بود، که این اولین برخورد دیپلماتیک مستقیم از زمان آغاز تهاجم تمام‌عیار مسکو بیش از سه سال پیش محسوب می‌شد.

اما ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، اواخر روز چهارشنبه اعلام کرد که تنها هیئتی در سطح پایین به رهبری ولادیمیر مدینسکی، دستیار خود، را برای مذاکرات با اوکراین در استانبول اعزام خواهد کرد. این تصمیم تردیدهایی را در مورد چشم‌انداز برداشتن گام‌های مشخص در جهت پایان دادن به جنگ در دیدارهای این هفته ایجاد کرده است.

قرار است مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، روز جمعه پس از دیدارهایش در آنتالیا (که فاصله کمی با استانبول دارد)، به استیو ویتکوف و کیت کلوگ، فرستادگان ریاست‌جمهوری آمریکا، در استانبول بپیوندد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، پیش از بیانیه پوتین گفته بود که پس از اعلام مسکو درباره شرکت‌کنندگان، در مورد اقدامات آتی تصمیم خواهد گرفت.

همچنین هنوز مشخص نیست که آیا مقامات آمریکا، اوکراین و روسیه مستقیماً با یکدیگر دیدار خواهند کرد یا گفت‌وگوها به صورت نوبتی و گسسته، مانند گذشته، انجام خواهد شد.

این عدم قطعیت پیرامون مذاکرات روسیه-اوکراین، بر نشست وزیران خارجه ناتو در شهر تفریحی ترکیه که از شامگاه چهارشنبه آغاز شد، سایه افکنده است. دیدارهای آنتالیا بین روبیو و وزیران خارجه اروپا، فرصتی برای هماهنگی مواضع در قبال اوکراین پس از ضرب‌الاجل رهبران اروپایی در آخر هفته گذشته فراهم می‌کند؛ ضرب‌الاجلی که به روسیه تا ۱۲ مه فرصت داد تا با آتش‌بس ۳۰ روزه با اوکراین موافقت کند.

رهبران اروپایی گفته بودند که از حمایت آمریکا برای اعمال تحریم‌های هماهنگ علیه روسیه در صورت ادامه حملات مسکو به اوکراین برخوردارند. اما دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، علناً از تاریخ آتش‌بس پیشنهادی حمایت نکرد و مهلت تعیین‌شده بدون توقف درگیری از سوی هیچ یک از طرفین سپری شد.

مارک روته، دبیرکل ناتو، پیش از آغاز روز دوم نشست‌ها در آنتالیا به خبرنگاران گفت: «واضح است که روسیه تنها هیئتی در سطح پایین‌تر را برای این مذاکرات صلح به ترکیه اعزام می‌کند. من هنوز با احتیاط خوشبین هستم که اگر روس‌ها نیز مایل به همکاری باشند، ممکن است طی چند هفته آینده شاهد برخی پیشرفت‌ها باشیم.»

در گفت‌وگوهای اوایل این هفته میان مقامات آمریکایی و اروپایی، که قبلاً توسط بلومبرگ گزارش شده بود، طرف آمریکایی مشخص نکرد که آیا هنوز آماده تحریم روسیه در صورت ادامه حملات است یا در صورت امتناع پوتین از دیدار با زلنسکی و توقف درگیری چه اقدامی انجام خواهد داد.

بلومبرگ گزارش داد که انتظار می‌رفت رهبران اروپایی ترامپ را ترغیب کنند تا تهدید خود مبنی بر تحریم مسکو را در صورتی که پوتین از دیدار با زلنسکی خودداری کند یا روسیه در این هفته با آتش‌بس فوری و بدون قید و شرط موافقت نکند، عملی کند.

آندری سیبیها، وزیر خارجه اوکراین، روز چهارشنبه در آنتالیا با روبیو و لیندسی گراهام، سناتور آمریکایی، دیدار و درباره تلاش‌های صلح و اقدامات آتی گفت‌وگو کرد. سیبیها در توییتی نوشت: «حیاتی است که روسیه گام‌های سازنده اوکراین را جبران کند. تاکنون این اتفاق نیفتاده است.»

گراهام، از متحدان ترامپ، اوایل این ماه گفته بود که از حمایت دوحزبی برای لایحه‌ای برخوردار است که تحریم‌های "بسیار سنگین" جدیدی را علیه روسیه اعمال خواهد کرد، از جمله تعرفه ۵۰۰ درصدی بر واردات از کشورهایی که نفت، فرآورده‌های نفتی، گاز طبیعی یا اورانیوم روسیه را می‌خرند.

با توجه به اینکه حضور پوتین در این مذاکرات بعید به نظر می‌رسد، مشخص نیست که اروپا و آمریکا تا چه حد تحریم‌های اضافی علیه مسکو را اجرا خواهند کرد. اتحادیه اروپا روز چهارشنبه بر روی هفدهمین بسته تحریمی توافق کرد که ناوگان سایه نفت‌کش‌های روسیه و افراد و نهادهایی را که به مسکو در دور زدن محدودیت‌های انرژی کمک می‌کنند، هدف قرار می‌دهد، اما این اقدامات عمدتاً تدریجی تلقی می‌شوند.

'نشانه‌ای از بی‌اعتنایی'

ترامپ از هر دو طرف خواسته است برای مذاکرات دیدار کنند و نارضایتی فزاینده‌ای را نسبت به تعلل مسکو در مذاکرات، از جمله تهدید به وضع تحریم‌های جدید، ابراز کرده است. پوتین همچنان به طرح خواسته‌های حداکثری خود، از جمله توقف کامل کمک‌های نظامی غرب به اوکراین، اصرار دارد.

پوتین در فرمانی که اواخر روز چهارشنبه در مسکو صادر کرد، مدینسکی را به عنوان رئیس هیئت اعزامی منصوب کرد که شامل میخائیل گالوزین، معاون وزیر خارجه؛ الکساندر فومین، معاون وزیر دفاع؛ و ایگور کستیوکوف، رئیس اطلاعات نظامی نیز می‌شود. گروهی متشکل از چهار مقام دیگر نیز به عنوان "کارشناس" معرفی شدند.

مدینسکی مذاکره‌کننده اصلی روسیه در دیدارهای استانبول اندکی پس از آغاز جنگ فوریه ۲۰۲۲ بود. آن مذاکرات به دلیل اتهامات متقابل بر سر پیش‌نویس پروتکلی از خواسته‌های روسیه که پوتین بعدها مدعی شد اوکراین تا حد زیادی آن‌ها را پذیرفته بود، شکست خوردند. دولت در کی‌یف این ادعا را رد کرده است.

آندری کوزیریف، وزیر خارجه سابق روسیه، روز چهارشنبه در توییتی نوشت که تصمیم پوتین برای انتصاب مدینسکی به ریاست هیئت، "نشانه‌ای از بی‌اعتنایی به واشنگتن" است. او این کار را با علم به اینکه رئیس‌جمهور آمریکا پیشنهاد دیدار با پوتین در آنجا را داده بود، انجام داد.

زلنسکی در تلاشی برای اثبات به ترامپ مبنی بر اینکه عدم سازش پوتین مانع هرگونه مذاکره است، گفته بود که پس از دیداری با رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در آنکارا روز پنجشنبه، آماده پرواز به استانبول برای دیدار با رهبر روسیه است.

زلنسکی گفت: «اکنون بیش از هر زمان دیگری برای همه در جهان از آغاز جنگ تمام‌عیار روشن است - مشخص است که تنها مانع باقی‌مانده بر سر راه صلح، فقدان اراده روشن روسیه برای انجام آن است.»