رافال تشاسکوفسکی و کارول ناووتسکی، نامزدهای رقابت نفس‌گیر ریاست جمهوری لهستان، روز یکشنبه تجمعات گسترده‌ای را در ورشو برگزار کردند تا آخرین تلاش‌های خود را پیش از رأی‌گیری اول ژوئن انجام دهند.
این رقابت پس از پیروزی غیرمنتظره تشاسکوفسکی با اختلاف اندک در دور اول، دستخوش تغییر شده است. شهردار ورشو، که از طرف حزب ائتلاف مدنی (Civic Platform) حامی اتحادیه اروپا و تحت رهبری نخست‌وزیر دونالد توسک کاندید شده، تنها دو درصد بیشتر از ناووتسکی، مورخی که توسط حزب راست‌گرای اپوزیسیون قانون و عدالت (PiS) معرفی شده، رأی کسب کرد.
توسک در کنار تشاسکوفسکی در کمپین‌ها شرکت کرده است، حتی با وجود اینکه نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند دخالت او بیشتر به ضرر کاندیدایش تمام می‌شود تا به نفع او. نظرسنجی‌ای که توسط SW Research برای رسانه طرفدار دولت Onet انجام شد، نشان داد که نزدیک به ۳۱ درصد از پاسخ‌دهندگان معتقدند نخست‌وزیر می‌تواند به کمپین تشاسکوفسکی آسیب بزند، در حالی که تنها ۲۱ درصد حضور او را مفید می‌دانند.
روز یکشنبه، توسک در جمع حامیان تشاسکوفسکی در تجمع ورشو گفت وقت آن رسیده که به دلیل کمبودهای دولت خود کلمه "عذرخواهی" را به کار برد و از رأی‌دهندگان خواست به کاندیدای او رأی دهند؛ کسی که به گفته نخست‌وزیر به او در تحقق وعده‌هایی که هنگام شروع به کار در سال ۲۰۲۳ داده بود، کمک خواهد کرد.
او گفت: «من عذرخواهی می‌کنم، چون همه شما انتظار داشتید که اقدامات بیشتری، سریع‌تر و قوی‌تر انجام شود.»
این انتخابات به یک همه‌پرسی غیررسمی درباره توسک تبدیل شده است، که پس از هشت سال حکومت حزب PiS به قدرت بازگشت. توسک هشدار داده که ریاست جمهوری ناووتسکی جایگاه لهستان در اتحادیه اروپا را تضعیف کرده و برنامه اصلاحات او را به خطر می‌اندازد.
تشاسکوفسکی همچنان ارتباط نزدیکی با توسک دارد و بخشی از تقصیر خلف وعده‌های دولت را به دوش کشیده است، به ویژه ناتوانی در بازگرداندن حقوق سقط جنین که تحت دولت PiS به شدت محدود شده بود.
دورتا پیونتک، دانشمند علوم سیاسی در دانشگاه آدام میتسکیویچ در پوزنان، می‌گوید: «تشاسکوفسکی آشکارا با توسک مرتبط است و اکنون بخش بزرگی از رأی‌دهندگان به سادگی از دولت توسک عصبانی هستند.»
توسک به ناامیدی از دولت خود اذعان کرده، اما استدلال می‌کند که گرفتن "کارت زرد دراماتیک نیست" و اصرار دارد که رأی‌دهندگان باید خطر حفظ انسداد برنامه اصلاحات او توسط PiS را تحت رهبری رئیس‌جمهور فعلی آندژی دودا، یکی دیگر از نامزدهای PiS، درک کنند.
نظرسنجی Ipsos که روز جمعه توسط پخش‌کننده دولتی TVP منتشر شد، نشان داد که هر دو نامزد با ۴۷ درصد برابر هستند. نتیجه اکنون عمدتاً به نزدیک به ۴۰ درصد از رأی‌دهندگانی بستگی دارد که در دور اول از نامزدهای دیگر حمایت کردند.
تشاسکوفسکی با یک موازنه دشوارتر روبرو است. او باید هم حامیان راست افراطی کنفدراسیون را که نسبت به سیاست‌های دولتی PiS محتاط هستند جذب کند و هم رأی‌دهندگان ترقی‌خواهی را که از دولت توسک سرخورده شده‌اند.
تشاسکوفسکی همچنین به دلیل کنار گذاشتن مواضع ترقی‌خواهانه در مورد حقوق دگرباشان جنسی مورد انتقاد قرار گرفته است؛ مواضعی که ورشو را تحت حکومت PiS به یک پایگاه لیبرال تبدیل کرده بود.
ناووتسکی، با وجود رسوایی‌های شخصی، همچنان حمایت قابل توجهی در میان رأی‌دهندگان مسن‌تر PiS دارد که به یاروسلاو کاچینسکی ۷۵ ساله، بنیانگذار حزب و رقیب دیرینه توسک، به ویژه وفادارند. کاچینسکی شخصاً ناووتسکی را به عنوان نامزد PiS برای ریاست جمهوری انتخاب کرد.
ماه گذشته ناووتسکی به دلیل عدم افشای خرید آپارتمانی از یک بازنشسته آسیب‌پذیر تحت شرایطی ادعایی مشکوک، با انتقادات شدید روبرو شد، اما او این حملات را "دروغ" و با انگیزه سیاسی دانست.
ویچیخ شاچکی، تحلیلگر ارشد سیاسی در اندیشکده Polityka Insight، گفت: «او [ناووتسکی] بهتر از آنچه فکر می‌کردیم عمل کرد، به ویژه با این رسوایی مسکن.»
شاه‌مهره دور دوم اسلاوومیر منتسن، نامزد راست افراطی کنفدراسیون است که در دور اول با ۱۴.۸ درصد آرا در جایگاه سوم قرار گرفت.
روز پنجشنبه، ناووتسکی توافقنامه‌ای را با منتسن امضا کرد که در آن قول داد به عنوان رئیس‌جمهور، پیوستن اوکراین به ناتو را تصویب نخواهد کرد؛ معامله‌ای که توسک آن را خیانت خواند.
تشاسکوفسکی نیز روز شنبه با منتسن دیدار کرد و با برخی خواسته‌های او در مورد مالیات موافقت نمود، اما بر سر عضویت اوکراین در ناتو خط قرمز کشید.
مشارکت در دور اول انتخابات با ۶۷.۳ درصد بی‌سابقه بود که ناشی از مشارکت بالای رأی‌دهندگان زیر ۳۰ سال بود. با این حال، شاچکی از Polityka Insight هشدار داد که بسیاری از این رأی‌دهندگان جوان از نامزدهای افراطی چپ و راست حمایت کردند که دیگر در رقابت حضور ندارند.
شاچکی گفت: «نامزدهای دو حزب اصلی هیچ برنامه جذابی برای جوانان ندارند، بنابراین نمی‌دانم آیا این رأی‌دهندگان جوان مایل به شرکت در دور دوم خواهند بود یا خیر.»
توسک روز یکشنبه در X (توییتر سابق) ادعا کرد که تجمع طرفداران تشاسکوفسکی نیم میلیون شرکت‌کننده داشته، در حالی که برگزارکنندگان تجمع رقیب ناووتسکی تخمین زدند که ۲۰۰ هزار نفر حضور داشتند. هیچ یک از این اعداد بلافاصله توسط مقامات تأیید نشد.
مالوینا نووسیلسکا، متخصص فناوری اطلاعات ۳۰ ساله که پرچم لهستان و اتحادیه اروپا را در راهپیمایی تشاسکوفسکی در روز یکشنبه حمل می‌کرد، گفت: «کاملاً از اینکه این رأی‌گیری چقدر نزدیک خواهد بود، شوکه شده‌ام.»
او افزود: «جوانان زیادی هستند که از انحصار دو حزب خسته شده‌اند، اما در نهایت خواهند فهمید که این انتخابات مهم است، امیدوارم برای لهستانی دموکراتیک که در اتحادیه اروپا قوی است و نه لهستانی ناسیونالیست.»