فضاپیمای نسل جدید استارشیپ اسپیس‌ایکس بر فراز بوستر سوپر هوی آن در حال پرتاب آزمایشی نهم
فضاپیمای نسل جدید استارشیپ اسپیس‌ایکس بر فراز بوستر سوپر هوی آن در حال پرتاب آزمایشی نهم

برنامه‌های ایلان ماسک برای رفتن به مریخ در سال آینده نقش بر آب شد

فضاپیمای استارشیپ اسپیس‌ایکس برای سومین بار پیاپی شکست خورد

نهمین پرواز آزمایشی سامانه پرتاب استارشیپ (Starship) شرکت اسپیس‌ایکس (SpaceX) را می‌توان پیشرفتی نسبت به دو پرواز قبلی دانست. آن دو پرواز قبلی، آسمان کارائیب را در فاصله چند هزار کیلومتری از محل پرتاب در تگزاس، مانند آتش‌بازی‌های دیدنی روشن کردند. در این پرواز، مرحله دوم پس از رسیدن سالم به فضا، موتورهای خود را با موفقیت خاموش کرد، اما زمانی که در سوی دیگر جهان وارد جو شد، مشخص شد که این سومین شکست پیاپی است.

اهداف اصلی آخرین پرواز آزمایشی که در غروب ۲۷ مه پرتاب شد، نشان دادن این بود که مرحله دوم سامانه – قسمت نوک‌تیز که همان استارشیپ اصلی است – می‌تواند یکی از موتورهای خود را در فضا مجدداً روشن کند و حجم زیادی از داده‌ها را از ورود کنترل‌شده آن به جو جمع‌آوری کند تا محافظ حرارتی فضاپیماهای آینده را بهبود بخشد. متأسفانه، هنگامی که استارشیپ پس از صعود اولیه موتورهای خود را خاموش کرد، شروع به چرخش کرد و کنترل‌کنندگان زمینی نتوانستند آن را متوقف کنند. روشن کردن مجدد موتور لغو شد، تمام سوخت باقیمانده از مخازن تخلیه شد و استارشیپ بر فراز بخش خالی اقیانوس هند – جایی که قرار بود فرود کنترل‌شده‌ای داشته باشد – به سوی نابودی آتشین سقوط کرد.

این استارشیپ، مانند مواردی که در دو پرواز قبلی به پرواز درآمدند، از طراحی جدید و به ظاهر بهبود یافته‌ای نسبت به نسخه اصلی که در شش پرواز اول استفاده شد، برخوردار بود. بهبودهای ادعایی طراحی "بلاک ۲" آن – از جمله رانش بالاتر و باله‌های مناسب‌تر برای ورود مجدد به جو – هنوز فرصت بروز نیافته‌اند. به نظر می‌رسد تمایل به آتش‌سوزی در محفظه موتور که سرنوشت دو پرواز قبلی را رقم زد، حل شده است، اما از دست دادن سیالات از یکی از مخازن سوخت بازطراحی شده به همان اندازه مرگبار بود. این احتمال وجود دارد که این مشکل جدید، مانند مشکل قبلی، از لرزش بیش از حد نشأت گرفته باشد.

این مشکلات ممکن است از طریق اصلاحات در کشتی‌های باقیمانده بلاک ۲ برطرف شوند؛ و ممکن است منجر به انتخاب‌های طراحی بهتر در کشتی‌های بلاک ۳ شوند. همچنین ممکن است نشان دهد که هدف یک کشتی قابل استفاده مجدد که ساختار آن به قدری سبک است که می‌تواند ۱۵۰ تن را به مدار برساند، بیش از حد جاه‌طلبانه است و ظرفیت حمل بار باید کاهش یابد.

صرف نظر از اینکه چه اتفاقی می‌افتد، سه شکست اخیر به این معنی است که این شرکت به موفقیت در قرار دادن استارشیپ در مدار و بازگرداندن موفقیت‌آمیز آن به زمین، نزدیک‌تر از شش ماه پیش که آخرین استارشیپ بلاک ۱ توانست فرودی کنترل‌شده داشته باشد، نشده است. اسپیس‌ایکس داده‌های جدیدی در مورد بهترین روش مقابله با ورود مجدد به جو ندارد؛ تجربه جدیدی در روشن و خاموش کردن موتورها در فضا ندارد؛ و دیگر نوع استارشیپ‌هایی را که قبلاً چنین چیزهایی را برایش فراهم می‌کردند، نمی‌سازد.

شش ماه از دست رفته تأیید می‌کند که ایلان ماسک، رئیس اسپیس‌ایکس، نخواهد توانست استارشیپ‌های بدون سرنشین را سال آینده به مریخ بفرستد، همانطور که ادعا کرده بود قصد داشت. این مشکلات همچنین تردیدهای جدی در مورد توانایی این شرکت برای فرود یک استارشیپ بدون سرنشین بر روی ماه در سال آینده ایجاد می‌کند؛ فرودی که پیش‌زمینه‌ای برای رساندن خدمه به آنجا در سال بعد، به عنوان بخشی از برنامه «آرتمیس (Artemis)» ناسا است. استارشیپ تنها بخشی از این برنامه نیست که از برنامه عقب است؛ تاریخ ۲۰۲۷ به سختی قابل باور است.

این ضررها همچنین روزی را که استارشیپ‌ها ممکن است وظیفه پرتاب ماهواره‌های استارلینک (Starlink) را بر عهده بگیرند – ماهواره‌هایی که بیشترین درآمد اسپیس‌ایکس را تامین می‌کنند – به عقب انداخته است. پرتابگرهای فالکون ۹ (Falcon 9) اسپیس‌ایکس در مسیر پرتاب تعداد بیشتری استارلینک در سال جاری نسبت به گذشته قرار دارند، اما این سرویس هنوز در برخی مناطق قادر به تامین پهنای باند برای همه متقاضیان نیست. اصولاً استارشیپ قادر خواهد بود نرخ افزودن ظرفیت را افزایش دهد. و این واقعیت که آخرین پرواز آزمایشی با موفقیت از یک بوستر "سوپر هوی (Super Heavy)" که قبلاً پرواز کرده بود برای سرعت بخشیدن به استارشیپ بدفرجام استفاده کرد، نشانه امیدبخش این بود که چنین پرتاب‌هایی روزی می‌توانند به امری عادی تبدیل شوند. اما به نظر می‌رسد آن روز نزدیک‌تر نمی‌شود.