موجی از اعتراضات گسترده در طرابلس، پایتخت لیبی، فشارها را بر عبدالحمید دبیبه، نخست‌وزیر این کشور، برای کناره‌گیری افزایش داده است. این اعتراضات در پی درگیری‌های خشونت‌آمیز میان شبه‌نظامیان در پایتخت که اوایل ماه جاری رخ داد، آغاز شده است.
چه اتفاقی افتاده است: در آنچه به یک رخداد تقریباً شبانه تبدیل شده، جمعیت‌های رو به رشدی از معترضان در خیابان‌های پایتخت لیبی گرد آمده‌اند تا خواستار استعفای دبیبه شوند و از وضعیت رو به وخامت اقتصادی، معیشتی و امنیتی ابراز ناامیدی کنند. ویدئوهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی، لاستیک‌های خودرو را در حال سوختن و خیابان‌ها، از جمله جاده‌های منتهی به مقر دولت، را در حالی که توسط معترضان مسدود شده‌اند، نشان می‌دهد.
معترضان، دبیبه و عماد الترابلسی، وزیر کشور او را متهم می‌کنند که اجازه داده‌اند شبه‌نظامیان شهر را کنترل کنند و خواستار اقدام رهبری طرابلس برای بازگرداندن امنیت عمومی هستند.
معترضان خواستار انحلال نیروی بازدارندگی ویژه، معروف به "ردا"، شده‌اند. این گروه یک شبه‌نظامی قدرتمند، محافظه‌کار و بحث‌برانگیز است که ظاهراً زیر نظر وزارت کشور فعالیت می‌کند اما اغلب به‌طور خودمختار عمل کرده و به اتهامات نقض حقوق بشر و اعمال کنترل بر بخش‌هایی از پایتخت دامن زده است.
نیروهای امنیتی از ۱۶ می برای مهار اعتراضات مستقر شده‌اند و طبق بیانیه‌ای که وزارت کشور صبح جمعه در فیس‌بوک منتشر کرد، روز جمعه نیز در حالت آماده‌باش خواهند بود. در این بیانیه آمده است که استقرار نیروها با هدف «حفظ امنیت و نظم عمومی و تقویت ثبات در داخل شهر» صورت می‌گیرد.
محمد المنفی، رئیس شورای ریاستی لیبی، نهادی که وظیفه تسهیل عملکردهای ریاست دولت را بر عهده دارد، جمعه گذشته در پستی در پلتفرم X (توییتر سابق) گفت: «ما به صحنه ملی متمدن که مردم ما در پایتخت به نمایش گذاشتند، افتخار می‌کنیم» و از نیروهای امنیتی مستقر در شهر تمجید کرد.
بیشتر بدانید: اعتراضات در طرابلس از ۱۶ می آغاز شد، پس از روزها درگیری میان نیروی بازدارندگی ویژه و تیپ ۴۴۴ (همسو با دبیبه) که از ۱۲ می و پس از کشته شدن عبدالغنی الکیکلی، رهبر دستگاه حمایت از ثبات (یک گروه شبه‌نظامی که به‌طور غیررسمی با شورای ریاستی کشور مرتبط است)، آغاز شد. الکیکلی به صدایی برجسته در مخالفت با دبیبه تبدیل شده بود.
شرایط پیرامون مرگ الکیکلی همچنان نامشخص است. برخی رسانه‌های لیبی گزارش دادند که او در یک کمین هدفمند کشته شده است، در حالی که برخی دیگر تنها به تبادل آتش در نزدیکی اردوگاه نظامی که پایگاه اصلی او بود، اشاره کردند.
بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، در درگیری‌های بین ۱۲ تا ۱۴ می، هشت نفر کشته و ده‌ها نفر دیگر زخمی شدند.
دولت در ۱۴ می آتش‌بس اعلام کرد و چند روز بعد، در ۱۸ می، دبیبه یک سخنرانی تلویزیونی ایراد کرد که در آن متعهد شد لیبی را از شر شبه‌نظامیان آزاد کند.
نخست‌وزیر گفت: «این اولین بار است که می‌توانم با اطمینان بگویم ما امید واقعی برای پایان دادن به حکومت شبه‌نظامیان و ساختن یک کشور قانون داریم.»
در پی دور اول اعتراضات در ۱۶ می، سه وزیر برای نشان دادن حمایت خود از معترضان استعفا دادند: محمد الحویج وزیر اقتصاد و تجارت، بدرالدین التومی وزیر دولت محلی و ابوبکر الغاوی وزیر مسکن.
پیش‌زمینه: دبیبه، رئیس دولت وحدت ملی (GNU) که توسط سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته شده است، در سال ۲۰۲۱ پس از یک روند گفت‌وگوی ملی که توسط سازمان ملل تسهیل شد، به قدرت رسید.
دبیبه و دولت وحدت ملی قرار بود تا زمان انتخابات برنامه‌ریزی شده برای پایان سال ۲۰۲۱، نقش موقت داشته باشند. اما این انتخابات به دلیل بن‌بست سیاسی بر سر صلاحیت نامزدها، چارچوب قانونی انتخابات و همچنین نگرانی‌های امنیتی به تعویق افتاد. انتخابات از آن زمان تاکنون چندین بار به تعویق افتاده و تاریخ جدیدی برای آن تعیین نشده است.
در همین حال، شرق لیبی همچنان تحت کنترل یک دولت رقیب به رهبری خلیفه حفتر، فرمانده ارتش ملی لیبی، باقی مانده است.