تصویرگری: کریستینا اسپانو
تصویرگری: کریستینا اسپانو

چه مقدار قهوه بیش از حد است؟

مطالعات نشان می‌دهد مصرف متعادل بی‌ضرر و حتی مفید است

بشریت روزانه حدود ۲ میلیارد فنجان قهوه می‌نوشد. خبر خوب برای کسانی که به این آمار کمک می‌کنند این است که مصرف منظم مقادیر متعادل قهوه به نظر نمی‌رسد مضر باشد. حتی ممکن است فواید سلامتی نیز داشته باشد. آزمایش‌های انجام شده در محیط آزمایشگاه (in vitro) و روی حیوانات از مدت‌ها پیش نشان داده‌اند که اجزای کلیدی قهوه، از جمله کافستول (cafestol)، کاهوئول (kahweol)، کافئین و اسیدهای کلروژنیک، می‌توانند التهاب و همچنین آسیب سلولی ناشی از فرآیند شیمیایی موسوم به اکسیداسیون را کاهش دهند.

هنگامی که تیمی به سرپرستی مرضیه معین‌فرد از دانشگاه پورتو بررسی دقیق‌تری انجام دادند، دریافتند که مزایای بالقوه عمیق‌تر هستند. او در سال ۲۰۱۶ در ژورنال بیوشیمی سلولی (Journal of Cellular Biochemistry) گزارش داد که کافستول و کاهوئول (که در قهوه فیلتر نشده بیشتر از قهوه فیلتر شده یافت می‌شوند) با کاهش احتمال تشکیل رگ‌های خونی جدید در اطراف سلول‌های تومور، رشد تومور را متوقف می‌کنند و اسیدهای کلروژنیک از تشکیل مواد سرطان‌زا در بدن جلوگیری می‌کنند. این نتایج نشان داد که قهوه ممکن است برای مبارزه با سرطان مفید باشد.

یک مطالعه پیگیری به سرپرستی جین‌کیونگ اوه از موسسه کارولینسکا در استکهلم در مجله بین‌المللی سرطان (International Journal of Cancer) گزارش داد که زنانی که پس از یائسگی ادعا می‌کردند روزانه سه یا چهار فنجان قهوه می‌نوشیدند، به طور معنی‌داری کمتر از زنانی که تا دو فنجان قهوه می‌نوشیدند، به سرطان سینه مبتلا شدند. کار مشابهی در ژاپن نشان داد که مصرف سه فنجان یا بیشتر قهوه در روز با کاهش خطر ابتلا به سرطان کبد مرتبط است.

از آنجایی که کافئین یک محرک است که خلق و خو را بهبود می‌بخشد، هوشیاری را افزایش می‌دهد و با خستگی مبارزه می‌کند، وجود آن در قهوه باعث شده تا برخی آزمایشگاه‌ها بررسی کنند که آیا مصرف آن خطر ابتلا به بیماری‌های روانپزشکی و عصبی مانند آلزایمر، پارکینسون و افسردگی را کاهش می‌دهد یا خیر. برخی نتایج سودمندی را یافته‌اند. به عنوان مثال، هونگ چیئن‌تای از دانشگاه پزشکی تایپه در سال ۲۰۲۰ در نشریه نوترینتس (Nutrients) گزارش داد که در بیماران پارکینسون، آن‌هایی که به طور منظم کافئین مصرف می‌کردند، بیماری‌شان کندتر پیشرفت می‌کرد تا آن‌هایی که از کافئین پرهیز می‌کردند.

سایر یافته‌ها، چه در مورد سرطان و چه سلامت روان، نتایج متفاوتی را به همراه داشته‌اند. این عدم قطعیت ممکن است به دلیل تنوع فراوان مواد موجود در قهوه باشد. دانه‌های قهوه از گونه‌های مختلفی تهیه می‌شوند، به روش‌های گوناگون برشته می‌شوند و به صورت نوشیدنی‌های متنوع با اندازه‌ها و غلظت‌های متفاوت سرو می‌شوند. با این حال، مصرف متعادل، در بدترین حالت، بی‌ضرر به نظر می‌رسد.

زیاده‌روی در مصرف، پیامدهای واضح‌تری دارد. مصرف بیش از ۴۰۰ میلی‌گرم کافئین در روز (یک اسپرسو حدود ۶۰ میلی‌گرم کافئین دارد) منجر به سردرد، عصبی بودن، تحریک‌پذیری، لرزش عضلات و بی‌خوابی می‌شود. همچنین با مشکلات روانی مانند اضطراب مرتبط است و می‌تواند با افزایش فشار خون، مشکلات مزمن سلامتی مانند بیماری قلبی را بدتر کند. اثرات زیاده‌روی در مصرف سایر ترکیبات فعال قهوه نامشخص است.

اما این‌ها تنها خطرات مرتبط با نوشیدن قهوه نیستند. بسیاری از افراد فنجان قهوه خود را با افزودنی‌هایی مانند شیر، شکر، خامه و شربت شیرین می‌کنند که مصرف بیش از حد و مزمن آن‌ها نیز می‌تواند اثرات منفی بر بدن داشته باشد. اگرچه بعید است مقداری که در قهوه اضافه می‌شود به خودی خود مضر باشد، اما شکر و شربت می‌توانند افراد را مستعد ابتلا به بیماری‌های متابولیک مانند دیابت نوع ۲ کنند، در حالی که شیر پرچرب و خامه سطح کلسترول را افزایش داده و خطر حمله قلبی را بالا می‌برند. برای به حداکثر رساندن شانس احساس فواید بالقوه قهوه، در مصرف آن زیاده‌روی نکنید و آن را تا حد ممکن تلخ و بدون افزودنی بنوشید.