بانک‌های عربستان سعودی برای تامین مالی تقاضاهای عظیم هزینه‌ای ناشی از ساخت یک شهر جدید و فوق مدرن و میزبانی رویدادهای ورزشی جهانی، به سرعت در حال انتشار بدهی‌های پرخطر هستند.
وام‌دهندگانی از جمله بانک الراجحی و بانک سعودی فرانسوی تاکنون در سال جاری بیش از ۵.۶ میلیارد دلار اوراق قرضه مکمل ردیف ۱ (Additional Tier 1 - AT1) فروخته‌اند – که همین حالا هم رکورد سالانه این کشور را شکسته است – زیرا وام‌دهندگان به دنبال آزادسازی سرمایه برای به اصطلاح "ابرپروژه‌ها" هستند. بر اساس داده‌های گردآوری شده توسط بلومبرگ، این امر عربستان سعودی را به دومین منبع بزرگ عرضه اوراق AT1 با ارزهای اصلی در سطح جهان در سال ۲۰۲۵ تبدیل کرده است.
این فروش‌ها در حالی صورت می‌گیرد که پادشاهی با جدیت برنامه "چشم‌انداز ۲۰۳۰" ولیعهد محمد بن سلمان را دنبال می‌کند، که شامل ساخت شهر پیشرفته نئوم و استراحتگاه‌های گردشگری جدید در کنار دریای سرخ است. همچنین، این کشور باید منابع مالی لازم برای میزبانی جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۳۴ را نیز تامین کند. وام‌های بانک‌های سعودی برای این پروژه‌ها بسیار حیاتی هستند، به خصوص در شرایط کنونی که قیمت نفت پایین است و اقتصاد کند شده است؛ انتشار اوراق AT1 ظرفیت وام‌دهی بانک‌ها را افزایش می‌دهد.
نیک اسمال‌وود، مدیر پرتفوی بازارهای نوظهور در M&G Investments، اظهار داشت: "دیگر سپرده‌های کافی در سیستم برای پوشش وام‌ها وجود ندارد و بانک‌ها باید منابع مالی دیگری پیدا کنند. برای افزایش نقدینگی در سیستم، آنها باید پول را از خارج وارد کنند."
بیشتر بخوانید: موانع عربستان سعودی در حال تغییر نظم مالی خاورمیانه است
فروش بدهی‌های تبعی به سرمایه‌گذاران بین‌المللی بخشی از راه حل برای بانک‌های سعودی بوده است؛ بانک‌هایی که نسبت وام به سپرده‌هایشان طبق شاخصی که توسط بانک مرکزی عربستان سعودی گردآوری شده است، در ماه آوریل به رکورد ۱۰۷ درصد رسید. اوراق قرضه AT1، که در صورت بروز مشکل برای بانک‌ها یک سپر سرمایه فراهم می‌کنند، به وام‌دهندگان امکان می‌دهند تا ترازنامه‌های خود را تقویت کرده و بدون ایجاد نگرانی برای رگولاتورها، به اعطای وام ادامه دهند.
اسپرد‌های (Spread) محدود
افزایش انتشار اوراق همچنین به دلیل کند شدن رشد منابع سنتی تامین مالی برای بانک‌های سعودی، مانند سپرده‌های بدون بهره و درآمدهای نفتی، صورت می‌گیرد که توانایی آنها برای وام‌دهی بیشتر را محدود می‌کند. به گفته ادموند کریستو، تحلیلگر بلومبرگ اینتلیجنس، این بخش ممکن است نیاز داشته باشد حداقل ۳ میلیارد ریال (۸۰۰ میلیون دلار) برای جبران کاهش ۲۰ درصدی قیمت نفت، معادل ۳ درصد کاهش سود، کنار بگذارد.
بانک‌ها به دنبال راه‌های دیگری برای افزایش ظرفیت وام‌دهی نیز هستند، از جمله واگذاری وام‌های غیرجاری خود از طریق معاملات "اوراق بهادارسازی" (securitization)، که بلومبرگ پیشتر گزارش داده بود. رگولاتور این کشور اخیراً مشاوره‌ای در مورد راه‌اندازی یک چارچوب برای گشودن بازار اوراق بهادارسازی، که در آن بانک‌ها وام‌ها را به ابزارهای شبه اوراق قرضه تبدیل کرده و به سرمایه‌گذاران می‌فروشند، برگزار کرد.
اوراق قرضه AT1 با استقبال مشتاقانه مدیران دارایی مواجه شده است. یک معامله ۶۵۰ میلیون دلاری اخیر توسط بانک البلاد بیش از ۲.۵ میلیارد دلار سفارش جذب کرد، در حالی که پیشنهاد ۶۵۰ میلیون دلاری بانک سعودی فرانسوی در ماه آوریل بیش از ۱.۹ میلیارد دلار سفارش داشت.
میل سرمایه‌گذاران از دومین اقتصاد بزرگ جهان به ویژه قوی بوده است. ویکتوریا هارلینگ، یکی از رؤسای بخش بدهی شرکتی بازارهای نوظهور در Ninety One، گفت: "تقاضای فزاینده‌ای از سوی سرمایه‌گذاران چینی وجود دارد. با توجه به اینکه بازار محلی به طور موثری به دلار پیوند خورده است، انتشار اوراق به دلار برای این شرکت‌ها بسیار امن است." او افزود: "نوسانات در بسیاری از این اوراق در واقع بسیار کم است و این بخشی از جذابیت آنهاست."
برای سرمایه‌گذاران، اوراق AT1 سعودی بالاترین نرخ سود را ارائه نمی‌دهند، اما به عنوان یک شرط مطمئن در نظر گرفته می‌شوند. معاملات قیمت‌گذاری شده در سال جاری – هم به دلار آمریکا و هم به ریال سعودی – همگی نرخ سود بین ۶٪ تا ۶.۵٪ داشته‌اند. به گفته خوچن ژانگ، تحلیلگر بازارهای نوظهور در Jupiter Asset Management، این میزان تنها اسپردی حدود ۱۰۰-۱۵۰ واحد پایه نسبت به اوراق ارشد بانک‌ها دارد که نشان‌دهنده قدرت درک شده این بخش است.
ژانگ با اشاره به نوسانات گسترده‌تر در بازارهای نوظهور که ناشی از سیاست‌های تجاری دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا بود، گفت: "آنها پایدار هستند که در این بازار کمک‌کننده است." نرخ سود این اوراق کمتر از برخی معاملات دلاری اخیر اوراق AT1 توسط وام‌دهندگان اروپایی مانند بانک دانسکه (Danske Bank A/S) و بانکو بیلبائو ویسکایا آرخنتا (Banco Bilbao Vizcaya Argentaria SA) است.
البته، موج انتشار اوراق AT1 بخشی از تصویر بزرگتر افزایش انتشار بدهی توسط عربستان سعودی است، زیرا این پادشاهی با مشکلات مالی و چالش‌هایی در جذب سرمایه‌گذاری خارجی در پروژه‌هایش دست و پنجه نرم می‌کند. طبق داده‌های گردآوری شده توسط بلومبرگ، دولت و شرکت‌های سعودی در مجموع ۹۴ میلیارد دلار اوراق قرضه در بازارهای بدهی بین‌المللی سال گذشته فروختند. رقم امسال ممکن است حتی بالاتر باشد، با ۵۴.۳ میلیارد دلار انتشار تا کنون در سال ۲۰۲۵.
اسمال‌وود از M&G گفت: "شما ابرپروژه‌ها، توسعه زیرساخت‌های معمول و رویدادهایی مانند بازی‌های زمستانی آسیایی در سال ۲۰۲۹ و جام جهانی فوتبال در سال ۲۰۳۴ را دارید." وی افزود: "عربستان سعودی مشتاق است که در این رویدادهای برجسته که همگی نیاز به سرمایه‌گذاری قابل توجهی دارند، مشارکت کند."
— با همکاری متیو مارتین