مقدمه
ممنوعیت سگ‌گردانی در ایران طی هفته گذشته به شهرهای بیشتری گسترش یافت و جدیدترین محدودیت روز یکشنبه در کاشمر اعمال شد؛ این در حالی است که مقامات تلاش‌ها برای مهار مالکیت حیوانات خانگی را تشدید می‌کنند، روندی که برخی آن را تهدیدی برای اخلاق عمومی و نمادی از نفوذ فرهنگی غرب می‌دانند.
چه اتفاقی افتاده است:
روز یکشنبه، شهر کاشمر در استان خراسان رضوی ممنوعیت سگ‌گردانی را اعلام کرد که جدیدترین مورد در سلسله اقدامات مشابه در سراسر کشور است. دادستان عمومی کاشمر ضمن اعلام این ممنوعیت گفت که سگ‌گردانی "اخلال در نظم عمومی" ایجاد می‌کند.
در طول هفته گذشته، شهرهایی در چندین استان ایران، از جمله همدان، ایلام و گلستان، ممنوعیت‌های مشابهی را به اجرا گذاشته‌اند. این اقدام بر اساس دستورالعمل پلیس در سال ۲۰۱۹ در پایتخت، تهران، است و اکنون شهرهایی مانند کرمانشاه، همدان، کرمان، بروجرد، رباط کریم، لواسانات و دیگر شهرها را نیز در بر می‌گیرد، به گزارش رسانه‌های ایرانی.
عباس نجفی، دادستان استان همدان، سه‌شنبه گذشته اعلام کرد که سگ‌گردانی در مناطق شهری، پارک‌ها، اماکن عمومی و هنگام استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، مگر در قفس‌های مخصوص، ممنوع است. نجفی و دیگر مقامات اظهار داشته‌اند که این ممنوعیت برای حفاظت از "سلامت عمومی" و ایمنی جسمی و روانی ضروری است.
محمد موسویان، دادستان عمومی اصفهان نیز در ۳۱ مه اقدامات مشابهی را معرفی کرد. علاوه بر ممنوعیت سگ‌گردانی و ممنوعیت حضور سگ‌ها در وسایل حمل‌ونقل عمومی، او دستور تعطیلی کلینیک‌های دامپزشکی و پت‌شاپ‌های غیرمجاز را نیز صادر کرد.
در همین حال، در ۶ ژوئن در شهر خلخال در شمال غربی استان اردبیل، مظفر رضایی، دادستان عمومی، اعلام کرد که هر کس "سگ خود را در پارک‌ها، اماکن عمومی گردانده یا آن را در خودروی خود حمل کند" با عواقب قانونی مواجه خواهد شد، به گزارش خبرگزاری ایلنا.
واکنش‌ها در شبکه‌های اجتماعی میان ایرانیان متفاوت بود؛ بسیاری با این ممنوعیت مخالفت کردند و برخی دیگر سؤال کردند که چرا دولت بر موضوع سگ‌گردانی متمرکز شده است. یک نفر در پلتفرم X نوشت: "بیش از ۲ میلیون سگ ولگرد در کشور وجود دارد، و این روزها، فرمانداران ممنوعیت سگ‌گردانی در شهرها را اعلام می‌کنند!"
کاربر دیگری در X این ممنوعیت را "بی‌معنا" خواند.
بیشتر بدانید:
هیچ قانون ملی صریحی برای ممنوعیت سگ‌گردانی یا مالکیت سگ در ایران وجود ندارد، اما در سال ۲۰۲۱، طرحی با حمایت ۷۵ نماینده مجلس ایران پیشنهاد شد که خرید، فروش و نگهداری طیف وسیعی از حیوانات خانگی – از جمله سگ و گربه – را غیرقانونی می‌دانست. اگرچه این طرح هرگز تصویب نشد، اما محدودیت‌ها بر سگ‌ها و سگ‌گردانی همچنان گسترش یافته است.
نمایندگان مجلس برای حمایت از این ممنوعیت‌ها و قانون‌گذاری ملی احتمالی، به مواد مختلفی از قانون مجازات اسلامی ایران استناد کرده‌اند، از جمله ماده ۶۸۸ که به جرایم علیه سلامت عمومی می‌پردازد، و ماده ۶۳۸ که به "اخلاق عمومی" مربوط می‌شود و برای توجیه قوانین حجاب اجباری نیز استفاده می‌شود.
از زمانی که ممنوعیت سگ‌گردانی در سال ۲۰۱۹ در تهران معرفی شد، صاحبان سگ در پایتخت با جریمه و در برخی موارد، دستگیری مواجه شده‌اند. با این حال، گزارش شده است که اجرای این قانون ناهماهنگ و تا حد زیادی ناکارآمد بوده است. با رشد مالکیت سگ در مناطق شهری، بسیاری در تهران همچنان سگ‌های خود را نگه می‌دارند و به سگ‌گردانی می‌پردازند. برای برخی، داشتن سگ به یک عمل اعتراضی آرام در برابر سخت‌گیری‌های مذهبی ایران تبدیل شده است.
پیشینه:
این ایده که سگ‌ها نجس هستند، ریشه در تفسیری اسلامی دارد که برخی حیوانات، از جمله سگ‌ها را "نجس" یا ناپاک می‌داند. در حالی که قرآن صراحتاً مالکیت سگ را ممنوع نکرده است، برخی احادیث – سخنان منسوب به پیامبر اکرم (ص) – از نگهداری سگ به عنوان حیوان خانگی، به ویژه در داخل خانه، مگر برای اهداف کاربردی (مانند گله‌داری، شکار یا نگهبانی)، نهی می‌کنند. این تفاسیر بر رویکردهای روحانیون در ایران تأثیر گذاشته است، جایی که مقامات مذهبی اغلب مالکیت سگ را با انحطاط اخلاقی و نفوذ فرهنگی غرب برابر می‌دانند.
در سال ۲۰۱۷، رهبر معظم انقلاب آیت‌الله علی خامنه‌ای اظهار داشتند که نگهداری سگ به دلایلی غیر از گله‌داری، شکار یا نگهبانی "مکروه" شمرده می‌شود.