ایران روز پنجشنبه متعهد شد که تولید اورانیوم غنیشده خود را به طور "قابل توجهی" افزایش دهد؛ این اقدام در برابر خواستههای ایالات متحده و پیش از دور جدید مذاکرات هستهای صورت میگیرد، و همزمان با گزارشهایی مبنی بر حمله قریبالوقوع اسرائیل است.
این اعلامیه پس از قطعنامه نهاد نظارتی هستهای سازمان ملل متحد مبنی بر متهم کردن ایران به "عدم پایبندی" به تعهداتش صادر شد، که اسرائیل را بر آن داشت تا بگوید جهان باید "قاطعانه" واکنش نشان دهد.
ایالات متحده، اسرائیل و دیگر کشورهای غربی بارها ایران را به تلاش برای دستیابی به سلاح هستهای متهم کردهاند، اتهامی که تهران قاطعانه آن را رد میکند.
غنیسازی اورانیوم به عنوان نقطه اصلی اختلاف در مذاکرات هستهای با ایالات متحده مطرح شده است، و دور بعدی این مذاکرات قرار است روز یکشنبه در عمان برگزار شود.
در بیانیه مشترک سازمان انرژی اتمی و وزارت امور خارجه آمده است: "دستورات لازم توسط رئیس سازمان انرژی اتمی برای راهاندازی یک مرکز غنیسازی جدید در مکانی امن صادر شده است."
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی، گفت: ایران همچنین "همه این ماشینهای نسل اول را با ماشینهای پیشرفته نسل ششم" در تأسیسات غنیسازی اورانیوم فردو در جنوب تهران "جایگزین خواهد کرد".
وی به تلویزیون دولتی گفت: این بدان معناست که "تولید مواد غنیشده ما به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت."
- تهدید پایگاههای آمریکا -
ایالات متحده و ایران از ماه آوریل پنج دور مذاکره را برای دستیابی به یک توافق هستهای جدید برگزار کردهاند، توافقی که جایگزین توافق سال ۲۰۱۵ میشود که رئیسجمهور دونالد ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری خود آن را رها کرد.
ایران تهدید کرده است که در صورت شکست مذاکرات و وقوع درگیری، پایگاههای نظامی آمریکا در منطقه را هدف قرار خواهد داد.
ترامپ این هفته به نظر میرسید لحن خوشبینانه قبلی خود را تغییر داده و گفته بود که "کمتر اطمینان" دارد که توافقی حاصل شود، و روز چهارشنبه دستور داد که پرسنل آمریکایی از منطقه "خطرناک" خاورمیانه منتقل شوند.
روز پنجشنبه، سفارت ایالات متحده در اورشلیم (قدس) به دلیل نگرانیهای امنیتی و با اشاره به "افزایش تنشهای منطقهای"، رفتوآمد کارکنان خود را محدود کرد.
با این حال، بدر البوسعیدی، وزیر امور خارجه عمان، روز پنجشنبه در پستی در پلتفرم X (توییتر سابق) تأیید کرد که "ششمین دور مذاکرات ایران و آمریکا یکشنبه همین هفته در مسقط برگزار خواهد شد."
- 'ضرر بیشتر' -
اسرائیل بارها هشدار داده است که ممکن است به سایتهای هستهای ایران حمله کند و سوگند یاد کرده است که از دستیابی دشمن دیرینه خود به بمب اتمی جلوگیری خواهد کرد.
ایران هشدار داده است که به هرگونه حمله پاسخ خواهد داد.
عزیز نصیرزاده، وزیر دفاع ایران، در پاسخ به تهدیدات آمریکا مبنی بر اقدام نظامی در صورت شکست مذاکرات، گفت: "همه پایگاههای (آمریکا) در دسترس ما هستند، ما به آنها دسترسی داریم و بدون تردید همه آنها را در کشورهای میزبان هدف قرار خواهیم داد."
این وزیر افزود: "انشاءالله کار به آنجا نمیرسد و مذاکرات به نتیجه میرسد،" و اضافه کرد که طرف آمریکایی در صورت وقوع درگیری "ضرر بیشتری" خواهد دید.
یک مقام آمریکایی پیشتر گفته بود که سطح کارکنان در سفارت این کشور در عراق به دلیل نگرانیهای امنیتی کاهش یافته است، در حالی که گزارشهایی مبنی بر انتقال پرسنل از کویت و بحرین نیز منتشر شده بود.
یک مقام امنیتی عراقی گفت که این "تخلیه کامل" نیست و ایالات متحده در صورت شکست مذاکرات، اقدامات احتیاطی را انجام میدهد.
در همین حال، یک سخنگوی سفارت ایالات متحده در منامه گفت که این هیئت "وضعیت کارکنان خود را تغییر نداده و به طور کامل عملیاتی است."
- 'اشتباه استراتژیک' -
جدیدترین تحولات در بحبوحه یک بنبست دیپلماتیک بر سر غنیسازی اورانیوم ایران صورت میگیرد، که تهران آن را یک حق "غیرقابل مذاکره" دانسته، در حالی که واشنگتن آن را "خط قرمز" خوانده است.
ایران در حال حاضر اورانیوم را تا ۶۰ درصد غنیسازی میکند، که بسیار بالاتر از حد مجاز ۳.۶۷ درصدی تعیین شده در توافق سال ۲۰۱۵ است و اگرچه هنوز با ۹۰ درصد مورد نیاز برای کلاهک هستهای فاصله دارد، اما به آن نزدیک است.
آیتالله علی خامنهای، رهبر معظم ایران، که حرف آخر را در سیاستهای اصلی کشور میزند، اخیراً گفته است که غنیسازی "کلید" برنامه هستهای ایران است و ایالات متحده "نمیتواند" در این مورد اظهارنظر کند.
در ۳۱ مه، پس از پنجمین دور مذاکرات، ایران اعلام کرد که "عناصری" از پیشنهاد آمریکا برای یک توافق هستهای را دریافت کرده است، و سپس عراقچی گفت که متن حاوی "ابهامات" است.
ایران گفته است که یک پیشنهاد متقابل به آخرین پیشنویس واشنگتن ارائه خواهد داد، که این پیشنویس را به دلیل عدم ارائه تخفیف از تحریمها (که یک خواسته کلیدی برای تهران است که سالها تحت فشار آنها بوده) مورد انتقاد قرار داده بود.
روز پنجشنبه، دیپلماتها اعلام کردند که هیئت مدیره آژانس بینالمللی انرژی اتمی قطعنامهای را تصویب کرد که "عدم پایبندی" ایران به تعهدات هستهای خود را محکوم میکند؛ این قطعنامه با ۱۹ رأی موافق از مجموع ۳۵ رأی تصویب شد.
این قطعنامه میتواند زمینه را برای کشورهای اروپایی فراهم کند تا مکانیسم "بازگشت تحریمها" (snapback) را تحت توافق هستهای ۲۰۱۵ فعال کرده و تحریمهای سازمان ملل را در واکنش به عدم پایبندی ایران بازگردانند؛ این گزینه در ماه اکتبر منقضی میشود.
روز چهارشنبه، امیرسعید ایروانی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل، گفت که تهران در صورت فعال شدن مکانیسم بازگشت تحریمها، "پاسخهای متناسبی" را در نظر خواهد گرفت — از جمله "آغاز روند خروج" از پیمان عدم اشاعه.