تصویری ترکیبی از رئیس‌جمهور چین، شی جین پینگ و رئیس‌جمهور سابق آمریکا، دونالد ترامپ.
تصویری ترکیبی از رئیس‌جمهور چین، شی جین پینگ و رئیس‌جمهور سابق آمریکا، دونالد ترامپ.

ترامپ هیچ استراتژی تجاری برای چین ندارد

واشنگتن و پکن یک عقب‌نشینی تاکتیکی انجام می‌دهند که اهرم فشار چین را نشان می‌دهد.

پرزیدنت ترامپ روز چهارشنبه نتیجه آخرین مذاکرات تجاری با چین را یک پیروزی بزرگ خواند، اما بهترین چیزی که می‌توان گفت این است که این مذاکرات به آتش‌بسی منجر شده که به نفع چین است.

جزئیات کمی در دسترس است، اما به نظر می‌رسد که دو کشور در حال بازگرداندن روابط تجاری خود به وضعیتی هستند که چند ماه پیش، قبل از تشدید تنش‌های متقابل، وجود داشت. آقای ترامپ موافقت کرده بود که تعرفه‌ها بر کالاهای چینی را از ۱۴۵ درصد به ۳۰ درصد (شامل تعرفه‌هایی که در دوره اول ریاست جمهوری خود وضع کرده بود، به ۵۵ درصد) کاهش دهد، در حالی که چین نیز تعرفه‌های خود بر کالاهای آمریکایی را از ۱۲۵ درصد به ۱۰ درصد کاهش داد.

اما پکن همچنان از تسلط خود بر مواد معدنی و آهن‌رباهای خاکی کمیاب استفاده کرد که در جت‌های جنگنده، لیزرهای پزشکی، پهپادها، موتورهای وسایل نقلیه الکتریکی و موارد دیگر به کار می‌روند. کنترل‌های صادراتی چین باعث شد برخی خودروسازان کارخانه‌های خود را تعطیل کنند، تولید پهپادهای مورد نیاز در اوکراین را کند سازند و صنعت تولید آمریکا را تهدید نمایند.

پکن محدودیت‌های خود را بر مواد معدنی و آهن‌رباهای خاکی کمیاب به مدت شش ماه کاهش خواهد داد، در حالی که ایالات متحده نیز محدودیت‌های خود را بر فروش موتورهای جت و اتان به چین کاهش خواهد داد. ایالات متحده کنترل‌های صادراتی خود را بر تراشه‌های پیشرفته حفظ خواهد کرد، که این موضوع مانعی برای جاه‌طلبی‌های هوش مصنوعی آقای شی محسوب می‌شود، هرچند برخی توسعه‌دهندگان مانند DeepSeek از راه‌حل‌های جایگزین استفاده می‌کنند.

دولت آمریکا همچنین موافقت کرد که محدودیت‌های ویزای دانشجویی برای دانشجویان چینی را لغو کند تا فرزندان مقامات حزب کمونیست بتوانند در دانشگاه‌های ایالات متحده تحصیل کنند. مقامات ترامپ ادعا کردند که هدف از محدودیت‌های ویزا، حفاظت از امنیت ملی بوده است، اما ممکن است این محدودیت‌ها اهرم فشاری برای وادار کردن پکن به عقب‌نشینی در مورد مواد معدنی خاکی کمیاب بوده باشند.

جنگ‌های تجاری برای هر دو طرف مخرب هستند، اگرچه کنترل‌های صادراتی آقای ترامپ به کسب‌وکارهای آمریکایی و همچنین چینی‌ها آسیب رساند. چین برای تولید محصولات پتروشیمی خود به اتان آمریکا، که محصول جانبی تولید نفت و گاز طبیعی است، وابسته است. از آنجا که ایالات متحده بازارهای صادراتی دیگری ندارد، تحریم آقای ترامپ می‌توانست تولید نفت و گاز داخلی را خفه کند.

تولیدکنندگان آمریکایی بدون شک از توقف موقت محدودیت‌های مواد معدنی خاکی کمیاب استقبال خواهند کرد، اما چین با تعیین محدودیت شش ماهه برای مجوزهای صادراتی، اسلحه را روی میز مذاکره نگه داشته است. این بدان معناست که اگر تنش‌های تجاری دوباره شعله‌ور شوند، آقای شی می‌تواند به همان تهدید متوسل شود.

چین اولین بار تسلط خود بر مواد معدنی خاکی کمیاب را در درگیری با ژاپن در سال ۲۰۱۰ بر سر جزایر سنکاکو به عنوان سلاح به کار برد، اما ایالات متحده و متحدانش در توسعه جایگزین‌ها کند عمل کردند. آیا آنها اکنون پیام را درک خواهند کرد؟

توسعه یک منبع جایگزین سال‌ها به طول خواهد انجامید و به همکاری با متحدان نیاز دارد، زیرا ایالات متحده نمی‌تواند تمام مواد خاکی کمیاب مورد نیاز خود را تولید و فرآوری کند. ژاپن یک اتحاد مواد خاکی کمیاب را به عنوان بخشی از مذاکرات تعرفه‌ای مطرح کرده است و دولت آمریکا نیز باید چنین مشارکتی را با دیگر متحدان خود گسترش دهد.

این موضوع به مشکل بزرگتری در استراتژی تعرفه‌ای آقای ترامپ می‌رسد؛ یعنی، او هیچ استراتژی خاصی ندارد. آخرین عقب‌نشینی او نشان می‌دهد که نمی‌تواند چین را مانند دوره اول ریاست‌جمهوری خود تحت فشار قرار دهد. چین اهرم‌های فشار خاص خود را دارد.

یک استراتژی تجاری هوشمندانه‌تر، همکاری با متحدان به عنوان یک جبهه متحد برای مقابله با اقدامات تجاری تهاجمی چین خواهد بود. در عوض، آقای ترامپ از تعرفه‌ها به عنوان یک سلاح اقتصادی بی‌هدف علیه دوستان و دشمنان استفاده کرده است. این امر اهرم فشار چین را افزایش می‌دهد و مانند آتش‌بس تجاری این هفته، چیزی برای جشن گرفتن نیست.