بیش از ۴۰ تأسیسات هسته‌ای و موشکی در سراسر ایران وجود دارد.
مقامات ایرانی مدت‌هاست که تأکید می‌کنند برنامه هسته‌ای کشورشان صرفاً برای مقاصد صلح‌آمیز، مانند تولید انرژی و تحقیقات علمی، در نظر گرفته شده است. اما افشاگری‌ها در اوایل دهه ۲۰۰۰ در مورد تأسیسات هسته‌ای اعلام‌نشده، و کارهایی که تا سال ۲۰۰۳ در زمینه طراحی و تحویل تسلیحات هسته‌ای انجام شد، بسیاری از کشورها را به این نتیجه رساند که ایران در آستانه تبدیل شدن به یک کشور دارنده سلاح هسته‌ای قرار دارد.
بر اساس گزارش ابتکار تهدید هسته‌ای (Nuclear Threat Initiative)، ایران بیش از ۳۰ تأسیسات در سراسر کشور دارد که مراحل مختلف چرخه سوخت هسته‌ای، از جمله غنی‌سازی اورانیوم، را انجام می‌دهند. تهران اصرار دارد که برنامه غنی‌سازی آن تنها برای تولید سوخت راکتورهای هسته‌ای است.
اورانیوم غنی‌شده با غلظت پایین می‌تواند به عنوان سوخت برای مصارف غیرنظامی استفاده شود. اورانیوم بسیار غنی‌شده برای ساخت بمب‌های هسته‌ای به کار می‌رود و تأسیسات غنی‌سازی ایران (در نطنز و فردو) حاوی سانتریفیوژهای پیشرفته‌ای هستند که قادر به غنی‌سازی اورانیوم تا سطوح بالا می‌باشند.
بیش از ده‌ها تأسیسات دیگر به تولید، آزمایش یا نگهداری موشک‌ها می‌پردازند، یا به گونه‌ای دیگر از برنامه موشکی ایران پشتیبانی می‌کنند.
در سال ۲۰۱۵، رئیس‌جمهور باراک اوباما توافقی را برای محدود کردن توانایی هسته‌ای ایران و الزام به نظارت و گزارش‌دهی در ازای لغو تحریم‌های نفتی و مالی بین‌المللی مذاکره کرد.
رئیس‌جمهور ترامپ در سال ۲۰۱۸ از این توافق کنار کشید و گفت که این توافق به اندازه کافی سخت‌گیرانه نیست.
اواخر ماه گذشته، ایالات متحده اولین پیشنهاد رسمی خود را به تهران برای عناصر یک توافق هسته‌ای جدید ارائه کرد. پیشنهاد ایالات متحده ساعاتی پس از آن مطرح شد که بازرسان سازمان ملل از افزایش عمده در سه ماه گذشته در حجم ذخیره اورانیوم تقریباً بمب‌ساز ایران خبر دادند. این پیشنهاد به ایران اجازه می‌داد تا زمانی که کنسرسیوم بین‌المللی تولید سوخت برای مشتریان در سراسر خاورمیانه را آغاز کند، به غنی‌سازی اورانیوم در سطوح پایین ادامه دهد. رئیس‌جمهور ترامپ گفت به نظر می‌رسد ایران طرح نهایی توقف غنی‌سازی اورانیوم در خاک خود را رد کرده است.
دیوید ای. سنگر در این گزارش همکاری کرده است.
نگاهی به چهار روز اول حملات بین اسرائیل و ایران.
پس از حمله غافلگیرکننده اسرائیل به ایران در روز جمعه، درگیری بین دو کشور طی چهار روز تشدید شد و هیچ‌یک از طرفین نشانه‌ای از توجه به درخواست‌های بین‌المللی برای خویشتن‌داری نشان ندادند. در ادامه گزارشی با نقشه‌ها، ویدئوها و عکس‌ها از تحولات عمده در چند روز اول این درگیری آورده شده است.
جمعه، June 13
در ساعات اولیه جمعه، اسرائیل چندین موج حمله به ایران را آغاز کرد و اهداف نظامی از جمله سایت‌های هسته‌ای و فرماندهان ارشد را مورد حمله قرار داد. این حملات با رگبار موشک‌های تلافی‌جویانه از سوی ایران مواجه شد که دست‌کم هفت نقطه در اطراف تل‌آویو را هدف قرار داد.
ایران روز جمعه گزارش داد که ۷۸ نفر کشته و صدها نفر زخمی شده‌اند. در میان کشته‌شدگان دو افسر عالی‌رتبه نظامی، سرلشکر محمد باقری و سرلشکر حسین سلامی، و دانشمندان ارشد هسته‌ای حضور داشتند.
اسرائیل به سایت اصلی غنی‌سازی هسته‌ای ایران در نطنز، حدود ۱۴۰ مایل (حدود ۲۲۵ کیلومتر) جنوب تهران، حمله کرد و نیروگاه سطحی و زیرساخت‌های اصلی برق این سایت را تخریب نمود.
در اوایل بعدازظهر، اسرائیل حمله‌ای را به فرودگاه نظامی در شهر تبریز در شمال غرب ایران انجام داد. یک ویدئوی شاهد که توسط نیویورک تایمز تأیید شده است، ستون‌های بزرگی از دود سیاه را نشان می‌دهد که از فرودگاه به آسمان بلند می‌شود.
بخشی از یک ساختمان مسکونی چندطبقه در نزدیکی میدان نوبنیاد، در شمال شرق تهران، پس از اصابت، فرو ریخت، این موضوع طبق ویدئوهای بلافاصله پس از حادثه که توسط تایمز تأیید شدند، نشان داده شده است.
حملات تلافی‌جویانه ایران به منطقه کریا در مرکز تل‌آویو اصابت کرد، منطقه‌ای که میزبان تعدادی از تأسیسات دولتی و نظامی، از جمله مقر نیروهای دفاعی اسرائیل است. چندین ساختمان در این منطقه آسیب دیدند.
شنبه، June 14
در طول شب، ارتش اسرائیل بخش‌هایی از فرودگاه بین‌المللی مهرآباد در تهران را مورد حمله قرار داد و ویدئوهایی که توسط تایمز تأیید شده‌اند، دود سیاه غلیظی را نشان می‌دهند که از آشیانه‌های نظامی فرودگاه بلند می‌شود.
یک موشک ایرانی در یک منطقه مسکونی در ریشون لتسیون، جنوب تل‌آویو، فرود آمد. ویدئویی که بعداً گرفته شد، آسیب گسترده به خانه‌ها در آنجا را نشان می‌دهد.
عصر شنبه، اسرائیل حملات خود را بر زیرساخت‌های حیاتی انرژی در ایران تشدید کرد و عملیات نظامی خود را گسترش داد. پهپادها بخش‌هایی از میدان گازی پارس جنوبی در استان بوشهر را هدف قرار دادند، یکی از بزرگترین میادین گازی جهان و بخش مهمی از تولید انرژی ایران.
سپس، اسرائیل دو تأسیسات بزرگ انرژی در تهران را هدف قرار داد: انبار سوخت و بنزین شادآباد و شهر ری، یکی از بزرگترین پالایشگاه‌های نفتی کشور. ویدئویی که توسط تایمز تأیید شده است، انبار شادآباد را در حال سوختن نشان می‌دهد.
یکشنبه، June 15
رگبارهای موشکی ایران به اسرائیل دست‌کم هشت نفر را در طول شب به کام مرگ کشاند، از جمله چهار نفر در شهر بت یام، جنوب تل‌آویو، جایی که انفجار به یک مجتمع آپارتمانی چندطبقه آسیب جدی وارد کرد.
اسرائیل در یک حمله نادر در روز یکشنبه بعدازظهر، تهران را بمباران کرد.
اسرائیل همچنین اعلام کرد که یک فرودگاه در مشهد را هدف قرار داده است.
وزارت بهداشت ایران گزارش داد که دست‌کم ۲۲۴ نفر کشته و بیش از ۱۴۰۰ نفر زخمی شده‌اند. تلفات اسرائیل طبق اعلام دولت این کشور دست‌کم ۲۴ کشته و حدود ۶۰۰ زخمی بوده است.
دوشنبه، June 16
اوایل صبح دوشنبه، ارتش اسرائیل به ساکنان چندین منطقه در مورد حمله قریب‌الوقوع ایران هشدار داد و از آن‌ها خواست در نزدیکی پناهگاه‌ها و اتاق‌های امن بمانند. مقامات گفتند ایران یک بلوک مسکونی در پتح تیکوا، در مرکز اسرائیل، را هدف قرار داد که دست‌کم چهار نفر کشته شدند.
موشک‌های ایرانی همچنین بزرگترین پالایشگاه نفتی اسرائیل، واقع در خلیج حیفا در شمال اسرائیل، را هدف قرار دادند، این موضوع طبق فیلمی که توسط تایمز تأیید شده است.
ارتش اسرائیل ادعا کرد که مرکز فرماندهی نیروی قدس نخبه در تهران را مورد حمله قرار داده است، اگرچه این ادعاها به طور مستقل قابل تأیید نیستند.
ارتش اسرائیل سپس در شبکه‌های اجتماعی اطلاعیه‌ای منتشر کرد و از مردم در یک منطقه مسکونی پرجمعیت در شمال شرق تهران خواست تا تخلیه کنند و گفت که قصد دارد زیرساخت‌های نظامی در آنجا را هدف قرار دهد.
ساعاتی بعد، اسرائیل دفاتر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران را که در همان منطقه قرار دارد، هدف قرار داد. ویدئوهای پخش شده، که توسط تایمز تأیید شده‌اند، نشان می‌دهند که ساختمان مرکزی صدا و سیما در حال سوختن است و ستون‌های غلیظی از دود از ساختمان بلند می‌شوند.
سایت هسته‌ای به شدت محافظت‌شده ایران به قدری عمیق در زیر زمین است که تنها یک بمب بزرگ آمریکایی می‌تواند به آن برسد.
سایت هسته‌ای فردو، که به شدت محافظت‌شده‌ترین سایت هسته‌ای ایران است، در اعماق یک کوه ساخته شده تا از حملات محافظت شود. تنها ارتش ایالات متحده بمب ۳۰,۰۰۰ پوندی (حدود ۱۳.۶ تن) را دارد که قادر به رسیدن به آن است.
این بمب معمولاً به عنوان "بمب سنگرشکن" شناخته می‌شود زیرا برای تخریب سنگرهای عمیق زیرزمینی، یا تسلیحات عمیقاً دفن‌شده در تأسیسات بسیار محافظت‌شده طراحی شده است. اعتقاد بر این است که این تنها سلاح قابل حمل هوایی است که شانس تخریب این سایت را خواهد داشت.
این بمب دارای یک بدنه فولادی بسیار ضخیم‌تر و حاوی مقدار کمتری مواد منفجره نسبت به بمب‌های هم‌اندازه با اهداف عمومی است. بدنه‌های سنگین این مهمات به آن اجازه می‌دهند که هنگام نفوذ به خاک، سنگ یا بتن قبل از انفجار، دست‌نخورده باقی بماند.
اندازه آن — ۲۰ فوت (حدود ۶ متر) طول و ۳۰,۰۰۰ پوند وزن — به این معنی است که تنها بمب‌افکن پنهان‌کار بی-۲ (B-2) آمریکا می‌تواند آن را حمل کند.
تصور عمومی این بوده است که اسرائیل نمی‌تواند فردو را به تنهایی نابود کند. ایالات متحده مانع دستیابی اسرائیل به بمب سنگرشکن شده است، و اگرچه اسرائیل جت‌های جنگنده دارد، اما بمب‌افکن‌های سنگین قادر به حمل این سلاح را توسعه نداده است.
اما مقامات نظامی می‌گویند اسرائیل می‌تواند با هدف قرار دادن نیروگاه‌ها و تأسیسات انتقال برق قابل دسترس‌تر که به عملکرد این تأسیسات کمک می‌کنند، به این هدف نزدیک شود؛ تأسیساتی که حاوی پیشرفته‌ترین سانتریفیوژهای ایران است.
همراه با بمباران هوایی ایران توسط اسرائیل، هدف قرار دادن نیروگاه‌های مجاور فردو می‌تواند توانایی مهم‌ترین تأسیسات هسته‌ای محافظت‌شده ایران را برای ادامه غنی‌سازی اورانیوم به طور قابل توجهی کند کند.
نیروهای دفاعی اسرائیل و عوامل مخفی نیز می‌توانند به دنبال راه‌های دیگری برای از کار انداختن این سایت باشند، از جمله تخریب ورودی آن.
حمله به فردو برای هر تلاشی جهت از بین بردن توانایی ایران در ساخت سلاح‌های هسته‌ای محوری است. در مارس ۲۰۲۳، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گزارش داد که اورانیومی را کشف کرده که تا ۸۳.۷ درصد خلوص در فردو غنی‌سازی شده است — نزدیک به سطح غنی‌سازی، ۹۰ درصد، لازم برای سلاح‌های هسته‌ای.
ایران، که از امضاکنندگان پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است، همواره تأکید کرده که برنامه هسته‌ای آن برای مقاصد صلح‌آمیز است.
مقامات آمریکایی گفتند که نیروی هوایی ایالات متحده تانکرهای سوخت‌رسان، هواپیماها و هواپیماهای جنگی اضافی را برای پشتیبانی از هرگونه عملیات آمریکایی دیگر در خاورمیانه جابجا می‌کند.
اما رئیس‌جمهور ترامپ در حال حاضر هیچ حرکتی برای تغییر سیاست چندین ساله آمریکا در مورد ارائه بمب‌های سنگرشکن به اسرائیل انجام نداده است.
ژنرال جوزف ووتل (Joseph Votel)، که در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ فرمانده فرماندهی مرکزی ایالات متحده بود، گفت: «ما مدت‌هاست سیاستی مبنی بر عدم ارائه این بمب‌ها به اسرائیلی‌ها داشته‌ایم، زیرا نمی‌خواستیم آن‌ها از آن‌ها استفاده کنند.» در عوض، ایالات متحده بمب سنگرشکن خود را عمدتاً به عنوان یک عامل بازدارنده می‌دید، یک دارایی امنیت ملی که تنها در اختیار آمریکا است، اما نه چیزی که در صورت در دسترس قرار گرفتن، ممکن است اسرائیل را به آغاز جنگ با ایران تشویق کند.
ایران تأسیسات سانتریفیوژ در فردو را با علم به اینکه باید آن را عمیقاً در زیر زمین دفن کند تا از حمله محافظت شود، ساخت. در سال ۱۹۸۱، اسرائیل با استفاده از جت‌های جنگنده اف-۱۵ و اف-۱۶، یک تأسیسات هسته‌ای در نزدیکی بغداد را به عنوان بخشی از تلاش خود برای جلوگیری از دستیابی عراق به سلاح‌های هسته‌ای بمباران کرد. آن تأسیسات روی زمین بود.
ولی نصر، کارشناس ایران و استاد دانشگاه جانز هاپکینز، گفت: «ایرانی‌ها کاملاً فهمیدند که اسرائیلی‌ها تلاش خواهند کرد تا به برنامه‌هایشان نفوذ کنند و آن‌ها مدت‌ها پیش فردو را در داخل یک کوه ساختند تا مشکل پس از عراق را که در اثر حمله ۱۹۸۱ به وجود آمد، برطرف کنند.»
در طول سال‌ها، اسرائیلی‌ها انواع برنامه‌ها را برای حمله به فردو در غیاب بمب‌های سنگرشکن تأمین شده توسط ایالات متحده مطرح کرده‌اند. طبق یکی از آن برنامه‌ها، که به مقامات ارشد دولت اوباما ارائه شد، هلیکوپترهای اسرائیلی حامل کماندوها به سمت سایت پرواز می‌کردند. سپس کماندوها با مبارزه وارد تأسیسات می‌شدند، آن را با مواد منفجره مجهز کرده و منفجر می‌کردند، این موضوع را مقامات سابق ایالات متحده گفتند.
اسرائیل سال گذشته عملیاتی مشابه را در سوریه با موفقیت انجام داد و یک تأسیسات تولید موشک حزب‌الله را تخریب کرد.
اما مقامات نظامی گفتند که فردو یک تلاش بسیار خطرناک‌تر خواهد بود.
مقامات آمریکایی اکنون می‌گویند که پس از کسب برتری هوایی بر بیشتر نقاط ایران توسط اسرائیل، هواپیماهای حمله اسرائیل می‌توانند بر فراز فردو پرواز کرده و آن را حداقل به طور موقت از کار بیندازند، اما آن را نابود نکنند.
ژنرال کنت اف. مک‌کنزی جونیور (Kenneth F. McKenzie Jr.)، که پس از ژنرال ووتل مسئول برنامه‌های جنگی ایران در فرماندهی مرکزی پنتاگون بود، گفت: «اسرائیلی‌ها اخیراً عملیات مخفی زیادی را انجام داده‌اند، اما فیزیک مسئله همانند قبل باقی می‌ماند. این یک هدف بسیار دشوار است.»
دیوید آ. دپتولا (David A. Deptula)، ژنرال بازنشسته سه ستاره نیروی هوایی که کمپین‌های هوایی آمریکا در افغانستان در سال ۲۰۰۱ و در جنگ خلیج فارس ۱۹۹۱ را برنامه‌ریزی کرد، موافقت کرد که اسرائیل گزینه‌هایی دارد که نیازی به کمک آمریکا نخواهد داشت.
به عنوان مثال، وی گفت، نیروهای ویژه اسرائیل «می‌توانند از طریق ابزارهای مختلفی تأسیسات را از کار بیندازند، یا آن‌ها را به کار بگیرند.»
یحیئل لایتر (Yechiel Leiter)، سفیر اسرائیل در ایالات متحده، در برنامه «این هفته» شبکه ای‌بی‌سی نیوز در روز یکشنبه به این گزینه‌ها اشاره کرد.
او گفت: «ما تعدادی برنامه‌ریزی اضطراری داریم که ما را قادر می‌سازد با فردو مقابله کنیم. همه چیز به پرواز در آسمان و بمباران از راه دور خلاصه نمی‌شود.»
ژنرال مک‌کنزی گفت، حتی اگر ترامپ مجوز استفاده از بمب‌افکن‌های پنهان‌کار بی-۲ آمریکایی را برای پرتاب بمب‌های ۳۰,۰۰۰ پوندی صادر کند، چالش‌های فنی و بسیار محرمانه‌ای در هماهنگی چنین حمله‌ای با اسرائیل وجود خواهد داشت.
ژنرال ووتل گفت، تصمیم برای استفاده از بمب‌های سنگرشکن آمریکایی پیامدهای بین‌المللی بزرگی نیز خواهد داشت. برای مثال، ممکن است آلودگی هسته‌ای ناشی از چنین بمبارانی غیرنظامیان را به خطر بیندازد.
ژنرال ووتل افزود: «فکر می‌کنم مطمئناً از نظر بین‌المللی پیامدهایی در مورد این ایده وجود خواهد داشت که ایالات متحده در آنچه که حمله غیرقانونی به حاکمیت ایران تلقی می‌شود، به اسرائیل پیوست.»
و تحلیلگران نظامی می‌گویند ایران می‌تواند تلافی خود را به نیروهای آمریکایی و سایر اهداف آمریکایی در منطقه و فراتر از آن گسترش دهد. ایالات متحده دوباره در منطقه در وضعیت جنگی قرار خواهد گرفت.
آقای ترامپ به وضوح اعلام کرده است که تمایل کمی به ماجراجویی‌های نظامی بیشتر در منطقه دارد و او به دنبال این است که جناح حامیان عدم مداخله را که به شدت با دخالت بیشتر آمریکا در جنگ خاورمیانه مخالف هستند، از خود نرنجاند.
آدام انتوس (Adam Entous) در این گزارش همکاری کرده است.