تهران — با تداوم حملات اسرائیل که به تضعیف دفاعی کشور، تأسیسات هسته‌ای، زیرساخت‌ها و ساختمان‌های دولتی ایران انجامیده است، نظام ایران به طور فزاینده‌ای با پرسش بقا روبروست.
با ورود جنگ اسرائیل و ایران به پنجمین روز خود، رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان پیش از این مجموعه‌ای از تماس‌ها را با رهبران روسیه، ترکیه، لبنان و قطر، از جمله دیگران، برقرار کرده بود تا درباره بحران گفت‌وگو کند و فشار بر اسرائیل برای توقف حملات را افزایش دهد.
در آخرین تماس، او روز سه‌شنبه به رئیس‌جمهور امارات متحده عربی، محمد بن زاید آل نهیان، گفت که اسرائیل با هدف قرار دادن غیرنظامیان مرتکب "جنایت" شده است و هشدار داد که اگر حملات اسرائیل ادامه یابد، "منطقه هرگز صلح و ثبات پایدار را نخواهد دید."
بر اساس بیانیه رسمی منتشر شده توسط رسانه‌های دولتی ایران، رئیس‌جمهور امارات متحده عربی گفت که کشورش برای ایران "دعا خواهد کرد"، که این سخن انتقاد ایرانیان طرفدار دولت را برانگیخت، زیرا آنها انتظار حمایت عملی بیشتری از دولت امارات داشتند.
واکنش‌های مشابهی در مورد روسیه نیز وجود داشته است، کشوری که نظام ایران مدت‌هاست آن را "شریک استراتژیک" می‌داند.
کاظم جلالی، سفیر ایران در روسیه، بدون نام بردن از هیچ کشوری، در پستی در شبکه X اظهار داشت که "ما به کشورهایی که در این دوران نسبت به ما بی‌تفاوت بودند، توجه کرده‌ایم." او اطمینان داد که "این روزها بی‌شک به زودی پشت سر گذاشته خواهند شد و قضاوت در مورد آن دولت‌ها با ملت بزرگ و مقاوم ایران است."
در یک تماس تلفنی دیگر با کشور دوست عمان، رئیس‌جمهور ایران خاطرنشان کرد که ایالات متحده باید اسرائیل را مهار کند وگرنه پاسخ ایران "به ناچار قوی‌تر" خواهد بود.
وال استریت ژورنال روز دوشنبه گزارش داد که تهران با عمان و قطر تماس گرفته است تا برای آتش‌بس فشار بیاورد و مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده را از سر بگیرد.
عمان در پنج دور از مذاکرات هسته‌ای اخیر آمریکا و ایران، که پس از حملات هماهنگ اسرائیل و ترورها در یک حمله پیش از طلوع جمعه که جان فرماندهان ارشد و دانشمندان هسته‌ای ایران را گرفت، متوقف شد، نقش میانجی را ایفا کرد.
به طور جداگانه، در یک تماس تلفنی با رادوسلاو سیکورسکی، وزیر امور خارجه لهستان — که کشورش در حال حاضر ریاست اتحادیه اروپا را بر عهده دارد — عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، هشدار داد که حملات اسرائیل "تهدیدی فوری برای صلح و امنیت بین‌المللی" است. او از دولت‌های اروپایی خواست تا "موضع مسئولانه‌ای" اتخاذ کنند و اسرائیل را متهم کرد که از طریق آنچه او "استراتژی تشدید گسترده‌تر" از جمله حملات به زیرساخت‌های نفتی ایران توصیف کرد، به دنبال گسترش درگیری است.
در ادامه تلاش‌های دیپلماتیک، عراقچی در شبکه X اظهار داشت که اگر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، "نسبت به دیپلماسی صادق بود و به توقف این جنگ علاقه‌مند بود"، یک تماس تلفنی از واشنگتن برای "لگام زدن" به کسی مانند بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، می‌توانست "راه را برای بازگشت به دیپلماسی هموار کند."
محدودیت‌های اعمال شده توسط دولت
اسرائیل روز سه‌شنبه، کارزار هوایی خود بر فراز پایتخت تهران را تشدید کرد و مجموعه‌ای از انفجارهای قدرتمند را علیه چندین نقطه، از جمله سازمان صنایع دفاع، به راه انداخت. این حملات تنها چند ساعت پس از صدور هشدار تخلیه فوری توسط رئیس‌جمهور ترامپ صورت گرفت که از ساکنان تهران خواست "فوراً" شهر را ترک کنند.
این پیام به خروج گسترده از تهران، شهری با نه میلیون نفر جمعیت، سرعت بخشید، زیرا ترس‌ها از حملات مرگبار جدید توسط اسرائیل و احتمال دخالت یا حمایت ایالات متحده افزایش یافت. در بحبوحه خروج عجولانه، گزارش‌هایی منتشر شد که ایالات متحده جت‌های جنگنده را به منطقه اعزام می‌کند تا به اسرائیل در دستیابی به اهدافش کمک کند.
مجموعاً ۲۴ غیرنظامی در حملات تلافی‌جویانه ایران به مناطق مسکونی اسرائیل کشته شده‌اند. بر اساس آماری که وزارت بهداشت ایران منتشر کرده است، حملات اسرائیل تاکنون منجر به بیش از ۲۴۰ کشته و صدها زخمی شده است. در میان کشته‌شدگان، تقریباً دو دوجین فرمانده ارشد نظامی نیز به چشم می‌خورند که بیشتر آنها در حملات دقیق هدف قرار گرفته‌اند.
تلویزیون دولتی ایران، که پس از یک حمله اسرائیل در روز دوشنبه برای مدت کوتاهی از پخش خارج شده بود، پوشش مستمر خود را از آنچه "حملات حماسی" به خاک اسرائیل می‌نامد، از سر گرفت. این شبکه همچنان روایت‌های رسمی از مقاومت را تقویت می‌کرد و وعده می‌داد که شکست اسرائیل قریب‌الوقوع است.
در حالی که هواپیماهای اسرائیلی تقریباً با آزادی کامل بر فراز تهران و دیگر شهرهای استراتژیک پرواز می‌کردند، صداوسیمای ایران به نقل از بیانیه قوه‌قضائیه، از شهروندان خواست هرگونه فعالیت مشکوک موساد را گزارش دهند. این بیانیه، که در میان گزارش‌هایی مبنی بر تسهیل ترورها و حملات پهپادی اخیر توسط یک شبکه جاسوسی گسترده در سراسر کشور صادر شد، از مردم خواست تا در شناسایی همدستان احتمالی کمک کنند.
همچنین از شهروندان به طور خاص خواسته شد تا محتوای شبکه‌های اجتماعی دیگران را که می‌تواند "روحیه" نیروهای مسلح ایران را تضعیف کند، گزارش دهند. این دستورالعمل به مردم توصیه کرد که از چنین محتوایی یا حتی نظرات زیر آنها، قبل از به اشتراک گذاشتن آنها با مقامات از طریق یک پلتفرم تعیین شده، عکس بگیرند.
این درگیری بسیاری از ایرانیان را عمیقاً دچار اختلاف کرده است، بین حس وظیفه میهنی و رضایت تلخ از سقوط مورد انتظار رژیمی که آن را فاسد و ناتوان و دارای سابقه طولانی نقض حقوق بشر می‌دانند.
دولت ایران همچنین به طور فزاینده‌ای محدودیت‌های شدیدی را بر دسترسی به اینترنت اعمال کرده است. در حالی که پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی پیش از این به طور گسترده‌ای ممنوع بودند، بسیاری از ایرانیان برای دور زدن این کنترل‌ها به وی‌پی‌ان (VPN) متکی بودند. با این حال، تحلیل‌های تله‌متری اخیر نشان‌دهنده کاهش قابل توجه ترافیک اینترنت در سراسر کشور است، طبق گفته نت‌بلاکس (NetBlocks)، که آزادی اینترنت جهانی را نظارت می‌کند. نت‌بلاکس در حساب X خود هشدار داد که "این اتفاق احتمالاً توانایی عمومی برای دسترسی به اطلاعات را در یک زمان حساس به شدت محدود خواهد کرد."
در ادامه روز، رسانه‌های دولتی ایران بیانیه‌ای دولتی منتشر کردند که از شهروندان می‌خواستند اپلیکیشن واتس‌اپ را از گوشی‌های خود حذف کنند. در این بیانیه ادعا شده بود که این پلتفرم پیام‌رسان "داده‌های شخصی کاربران، از جمله آخرین موقعیت مکانی و ارتباطات آنها را جمع‌آوری، برچسب‌گذاری و با دشمن صهیونیستی به اشتراک می‌گذارد."
افزایش فشار بر خامنه‌ای
ترامپ با لحنی قاطع‌تر، فشار خود بر ایران را تشدید کرد و سفر خود به کانادای همسایه، جایی که در نشست سران گروه ۷ شرکت کرده بود، را کوتاه کرد. او در حساب کاربری خود در «تروث سوشال» از آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر عالی ایران، خواست تا "تسلیم بی‌قید و شرط" انجام دهد و خاطرنشان کرد که اگرچه ایالات متحده از محل اختفای او اطلاع دارد، اما در حال حاضر قصدی برای هدف قرار دادن او ندارد.
همزمان با بازتاب پیام‌های رئیس‌جمهور آمریکا در میان ایرانیان، بسیاری اشاره کردند که زمان برای خامنه‌ای رو به پایان است، و گفتند که اکنون با تهدیدی مستقیم بر جان خودش، رهبر عالی ممکن است به دنبال یک معامله لحظه آخری با ایالات متحده باشد تا نظام از پیش تضعیف شده خود را نجات دهد.
در حالی که رسانه‌های دولتی "مقاومت" رژیم در برابر فشار را ستودند، فعالان به طور فزاینده‌ای از رهبری جمهوری اسلامی خواستند تا برای جلوگیری از تلفات بیشتر، بحران انسانی قریب‌الوقوع، فروپاشی زیرساخت‌ها و هرج‌ومرج، وارد مذاکره شوند.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حالت چالش
اما بعدها در روز سه‌شنبه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حملات موشکی جدیدی را به شهرهای حیفا و تل‌آویو اسرائیل آغاز کرد و متعهد شد که تا زمانی که اسرائیل حملات خود را متوقف نکند، به اقدامات تلافی‌جویانه ادامه خواهد داد.
مقامات اسرائیلی تخمین می‌زنند که بیش از ۴۰ درصد از زیرساخت‌های پرتاب موشک ایران منهدم شده است. اگرچه تهران وعده تلافی‌جویی بیشتر داده است، اما پرسش‌های فزاینده‌ای در مورد مقیاس توانایی‌های باقیمانده آن وجود دارد.
سرتیپ احمد وحیدی، مشاور نظامی خامنه‌ای، در بیانیه‌ای چالش‌برانگیز اعلام کرد که نیروهای مسلح ایران برای یک "درگیری جامع و طولانی‌مدت" کاملاً آماده‌اند و تأکید کرد که تهران هنوز پیشرفته‌ترین قابلیت‌های موشکی خود را آشکار نکرده است.
با وجود حملات اخیر که زنجیره فرماندهی ایران را درهم شکست، خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه پاسداران، گزارش داد که برنامه‌های اضطراری برای "تا ده سطح جانشینی" برای نهادها و ساختارهای فرماندهی کلیدی وجود دارد. این خبرگزاری تأکید کرد که "هیچ اختلالی رخ نداده است."
دیگر رسانه‌های دولتی نیز اظهارات فرماندهان نظامی ناشناس را منتشر کردند که تأکید داشتند تهران "کارت‌های تعیین‌کننده" را در اختیار دارد و "اسرائیل به زودی باید برای مواجهه با چیزی که هرگز تصورش را نمی‌کرده، آماده شود."