رئیس‌جمهور ترامپ اواخر شنبه شب در حال سخنرانی خطاب به ملت، در کنار (از چپ) معاون رئیس‌جمهور جی.دی. ونس، وزیر دفاع پیت هگسث و وزیر امور خارجه مارکو روبیو.
رئیس‌جمهور ترامپ اواخر شنبه شب در حال سخنرانی خطاب به ملت، در کنار (از چپ) معاون رئیس‌جمهور جی.دی. ونس، وزیر دفاع پیت هگسث و وزیر امور خارجه مارکو روبیو.

حمله به ایران تردیدها را درباره جدیت آمریکا در مذاکرات عمیق‌تر می‌کند

وزیر امور خارجه ایران این حمله را "خیانت" در میانه مذاکرات خواند و گفت که "عواقب ماندگاری" خواهد داشت.

تنها چند روز پیش، به نظر می‌رسید رئیس‌جمهور ترامپ امیدها برای پایان دیپلماتیک جنگ بین اسرائیل و ایران را پذیرفته است. او از حملات فوری ایالات متحده خودداری کرده و گفته بود ممکن است تا دو هفته منتظر بماند تا مذاکرات فرصت موفقیت پیدا کنند.

کمتر از ۴۸ ساعت بعد، بمب‌افکن‌های آمریکایی بزرگترین و مخرب‌ترین محموله‌های متعارف خود را بر دو تاسیسات هسته‌ای ایران فرو ریختند و به سومی موشک شلیک کردند، که تردیدهای تازه‌ای را در مورد امکان موفقیت دیپلمات‌ها در وادار کردن دو طرف به زمین گذاشتن سلاح‌هایشان ایجاد کرد.

آقای ترامپ برای ماه‌ها اشاره کرده بود که می‌خواهد از اقدام نظامی علیه ایران اجتناب کند — اما در صورت لزوم آماده انجام آن است. در اواسط آوریل، رئیس‌جمهور مجوز ۶۰ روز مذاکرات مستقیم را صادر کرد که تقریباً به طور کامل پس از حمله اسرائیل به ایران در ۱۳ ژوئن فرو پاشید. حتی در آن زمان، آقای ترامپ از تهدید به حمله خودداری کرد و از ایران خواست که به صورت دیپلماتیک تسلیم شود.

نتیجه، یک "آیا او انجام می‌دهد یا نمی‌دهد" طولانی‌مدت در واشنگتن بود که بخشی از آن با اظهارنظرهای مداوم آقای ترامپ درباره نیت خود نسبت به ایران تقویت می‌شد. هفته گذشته، در پاسخ به سوالی درباره دستور حمله، او به خبرنگاران گفت: "ممکن است این کار را بکنم. ممکن است این کار را نکنم،" و با افتخار افزود: "هیچ‌کس نمی‌داند من چه خواهم کرد."

افشای حملات ایالات متحده در روز یکشنبه، با نام رمز "چکش نیمه‌شب"، ایرانیان و بخش اعظم جهان را با سوالات اساسی درگیر کرد: آیا تردید عمومی رئیس‌جمهور در پذیرش نیروی نظامی در واقع یک نیرنگ برای آرام کردن ایران در حالی بود که پنتاگون حمله خود را آماده می‌کرد؟ و اگر چنین است، این چه معنایی برای چشم‌انداز تلاش‌های آینده برای یافتن یک راه‌حل مذاکراتی برای پایان درگیری دارد؟

بورچو اوزچلیک، پژوهشگر ارشد امنیت خاورمیانه در مؤسسه رویال یونایتد سرویسز، گفت: "در خاورمیانه نگرانی‌هایی وجود دارد که ایالات متحده اکنون در منحرف کردن تلاش‌های دیپلماتیک شریک است و این تلاش‌ها از ابتدا واقعی نبوده‌اند."

دکتر اوزچلیک اظهار داشت که "هنوز امیدهایی وجود دارد که دیپلماسی کارساز باشد" زیرا رهبری ایران ممکن است به این نتیجه برسد که تنها راه بقا، جلوگیری از تشدید جنگ است. اما او گفت: "این، از دیدگاه تندروهای ایرانی، یک نمایش دیگر است که به آمریکا نمی‌توان اعتماد کرد."

جمعیتی از مردم، عمدتاً زنانی با روسری‌های سیاه، پرچم‌ها و پلاکاردهای ایران را در یک فضای عمومی با ساختمان‌های چند طبقه در پس‌زمینه در دست دارند و در حال تظاهرات هستند.
ایرانیان در حال تظاهرات علیه ایالات متحده و اسرائیل در پایتخت، تهران، در روز یکشنبه.

به وضوح، بر اساس اظهارات رهبران ارشد ایران، برداشت ایرانیان از سخنان رئیس‌جمهور این گونه بود. عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، که تنها چند روز پیش با رهبران اروپایی درباره امکان پایان مذاکراتی به جنگ دیدار کرده بود، در یک کنفرانس مطبوعاتی در روز یکشنبه گفت که آقای ترامپ و ایالات متحده "به ایران خیانت کرده‌اند" و "رأی‌دهندگان خود را فریب داده‌اند"؛ پس از آنکه ترامپ با وعده پایان دادن به جنگ‌های ابدی آمریکا کمپین انتخاباتی خود را پیش برد.

آقای عراقچی در پستی در شبکه‌های اجتماعی گفت که حملات ایالات متحده "عواقب ماندگاری خواهد داشت" و "ایران تمامی گزینه‌ها را برای دفاع از حاکمیت، منافع و مردم خود محفوظ می‌دارد"، هرچند تاکنون هیچ شواهدی از اقدام تلافی‌جویانه ایران علیه آمریکایی‌ها وجود نداشته است.

همچنین مشخص نیست که مذاکره‌کنندگان ایرانی چقدر در مورد دستیابی به توافقی که نگرانی‌های مربوط به برنامه هسته‌ای‌شان را که توسط اسرائیل، ایالات متحده و بسیاری از کشورهای دیگر در سراسر جهان مطرح شده بود، برطرف می‌کرد، صداقت داشته‌اند.

مقامات ارشد ایالات متحده، از جمله معاون رئیس‌جمهور جی.دی. ونس و پیت هگسث، وزیر دفاع، روز یکشنبه اصرار داشتند که رئیس‌جمهور در تلاش خود برای دستیابی به توافقی مذاکراتی که به توانایی‌های هسته‌ای ایران پایان می‌داد، جدی بوده است. آن‌ها رهبران ایران را به وقت‌کشی و به قول آقای ترامپ، "سرگرم کردن ما" در طول مذاکرات متهم کردند.

آقای ونس در برنامه "دیدار با مطبوعات" شبکه اِن‌بی‌سی گفت: "ما به شدت احساس می‌کردیم که ایرانی‌ها دارند وقت ما را تلف می‌کنند. آن‌ها این موضوع را جدی نمی‌گرفتند. آن‌ها سعی می‌کردند این روند را تا حد امکان طولانی کنند تا بتوانند برنامه تسلیحات هسته‌ای خود را بدون تهدید اقدام آمریکا بازسازی کنند."

در یک جلسه توجیهی در پنتاگون، آقای هگسث گفت که رئیس‌جمهور همچنان "کاملاً متعهد" به روند صلح با ایران است. اما او گفت که دولت ایران باید به طور کامل با کنار گذاشتن جاه‌طلبی‌های هسته‌ای خود موافقت کند.

آقای هگسث در مورد رئیس‌جمهور گفت: "او صلح می‌خواهد. اینجا باید یک راه حل مذاکراتی وجود داشته باشد. ما در نهایت نشان دادیم که ایران نمی‌تواند توانایی هسته‌ای داشته باشد."

جمعیتی کم‌نور در شب، برخی در حال تماشای سخنرانی رئیس‌جمهور ترامپ از کاخ سفید بر روی صفحه تلفن همراه خود، که به نظر می‌رسد در پس‌زمینه است.
نزدیک کاخ سفید در شب شنبه، مردم سخنرانی رئیس‌جمهور ترامپ درباره حملات در ایران را روی صفحه تلفن‌های همراه خود تماشا می‌کردند.

در روزهای منتهی به حملات ایالات متحده در صبح یکشنبه، برخی از متحدان سیاسی رئیس‌جمهور، انتقاد طولانی مدت او از دخالت آمریکا در جنگ‌های افغانستان و عراق را به عنوان مدرکی دال بر تمایل وی به دیپلماسی و مذاکره به جای یک درگیری نظامی جدید ذکر کرده بودند.

با این حال، آقای ترامپ در اعلام حملات، کسانی را که از او می‌خواستند ایالات متحده را مستقیماً وارد جنگی نکنند که می‌توانست در سراسر منطقه تشدید شود، رد کرد. تصمیم او نشان داد که چشم‌انداز گفتگوهای مجدد برای پایان دادن به جنگ حتی مبهم‌تر شده است.

در اروپا، بسیاری از رهبران سیاسی مجدداً خواستار کاهش تنش شدند و از ایران خواستند علیرغم حملات، گفتگوها با ایالات متحده را از سر بگیرد.

کیر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، گفت که "ما از ایران می‌خواهیم به میز مذاکره بازگردد و برای پایان دادن به این بحران به راه حل دیپلماتیک دست یابد." دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا نیز اظهار داشت که وزرای امور خارجه این گروه روز دوشنبه برای گفتگو درباره وضعیت تشکیل جلسه خواهند داد.

آقای ترامپ در اظهارات خود خطاب به ملت، کمی پس از علنی کردن حملات در شبکه اجتماعی‌اش، گفت که تهران "اکنون باید صلح کند" و او نمی‌خواهد ارتش را برای حملات بیشتر به ایران بازگرداند و افزود: "امیدواریم دیگر نیازی به خدمات آن‌ها در این زمینه نباشد. امیدوارم که چنین باشد."

اما رئیس‌جمهور پیشنهاد مشخصی برای مذاکرات جدید ارائه نکرد. در عوض، او تهدید به تشدید حملات در داخل ایران کرد، اگر رهبران این کشور با خواسته‌های اسرائیل و ایالات متحده موافقت نکنند.

جاناتان پانیکاف، مدیر ابتکار امنیت خاورمیانه اسکوکرافت در شورای آتلانتیک، گفت که حملات آقای ترامپ بعید است رهبران ایران را در آینده نزدیک به پذیرش مذاکره متقاعد کند.

او در بیانیه‌ای اظهار داشت که سخنرانی رئیس‌جمهور "به احتمال زیاد از سوی رژیم ایران بیشتر به عنوان یک تهدید تلقی می‌شود تا گشایشی برای دیپلماسی"، و افزود: "ایران بعید است باور کند که می‌تواند به سادگی تسلیم ایالات متحده شود — با توجه به اینکه تندروهای رژیم ایران ممکن است چنین تصمیمی را نامناسب بدانند."

آقای پانیکاف گفت که "بدون چیزی که بتوان ادعای دلیلی برای پاسخ کمتر داشت، تندروهای رژیم ایران ممکن است در نهایت پیروز شوند که می‌تواند منجر به نتیجه‌ای بسیار خطرناک‌تر شود."

در ترکیه، آقای عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، همین مطلب را به خبرنگاران گفت. در پاسخ به این سوال که آیا درِ دیپلماسی هنوز باز است، او گفت: "در حال حاضر این‌گونه نیست."

از سوی دیگر، به نظر می‌رسد آقای ترامپ به این نتیجه رسیده است که ایران پس از بیش از دو ماه مذاکرات دیپلماتیک شکست‌خورده با هدف متقاعد کردن آن برای دست کشیدن از جاه‌طلبی‌های هسته‌ای‌اش، هرگز در مورد راه‌حل مذاکراتی جدی نبوده است.

مگی هابرمن از نیویورک و اریک اشمیت از ساوث اورنج، نیوجرسی نیز در تهیه این گزارش مشارکت داشتند.