پرزیدنت ترامپ روز دوشنبه با پیامدهای اقتصادی احتمالی حملات نظامی خود به ایران مواجه شد، حملاتی که تهدید میکرد قیمت نفت و بنزین را در شرایطی که مصرفکنندگان آمریکایی از قبل تحت فشارهای مالی قابل توجهی هستند، به شدت افزایش دهد.
صرف احتمال افزایش هزینههای انرژی حتی آقای ترامپ را نیز به وحشت انداخت؛ وی در شبکههای اجتماعی خواستار افزایش تولید داخلی نفت شد و از شرکتها خواست که «قیمت نفت را پایین نگه دارند»؛ در غیر این صورت، «مستقیماً در دست دشمن بازی خواهند کرد».
پرزیدنت افزود: «من در حال تماشا هستم!»
تا اواسط روز دوشنبه، بازارهای جهانی نفت پس از دو روز از اعزام بمبافکنهای آمریکایی توسط ترامپ برای غیرفعال کردن سه سایت هستهای ایران، نسبتاً آرام به نظر میرسیدند. قیمتها در طول آخر هفته افزایش یافتند و سپس کاهش پیدا کردند، در حالی که واشنگتن – و بقیه جهان – خود را برای احتمال تلافیجویی تهران آماده میکردند.
در یکی از بدترین سناریوها، رهبران ایران میتوانند به دنبال بستن یا ممانعت از دسترسی به تنگه هرمز باشند، آبراه باریکی که نقطه ورودی حیاتی به خلیج فارس است. مقادیر قابل توجهی از نفت و گاز طبیعی مایع جهان از این گذرگاه حمل میشود، بنابراین هرگونه وقفه در تجارت میتواند باعث افزایش شدید قیمت انرژی در سطح جهانی شود.
افزایش هزینههای انرژی میتواند در تابستان امسال برای مصرفکنندگان و مشاغل آمریکایی بهویژه دشوار باشد، زیرا ممکن است تقریباً همزمان با برنامهریزی آقای ترامپ برای احیای تعرفههای گسترده و سنگین خود بر تقریباً تمام شرکای تجاری ایالات متحده رخ دهد. بسیاری از اقتصاددانان انتظار دارند این عوارض پس از سالها تورم بالا، قیمتها را افزایش دهند.
در ماه آوریل، رئیسجمهور آن عوارض بسیار بالا را اعلام و سپس تعلیق کرد، تا بحران بازار جهانی ناشی از کارزار مخرب و قانونی مورد مناقشه خود برای بازسازی تجارت جهانی را آرام کند. اما آقای ترامپ از برنامه خود برای اجرای تعرفهها در ۹ ژوئیه عقبنشینی نکرده است و بسیاری از اقتصاددانان انتظار دارند شرکتها – که هنگام تأمین محصولات خارجی عوارض را میپردازند – هزینههای اضافی را به مشتریان خود منتقل کنند.
جیمز نایتلی، اقتصاددان ارشد بینالملل در ING، گفت که در مجموع، عدم قطعیتها در مورد ژئوپلیتیک و تجارت، تهدید میکنند که «قدرت خرید خانوارها» را در ماههای آینده کاهش دهند.
او گفت که از قبل «اضطراب زیادی» در مورد تعرفهها وجود داشت و نگرانی اکنون این است که «موج دیگری از درد برای مصرفکننده به شکل افزایش قیمت انرژی» ممکن است در راه باشد.
آقای نایتلی گفت: «این یک نکته بسیار منفی خواهد بود.»
کاخ سفید به درخواست برای اظهار نظر پاسخی نداد.
افزایش قیمت نفت تنها به سردردهای سیاسی فزایندهای که آقای ترامپ با آن روبهرو است، میافزاید؛ وی قول داده است که تورم سرسختانه بالا را که به دوران همهگیری ویروس کرونا بازمیگردد، التیام بخشد. رئیسجمهور مدتهاست که هزینههای انرژی را معیاری برای اثربخشی برنامه اقتصادی خود میداند و در هفتههای اخیر بارها در مورد کاهش قیمت بنزین به عنوان نشانهای از کارایی سیاستهایش به خود بالیده است.
در حال حاضر، قیمتها در سراسر اقتصاد نسبتاً ثابت ماندهاند، بر اساس آخرین گزارش شاخص قیمت مصرفکننده. اما اقتصاددانان به طور گستردهای بر این باورند که تورم میتواند به زودی در تابستان افزایش یابد، به ویژه زمانی که تعرفههای رئیسجمهور به طور کامل اعمال شوند.
آقای ترامپ با رد این شواهد، در عوض از فدرال رزرو خواست تا نرخ بهره را کاهش دهد و استدلال کرد که تورم کاهش یافته و هزینههای بالای استقراض دیگر ضروری نیستند. اما فدرال رزرو هفته گذشته نرخها را بدون تغییر باقی گذاشت و به عدم قطعیت مداوم در مورد مسیر اقتصاد ایالات متحده و تأثیرات سیاستهای آقای ترامپ اشاره کرد.
جروم اچ. پاول، رئیس فدرال رزرو، روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت که بانک مرکزی «مانند همه دیگران» در حال مشاهده است که چگونه درگیری با ایران ممکن است بر قیمتها تأثیر بگذارد. اما او همچنین اذعان کرد که دولت ایالات متحده کمتر از گذشته در درگیریهای پیشین خاورمیانه که بازارهای جهانی انرژی را متلاطم کردهاند، به نفت خارجی وابسته است.
آقای پاول گفت: «آنچه معمولاً اتفاق افتاده این است که وقتی آشفتگی در خاورمیانه وجود دارد، ممکن است شاهد افزایش قیمت انرژی باشید، اما این افزایش معمولاً کاهش مییابد.»
روز دوشنبه، تحلیلگران گلدمن ساکس گفتند که اختلال در عرضه نفت میتواند باعث کاهش کوچک اما قابل توجهی در رشد اقتصادی جهانی شود، در حالی که تورم را افزایش میدهد، بسته به مدت زمان درگیری و میزان مداخله ایران در تنگه هرمز.
به گفته مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، این تنگه بهویژه برای چین اهمیت دارد، که مقدار قابل توجهی نفت را از طریق این گذرگاه وارد میکند؛ وی آخر هفته از پکن خواست تا موضعی علیه تلافیجویی ایران اتخاذ کند.
او به برنامه «فیس د نیشن» شبکه CBS گفت: «این [امر] تأثیراتی بر ما خواهد داشت. اما تأثیر بسیار بیشتری بر بقیه جهان خواهد داشت.»
ترامپ و دستیاران ارشد او بعداً اظهار داشتند که به دقت قیمتهای انرژی را زیر نظر دارند و به نظر میرسید که اشاره کردند در صورت لزوم میتوانند اقدامات اجرایی را برای جلوگیری از افزایش آنها انجام دهند.
ترامپ در شبکههای اجتماعی خواستار آغاز «همین الان!!!» افزایش تولید نفت داخلی توسط وزارت انرژی شد. این امر کریس رایت، وزیر انرژی را وادار کرد تا قول دهد که این سازمان «در حال انجام آن است!»
کوین هست، مدیر شورای ملی اقتصادی کاخ سفید، پیشتر روز دوشنبه به CNBC گفت که سایر کشورهای تولیدکننده نفت ذخایر قابل توجهی در اختیار دارند که به آنها «فضای زیادی برای تنظیم» در صورت تلافیجویی ایران و افزایش قیمتها میدهد.
تونی روم خبرنگاری است که از واشنگتن سیاست اقتصادی و دولت ترامپ را برای تایمز پوشش میدهد.