تصویر ماهواره‌ای روز سه‌شنبه از دهانه‌های ناشی از حملات هوایی در تأسیسات فردو ایران © Maxar Technologies/AFP/Getty Images
تصویر ماهواره‌ای روز سه‌شنبه از دهانه‌های ناشی از حملات هوایی در تأسیسات فردو ایران © Maxar Technologies/AFP/Getty Images

اطلاعات اولیه نشان می‌دهد اورانیوم ایران عمدتاً دست‌نخورده باقی مانده است، مقامات اروپایی می‌گویند

ارزیابی‌های اولیه نشان می‌دهد تهران توانسته بخش زیادی از ذخایر خود را منتقل کند

دو مقام گفته‌اند ارزیابی‌های اولیه اطلاعاتی که به دولت‌های اروپایی ارائه شده، نشان می‌دهد که ذخایر اورانیوم با غنای بالای ایران، پس از حملات ایالات متحده به سایت‌های اصلی هسته‌ای آن، تا حد زیادی دست‌نخورده باقی مانده است.

این افراد اظهار داشتند که اطلاعات حاکی از آن است که ذخیره ۴۰۸ کیلوگرمی اورانیوم ایران که نزدیک به سطح تسلیحاتی غنی شده است، در زمان حمله آخر هفته گذشته در فردو، یکی از دو سایت اصلی غنی‌سازی آن، متمرکز نبوده است.

بر اساس این ارزیابی‌ها، این ذخایر به مکان‌های مختلف دیگری توزیع شده بودند.

این یافته‌ها، ادعای دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مبنی بر اینکه بمباران، برنامه هسته‌ای ایران را «نابود» کرده است، زیر سؤال می‌برد.

ترامپ در پلتفرم «تروث سوشال» خود در روز پنجشنبه، با اشاره‌ای آشکار به فردو، نوشت: «هیچ‌چیز از این تأسیسات خارج نشده است. انتقال آن زمان زیادی می‌برد، بسیار خطرناک، بسیار سنگین و دشوار است!»

این افراد گفتند دولت‌های اتحادیه اروپا هنوز منتظر یک گزارش اطلاعاتی کامل درباره میزان خسارت وارده به فردو هستند که در عمق کوهی در نزدیکی شهر مقدس قم ساخته شده است؛ و یک گزارش اولیه حاکی از «خسارات گسترده، اما نه تخریب کامل سازه» بوده است.

مقامات ایرانی گفته‌اند که ذخایر اورانیوم غنی‌شده پیش از بمباران این تأسیسات توسط آمریکا، که پس از روزها حملات اسرائیل به کشور صورت گرفت، منتقل شده بود.

در یک نشست مطبوعاتی پنتاگون در روز پنجشنبه، پیت هگست، وزیر دفاع آمریکا، از پاسخ به سؤالات درباره اینکه آیا ایران اورانیوم را پیش از حملات از فردو خارج کرده بود، طفره رفت.

هگست در پاسخ به اصرار خبرنگاران گفت: «من از هیچ اطلاعاتی که بررسی کرده‌ام، که بگوید چیزها در جایی که باید باشند نبوده‌اند، یا منتقل شده‌اند، آگاه نیستم.»

ایالات متحده روز یکشنبه از بمب‌های «بانکر باستر» برای حمله به فردو و نطنز، دیگر تأسیسات اصلی غنی‌سازی اورانیوم ایران، استفاده کرد. همچنین موشک‌های کروز به سایت سومی در اصفهان شلیک شد که برای چرخه تبدیل سوخت و ذخیره‌سازی استفاده می‌شد.

ترامپ یک ارزیابی موقت اطلاعاتی آمریکا را که به رسانه‌های آمریکایی درز کرده بود، رد کرده است. این ارزیابی می‌گفت برنامه هسته‌ای ایران تنها «چند ماه» به عقب افتاده است.

او روز پنجشنبه، بدون ارائه شواهد، این درز اطلاعات را به مخالفان سیاسی خود نسبت داد.

رئیس‌جمهور آمریکا در «تروث سوشال» نوشت: «دموکرات‌ها کسانی هستند که اطلاعات مربوط به پرواز عالی به سایت‌های هسته‌ای در ایران را درز دادند. باید محاکمه شوند!»

هگست روز پنجشنبه رسانه‌ها را به دلیل تمرکز بر گزارش درز کرده، که آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا بعداً تأکید کرد «یک ارزیابی اولیه و با اطمینان پایین» است، سرزنش کرد.

کمیسیون انرژی اتمی اسرائیل این هفته اعلام کرد که ارزیابی کرده است حملات آمریکا و اسرائیل «توانایی ایران برای توسعه سلاح‌های هسته‌ای را برای سال‌ها به عقب انداخته است.»

اما کارشناسان هشدار داده‌اند که اگر تهران ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را حفظ کرده و سانتریفیوژهای پیشرفته را در سایت‌های پنهان مستقر کرده باشد، همچنان می‌تواند ظرفیت تولید مواد شکافت‌پذیر لازم برای یک سلاح را داشته باشد.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، روز پنجشنبه به رادیو فرانسه گفت که برنامه هسته‌ای ایران «خسارات عظیمی متحمل شده است»، هرچند او اظهارات مبنی بر تخریب کامل آن را مبالغه‌آمیز دانست.

ایران اصرار دارد که برنامه آن برای اهداف صلح‌آمیز و غیرنظامی است.

فردو سایت اصلی برای غنی‌سازی اورانیوم تا خلوص ۶۰ درصد بود، که یک گام کوچک تا سطح تسلیحاتی فاصله داشت. کارشناسان گفتند ذخیره ۴۰۸ کیلوگرمی اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد پیش از آنکه اسرائیل در ۱۳ ژوئن جنگ خود علیه ایران را آغاز کند، در فردو، نطنز و اصفهان ذخیره شده بود.

کل ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران بیش از ۸۴۰۰ کیلوگرم بود، اما بیشتر آن به سطوح پایین غنی شده بود.

تصاویر ماهواره‌ای از فردو پس از بمباران روز یکشنبه، ورودی تونل‌هایی را نشان می‌دهد که ظاهراً با خاک مسدود شده‌اند و سوراخ‌هایی که ممکن است نقاط ورودی بمب‌های بانکر باستر ۳۰۰۰۰ پوندی با دقت هدایت‌شونده آمریکا باشند. جاده‌های دسترسی نیز آسیب‌دیده به نظر می‌رسند.

گروسی این هفته گفت که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در ۱۳ ژوئن نامه‌ای به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارسال کرده و هشدار داده بود که ایران «اقدامات ویژه‌ای را برای حفاظت از تجهیزات و مواد هسته‌ای ما اتخاذ خواهد کرد.»

گروسی گفت بازرسان سازمان دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل، که از زمان آغاز حمله اسرائیل به ایران قادر به بازدید از تأسیسات نبوده‌اند، باید اجازه بازگشت به سایت‌ها را داشته باشند تا «ذخایر اورانیوم، از جمله، مهم‌تر از همه، ۴۰۸ کیلوگرم غنی‌شده تا ۶۰ درصد را حسابرسی کنند.»

سه مقام که در جریان این گفتگوها قرار داشتند، گفتند که ایالات متحده اطلاعات قطعی در مورد توانایی‌های هسته‌ای باقی‌مانده ایران پس از حملات را به متحدان اروپایی خود ارائه نکرده است و در مورد چگونگی برنامه‌ریزی روابط آتی خود با تهران، راهنمایی روشنی ارائه نمی‌دهد.

این افراد گفتند که سیاست اتحادیه اروپا در قبال تهران «در حالت تعلیق» است تا زمانی که واشنگتن ابتکار عمل جدیدی را برای یافتن راه‌حل دیپلماتیک برای بحران هسته‌ای ارائه دهد، و افزودند که گفتگوها بین ترامپ و رهبران اتحادیه اروپا در این هفته نتوانسته پیام روشنی را ارائه دهد.

دولت ترامپ پیش از جنگ، در امید به توافقی برای مهار فعالیت‌های هسته‌ای تهران، مذاکرات غیرمستقیمی با این کشور داشت.

ترامپ روز چهارشنبه گفت که واشنگتن هفته آینده با تهران گفتگو خواهد کرد، اما همچنین اشاره کرد که شاید پس از حملات به تأسیسات هسته‌ای ایران، نیازی به توافق نباشد.

یکی از این افراد گفت: «کاملاً نامنظم است. فعلاً هیچ کاری نمی‌کنیم.»