پس از روزها بحث و جدل درباره میزان خسارت وارده به سه تأسیسات هسته‌ای ایران بر اثر حملات آمریکا، سرنوشت ذخایر اورانیوم غنی‌شده این کشور در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است.
طی سالیان متمادی، با ساخت و توسعه تأسیسات و سانتریفیوژهای زیرزمینی، ایران ذخیره بزرگی معادل ۸۸۰ پوند اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد، یعنی نزدیک به درجه تسلیحاتی، انباشت کرده است.
در حالی که سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا ارزیابی کرده بودند که ایران هنوز تصمیمی برای ساخت بمب نگرفته است، خاطرنشان کردند که با توجه به حجم این ذخایر، ایران تنها چند گام تا توانایی تبدیل اورانیوم خود به سلاح فاصله دارد.
تردیدی وجود ندارد که کل برنامه هسته‌ای ایران به دلیل حملات آمریکا و اسرائیل به طور قابل توجهی تضعیف شده و این کشور برای تولید سریع سوخت هسته‌ای اضافی با مشکل مواجه خواهد شد.
اما سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا مدت‌ها پیش ارزیابی کرده بودند که ایران، در صورت مواجهه با احتمال حمله به تأسیسات هسته‌ای خود، تلاش خواهد کرد ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را جابه‌جا کند؛ یا برای حفظ آن به عنوان اهرم فشار در مذاکرات دیپلماتیک، یا برای استفاده در رقابت برای ساخت بمب.
جی‌دی ونس، معاون رئیس‌جمهور، در مصاحبه‌ای در روز یکشنبه گفت که مقامات آمریکایی مایلند درباره این ذخایر با ایران گفتگو کنند. اما روز پنجشنبه، دولت ترامپ این ایده را که ایران توانسته اورانیوم غنی‌شده خود را پیش از حمله آمریکا جابه‌جا کند، رد کرد.
پرزیدنت ترامپ اظهار داشت که این ذخایر بر اثر بمباران سایت فردو منهدم یا دفن شده است. آقای ترامپ در شبکه اجتماعی خود نوشت: "چیزی از تأسیسات خارج نشده است. این کار خیلی زمان می‌برد، خیلی خطرناک است و خیلی سنگین و جابه‌جایی آن دشوار است!"
و کارولین لیویت، سخنگوی مطبوعاتی کاخ سفید، گفت که سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا به دقت سایت‌های هسته‌ای ایران را زیر نظر داشتند، "و هیچ نشانه‌ای به ایالات متحده مبنی بر جابه‌جایی اورانیوم غنی‌شده پیش از حمله وجود نداشت."
مقامات آمریکایی می‌گویند اطلاعات جمع‌آوری‌شده تاکنون درباره این ذخایر متناقض است.
به گفته مقامات آمریکایی، اطلاعات جمع‌آوری شده از مقامات ایرانی نشان می‌دهد که آنها درک‌های متفاوتی از سرنوشت این ذخایر دارند.
و به گفته مقامات، بخش‌هایی از تأسیسات هسته‌ای نطنز که گمان می‌رفت بخشی از اورانیوم در آنجا نگهداری می‌شود، توسط حملات آمریکا یا اسرائیل آسیب دیده، اما نه تخریب شده است.
در نتیجه، جامعه اطلاعاتی هنوز به نتیجه‌گیری قاطعی درباره میزان ذخایر باقی‌مانده ایران نرسیده است؛ این را افرادی که در جریان این یافته‌ها قرار گرفته‌اند، می‌گویند.
پس از یک نشست محرمانه در سنا در روز پنجشنبه، قانونگذاران جمهوری‌خواه تأکید کردند که انهدام یا توقیف این ذخایر بخشی از مأموریت نظامی آمریکا نبوده است. سناتور لیندسی گراهام، جمهوری‌خواه کارولینای جنوبی، گفت که سایت‌ها به شدت آسیب دیده‌اند، اما "نمی‌خواست مردم فکر کنند که مشکل تمام شده است، زیرا تمام نشده است."
آقای گراهام به خبرنگاران گفت: "نمی‌دانم ۹۰۰ پوند اورانیوم غنی‌شده کجا قرار دارد، اما این برای چندین سال بخشی از اهداف نبود. آنها امروز نابود شده‌اند، اما می‌توانند بازسازی شوند."
در مورد مکان اولیه این ذخایر نیز سردرگمی وجود دارد. آقای ترامپ اظهار کرده که آن در فردو بوده است. دیگران گفته‌اند که بخشی از آن در نطنز بوده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) اعلام کرده است که اکثریت این ذخایر در اصفهان بوده است، جایی که ایران دارای راکتورها و دیگر تأسیسات هسته‌ای بود که از اورانیوم استفاده می‌کردند. و برخی کارشناسان نیز پیشنهاد کرده‌اند که ایران این ذخایر را پراکنده کرده است.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) گفت که ایرانی‌ها به بازرسان او گفته‌اند که اگر فکر کنند مواد زیر تهدید است، قصد دارند آن را جابه‌جا کنند. او گفت که این مواد در کانتینرهایی نگهداری می‌شد که به اندازه کافی کوچک بودند و در "صندوق عقب یک خودروی معمولی" جا می‌شدند.
و در روزهای قبل از حمله موشکی کروز آمریکا به اصفهان، شواهدی از حرکت وسایل نقلیه حاوی چیزی به داخل یا خارج از آن آزمایشگاه‌ها وجود داشت. مقامات آژانس می‌گویند از آنجایی که آن ذخیره اورانیوم ۶۰ درصد غنی‌شده، ارزشمندترین دارایی ملی ایران بود، باقی گذاشتن همه آن در یک مکان، خلاف عقل سلیم بود.
رافائل ماریانو گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، بر این دیدگاه خود پافشاری کرده است که بخش زیادی از آن سوخت نزدیک به درجه تسلیحاتی همچنان تحت کنترل ایران است. او این هفته گفت: "نمی‌دانم آیا همه آن را جابه‌جا کرده‌اند یا نه، اما شواهد حاکی از آن است که بخش زیادی از آن را جابه‌جا کرده‌اند."
مقامات اروپایی روز پنجشنبه گفتند که ارزیابی‌های اولیه آنها نیز این است که ایران این ذخایر را جابه‌جا کرده است، هرچند مقامات هشدار دادند که اینها نتایج اولیه هستند و مکان دقیق اورانیوم نامشخص است.
سایر مقامات غربی ارزیابی مقامات ارشد اطلاعاتی آمریکا در روز چهارشنبه را تأیید کردند که ممکن است سال‌ها طول بکشد تا آن تأسیسات دوباره به طور کامل قابل استفاده شوند. به گفته مقامات فعلی و سابق، سانتریفیوژهای فردو به طور بحرانی بعید است که قابل استفاده باشند، که این امر تصفیه بیشتر ذخایر را دشوارتر می‌کند.
علاوه بر آسیب به سانتریفیوژها، مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، که روز چهارشنبه در نشست ناتو در لاهه سخنرانی می‌کرد، گفت که تخریب "تأسیسات تبدیل" در اصفهان به توانایی ایران برای حرکت به سمت سلاح آسیب رسانده است. این تأسیسات، گاز اورانیوم غنی‌شده را به مواد جامد و در نهایت به فلزی تبدیل می‌کند که می‌تواند برای ساخت بمب هسته‌ای یا کلاهک جنگی استفاده شود.
اما در حالی که برنامه هسته‌ای کلی ایران و توانایی آن برای تولید سوخت جدید، احتمالاً به طور قابل توجهی عقب افتاده است، سرعت تولید بمب توسط این کشور پرسش دیگری است.
در تقریباً دو هفته درگیری، اسرائیل تعدادی از دانشمندان هسته‌ای ایران را کشت. اما اگر تعداد کافی زنده مانده باشند، ایران می‌تواند از یک ذخیره پنهان برای دستیابی سریع به سلاح استفاده کند. این بدان معناست که توانایی ایران برای ساخت یک بمب ابتدایی تنها ماه‌ها به عقب افتاده است، حتی اگر برنامه بزرگتر آن متحمل آسیب جدی‌تری شده باشد.
نماینده جیم هایمز از کانکتیکات، دموکرات ارشد کمیته اطلاعاتی مجلس نمایندگان، گفت که مسئله ذخایر حیاتی است.
او در شبکه اجتماعی خود نوشت: "نابودی سایت‌ها بی‌معناست اگر ایرانیان به اندازه کافی اورانیوم ۶۰ درصد، سانتریفیوژها و سایر ابزارهای تسلیحاتی را به مکانی احتمالاً نامعلوم منتقل کرده باشند تا بمب بسازند. رژیم ممکن است پلید باشد، اما احمق نیستند و این چیزها را می‌توان نسبتاً به راحتی جابه‌جا کرد."
جاناتان سوان از واشنگتن در این گزارش مشارکت داشت.