هانا ریچاردسون به آینده خود و امکانات بی‌پایان آن امیدوار است. اما برنامه‌های این دختر ۲۴ ساله با یک واقعیت غیرقابل تصور در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است: ۵۰ درصد احتمال دارد که او در دهه ۳۰ زندگی خود به بیماری آلزایمر مبتلا شود.
خانواده هانا سابقه یک جهش ژنتیکی نادر را دارند که در صورت به ارث رسیدن، تقریباً تضمین می‌کند که حامل آن در اوایل زندگی بر اثر یک شکل تهاجمی از آلزایمر از دنیا خواهد رفت. تاکنون دارویی برای متوقف کردن آن یافت نشده است. اما اکنون محققان مسیر جدیدی را بررسی می‌کنند: آیا درمان پیشگیرانه می‌تواند این بیماری را که حافظه را از بین می‌برد، در افراد در معرض خطر بالا، کند یا حتی متوقف کند؟
هانا و دو خواهر و برادرش به محققان کمک خواهند کرد تا این فرضیه را آزمایش کنند. آن‌ها در یک کارآزمایی بالینی جدید به رهبری پزشکان در دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن ثبت‌نام می‌کنند. به عنوان بخشی از این کارآزمایی، خواهر و برادران سرانجام متوجه خواهند شد که آیا حامل ژن کشنده هستند یا خیر.
هانا که رویای دستیار پزشک شدن را در سر دارد و در حال درخواست برای برنامه‌های تحصیلات تکمیلی است، می‌گوید: «نمی‌دانم شرکت در این کارآزمایی من یا خواهر و برادرانم را نجات خواهد داد یا خیر. اما در ذهن من، این حداقل کاری است که می‌توانم انجام دهم. تحقیقات راهی است که از طریق آن درمان‌ها یافت می‌شوند.» برادرش جیکوب، ۲۲ ساله، و خواهرش رایلی، ۱۹ ساله، هر دو در کالج تحصیل می‌کنند.
برخلاف بیشتر موارد آلزایمر که غیرقابل پیش‌بینی هستند، «در این جمعیت، ما می‌دانیم چه کسی به این بیماری مبتلا خواهد شد و چه زمانی به آن مبتلا می‌شود»، این را هدر اسنایدر، معاون ارشد عملیات پزشکی و علمی در انجمن آلزایمر، یکی از حامیان اصلی این کارآزمایی، می‌گوید.
پزشکان بیش از ۳۰۰ جهش ژنتیکی ارثی را که باعث آلزایمر زودرس می‌شوند، شناسایی کرده‌اند. این ژن‌های نادر کمتر از ۱ درصد از افراد مبتلا به این بیماری را شامل می‌شوند، اما محققان می‌گویند مطالعه خانواده‌هایی مانند خانواده ریچاردسون می‌تواند بینش‌هایی در مورد چگونگی پیشگیری و درمان آلزایمر در همه افراد ارائه دهد.
به گفته خانواده ریچاردسون، در میان افرادی از خانواده هانا که حامل جهش در آنچه به عنوان ژن پیش‌ساز ۱ (presenilin-1, PSEN1) شناخته می‌شود هستند، میانگین سن شروع علائم آلزایمر ۳۹ سال است. خانواده می‌گویند که این بیماری پس از ظهور علائم، تهاجمی است و زوال آن سریع اتفاق می‌افتد.
مری سالتر، مادربزرگ هانا، می‌گوید: «من آن را هیولا می‌نامم.»
پدربزرگ هانا و سه نفر از چهار برادر او در اوایل دهه ۴۰ زندگی خود، بلافاصله پس از بروز علائم، بر اثر آلزایمر درگذشتند. عموی هانا سال گذشته در سن ۴۴ سالگی بر اثر این بیماری فوت کرد. و مادر هانا، کری ریچاردسون، در اوایل دهه ۴۰ زندگی خود شروع به نشان دادن علائم ظریف بیماری کرد. اکنون در سن ۴۴ سالگی، کری از نظر ذهنی دچار زوال شده است.
فرزندان کری روزی را به وضوح به یاد می‌آورند که در سال ۲۰۱۲ او متوجه شد حامل جهش PSEN1 است. وقتی بچه‌ها را از مدرسه سوار کرد، چشمانش قرمز و پف کرده بود. هانا اصرار کرد تا دلیلش را بگوید و کری گریان خبر را در ماشین به آن‌ها داد. خواهر و برادران که همگی زیر ۱۲ سال بودند، به یاد دارند که آن‌ها نیز گریه کردند، هرچند به طور کامل دلیلش را نمی‌فهمیدند.
فرزندانش می‌گویند، امروزه کری دچار فراموشی می‌شود و گاهی اوقات برای برقراری ارتباط مشکل دارد. بدتر شدن علائم او را مجبور کرد تا شغل خود را به عنوان معلم پیش‌دبستانی ترک کند و این ماه، او روند ترک خانه خود را برای نقل مکان به خانه مری آغاز کرد.
کری و برادرش در یک کارآزمایی بالینی که در سال ۲۰۱۲ در دانشکده پزشکی واشنگتن (WashU Medicine) آغاز شد، ثبت‌نام کردند. آن کارآزمایی آزمایش می‌کرد که آیا استفاده زودهنگام از داروهای آزمایشی که پروتئین چسبناک در مغز معروف به آمیلوئید را هدف قرار می‌دهند، می‌تواند پیشرفت آلزایمر را در افرادی که جهش‌های PSEN1 و سایر ژن‌های نادر را حمل می‌کنند، کند کند. عموی هانا نتوانسته بود به فاز توسعه کارآزمایی بپیوندد زیرا علائمش بیش از حد بارز شده بود، اما مادرش همچنان شرکت‌کننده است و هر دو ماه یکبار تزریق داروی ضد آمیلوئید را دریافت می‌کند.
در مقاله‌ای که در ماه مارس در ژورنال "لنست نورولوژی" (Lancet Neurology) منتشر شد و نتایج موقت کارآزمایی توسعه‌یافته را شرح می‌داد، محققان دانشکده پزشکی واشنگتن اظهار داشتند که درمان افرادی مانند مادر هانا با داروهای ضد آمیلوئید پیش از شروع علائم آلزایمر، شروع بیماری را به تأخیر انداخت - در برخی موارد خطر ابتلا به علائم را در شرکت‌کنندگان تا ۵۰ درصد کاهش داد.
اولین داروهای ضد آمیلوئید در سال ۲۰۲۱ توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تأیید شدند. این داروها تجمع یا پلاک‌های آمیلوئید را در مغز پاک می‌کنند، که محققان زمانی فکر می‌کردند می‌تواند ریشه اصلی آلزایمر باشد. اما برخی پزشکان از آن زمان این فرضیه و همچنین اینکه آیا مزایای این درمان‌ها از خطرات آن‌ها بیشتر است را زیر سوال برده‌اند.
دکتر اسکات اسمال، متخصص مغز و اعصاب در دانشگاه کلمبیا، گفت که این داروها آلزایمر را به طور کامل متوقف نمی‌کنند و اگرچه در برخی از کارآزمایی‌های بالینی بزرگ کاهش زوال شناختی را نشان داده‌اند، اما این کندی در بهترین حالت متوسط بوده است.
اسمال گفت: «علم اکنون پیش‌بینی می‌کند که پلاک‌های آمیلوئید منبع اصلی آلزایمر نیستند.»
تورم و خونریزی در مغز یک عارضه جانبی احتمالی داروهای ضد آمیلوئید است. به ندرت، افراد بر اثر این عارضه جان خود را از دست داده‌اند. در حدود نیمی از بیماران در مطالعه دانشکده پزشکی واشنگتن، برخی تورم مغزی و خونریزی‌های ریز در اسکن‌های MRI قابل تشخیص بودند، هرچند محققان گفتند حدود ۹۵٪ از شرکت‌کنندگان هیچ علائمی از داروها نداشتند.
داروهای ضد آمیلوئید تنها درمان‌های مورد تأیید FDA هستند که می‌توانند روند آلزایمر را تغییر دهند. دکتر رندال بیتمن، متخصص مغز و اعصاب که مطالعه دانشکده پزشکی واشنگتن را رهبری می‌کرد، گفت استفاده زودهنگام از این درمان‌ها می‌تواند اثربخشی و ایمنی آن‌ها را بهبود بخشد. او گفت که همچنان خوشبین است که حذف – یا حتی پیشگیری کامل – از تجمع آمیلوئید می‌تواند پیشرفت بیماری را کند یا حتی متوقف کند.
هانا و خواهر و برادرانش معتقدند که داروهای ضد آمیلوئید به تأخیر انداختن آلزایمر مادرشان کمک کرده‌اند. این باور آن‌ها را ترغیب کرد تا در یک کارآزمایی بالینی مشابه در دانشکده پزشکی واشنگتن ثبت‌نام کنند – کارآزمایی که به دنبال درمان حاملان ژن‌های نادر با یک داروی ضد آمیلوئید آزمایشی متفاوت به نام «رمتِرنِتوگ» (remternetug) است، سال‌ها قبل از اینکه علائم در آن‌ها بروز کند و در برخی موارد، حتی قبل از تجمع آمیلوئید در مغزشان. شرکت داروسازی «ایلی لیلی» (Eli Lilly)، سازنده این دارو، گفت که این دارو مشابه درمان‌های ضد آمیلوئید قبلی عمل می‌کند، اما مزیت آن این است که به صورت تزریقی و نه تزریق وریدی تجویز می‌شود.
رایلی ریچاردسون، تشویق‌کننده و دانشجوی سال دوم در حال پیشرفت در دانشگاه تولین، گفت که او و خواهر و برادرانش مدت زیادی در مورد شرکت در این کارآزمایی فکر کرده‌اند. آن‌ها در نهایت تصمیم گرفتند که ارزش خطرات احتمالی را دارد.
او گفت: «من هر کاری می‌کنم تا به خودم و خواهر و برادرانم شانس بهتری بدهم.»
تاکنون، رایلی و خواهر و برادرانش تصمیم گرفته بودند از ترس اینکه زندگی‌شان دگرگون شود، از اطلاع یافتن اینکه آیا حامل جهش PSEN1 هستند یا خیر، خودداری کنند. اما اگر می‌خواهند در فاز توسعه‌یافته کارآزمایی شرکت کنند، باید حقیقت را بدانند. دکتر اریک مک‌دید، همکار بیتمن که این کارآزمایی را رهبری می‌کند، گفت که فاز اولیه دو سال به طول می‌انجامد و بر سوالات اساسی اثربخشی و ایمنی تمرکز خواهد داشت.
فقط افرادی که نتیجه آزمایش آن‌ها برای جهش ژنتیکی پرخطر مثبت باشد، به صورت تصادفی برای دریافت دوز پایین داروی فعال یا دارونما (placebo) انتخاب خواهند شد. برای کسانی که نتیجه آزمایش منفی باشد، در صورت انتخاب عدم اطلاع از وضعیت ژنتیکی خود، می‌توانند در کارآزمایی بمانند و به آن‌ها دارونما داده خواهد شد.
دکتر ریچارد آیزاکسون، متخصص مغز و اعصاب در «موسسه بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی» (Institute for Neurodegenerative Diseases) که در این کارآزمایی شرکت ندارد، گفت که او معتقد است داروهای ضد آمیلوئید می‌توانند در کند کردن زوال شناختی، زمانی که به صورت پیشگیرانه در بیماران در معرض خطر آلزایمر استفاده می‌شوند، مفید باشند. او خود این داروها را برای بیماران در کلینیک‌های خود در نیویورک و فلوریدا تجویز می‌کند، اما فقط برای افرادی که از قبل مقداری تجمع آمیلوئید دارند. او پرسید که آیا استفاده از این داروها در افرادی که اصلاً آمیلوئید ندارند، منطقی است.
آیزاکسون گفت: «این چیزی نیست که من با آن احساس راحتی کنم.»
محققان دانشکده پزشکی واشنگتن گفتند که در آزمایشات حیوانی، درمان‌های ضد آمیلوئید زمانی بیشترین اثربخشی را داشتند که قبل از شواهد تجمع آمیلوئید استفاده می‌شدند. اما چنین آزمایشی هنوز در انسان انجام نشده است.
آلزایمر سایه‌ای است که از دوران کودکی بر سر خواهر و برادران ریچاردسون افتاده است. این سه نفر سال‌ها پیش پیمانی بستند که اگر متوجه شوند حامل ژن آلزایمر هستند، فرزندی نداشته باشند.
هانا گفت: «ما تصمیم گرفتیم که آخرین نفرات باشیم. هیچ کس دیگر از خانواده ما نباید رنج ببرد. ما می‌خواهیم هر کاری که می‌توانیم انجام دهیم تا آن را برای خودمان و همه دیگران متوقف کنیم.»
برای مکاتبه با دومینیک موسبرگن به این آدرس ایمیل بزنید: [email protected]