بازگشت استالین در سرکوب مخالفان توسط پوتین در زمان جنگ

• یادبود ژوزف استالین در ایستگاه مرکزی متروی تاگانسکایا مسکو بازسازی شده است؛ چرا که اعتبار این دیکتاتور شوروی در روسیه دستخوش بازنگری چشمگیری شده است.
• ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، سرکوب‌ها را تشدید می‌کند، به طوری که کرملین رویه‌های سانسور و احکام زندان دوران شوروی را برای سرکوب مخالفان و نمایش جامعه روسیه به عنوان متحد پشت سر پوتین و جنگ، احیا می‌کند.
• به گفته دنیس ولکوف، مدیر مرکز مستقل نظرسنجی لوادا، "این پایداری ۲.۰ پوتین است." نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که تعداد فزاینده‌ای از روس‌ها از پوتین حمایت کرده و از وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور ابراز رضایت می‌کنند.

در ایستگاه مرکزی متروی تاگانسکایا مسکو، رفت‌وآمدکنندگان از کنار یادبود تازه بازسازی‌شده حاکمی سابق عبور می‌کنند که اعتبارش در روسیه دستخوش بازنگری چشمگیری شده است: ژوزف استالین.

با تشدید سرکوب‌ها توسط ولادیمیر پوتین همزمان با ادامه تهاجم او به اوکراین، دیکتاتور شوروی به عنوان رهبر پیروز جنگ جهانی دوم بازگشته است، نه مردی که مسئول مرگ میلیون‌ها نفر از شهروندانش بود. حزب کمونیست روسیه، که همچنان دومین حزب بزرگ در پارلمان است، این ماه رأی داد تا برای بازپروری کامل سیاسی استالین فشار آورد. استالین در مجسمه ایستگاه مترو که در ماه مه پرده‌برداری شد، در حالی به تصویر کشیده شده است که کودکان در کنارش گل و قدردانی تقدیم می‌کنند.

در همین حال، کرملین رویه‌های سانسور و احکام زندان دوران شوروی را برای سرکوب مخالفان و نمایش جامعه روسیه به عنوان متحد پشت سر پوتین و جنگ احیا می‌کند. نظرسنجی‌ها نیز نشان می‌دهد که این اقدامات مؤثر واقع شده است.

در بحبوحه حملات مکرر پهپادی، تعطیلی فرودگاه‌ها و قطعی اینترنت، تعداد فزاینده‌ای از روس‌ها با وجود جنگ و تحریم‌های بین‌المللی، از پوتین حمایت کرده و از وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور ابراز رضایت می‌کنند. کسانی که مخالف هستند، تا حد زیادی سکوت اختیار کرده‌اند.

دنیس ولکوف، مدیر مرکز مستقل نظرسنجی لوادا، گفت: "این پایداری ۲.۰ پوتین است." او این وضعیت را با فضای عمومی حدود سال ۲۰۰۷ مقایسه کرد، زمانی که افزایش قیمت نفت، درآمدها را افزایش داد و پس از آشفتگی فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دوره ای از خوش‌بینی را تحت رهبری پوتین آغاز کرد.

آخرین نظرسنجی‌های لوادا در ماه ژوئن نشان داد که ۷۰ درصد روس‌ها معتقدند کشور در مسیر درستی قرار دارد و تنها ۱۷ درصد مخالف هستند. نرخ تأیید پوتین ۸۶ درصد بود.

فضای ترس، بخش‌هایی از نخبگان روسیه را نیز فرا گرفته است، در بحبوحه تشدید فشارها از سوی سرویس‌های امنیتی پوتین در یک پاکسازی فساد. خودکشی ظاهری رومن استاروویت، وزیر حمل و نقل، در ۷ ژوئیه، تنها چند ساعت پس از برکناری او توسط پوتین، بسیاری از مقامات عالی‌رتبه را شوکه کرد. به گفته دو منبع نزدیک به دولت که خواستند نامشان فاش نشود، این مقامات نگرانند که نفر بعدی برای بازرسی و تهدید به دستگیری باشند.

پوتین هیچ توضیحی برای برکناری استاروویت ارائه نکرد. استاروویت پس از پنج سال خدمت به عنوان فرماندار منطقه مرزی کورسک روسیه، در ماه مه سال گذشته به سمت وزیر حمل و نقل منصوب شده بود. اما رسانه‌های روسیه گزارش دادند که او در آستانه درگیر شدن در یک پرونده اختلاس مرتبط با هزینه‌های دفاعی در منطقه کورسک، پس از حمله غافلگیرکننده نیروهای اوکراینی در اوت سال گذشته، قرار داشت.

الکساندر باونوف، همکار ارشد مرکز کارنگی برلین، گفت: "استاروویت قربانی پاکسازی‌ها و سرکوب‌های درون نخبگان است که به تدریج در روسیه در حال افزایش است."

با این حال، مقامات روسیه میراث استالین را، که فرقه شخصیت او در دهه ۱۹۶۰ توسط رهبران شوروی برچیده شد، در آغوش گرفته‌اند. پوتین در ۲۹ آوریل فرمانی را امضا کرد که فرودگاه ولگوگراد را به افتخار نبرد جنگ جهانی دوم در این شهر جنوبی روسیه، استالینگراد نامگذاری کرد. این اقدام پس از آن صورت گرفت که فرماندار محلی گفت که کهنه سربازان، از جمله کسانی که در جنگ اوکراین شرکت داشتند، این درخواست را مطرح کرده بودند.

رئیس‌جمهور در پاسخ گفت: "کلام آنها برای من قانون است."

در شمال مسکو، گئورگی فیلیمونوف، فرماندار منطقه ولوگدا، در دسامبر گذشته هنگام رونمایی از مجسمه استالین در مقابل جمعیت تشویق‌کننده گفت که استالین "یکی از بزرگترین شخصیت‌های تاریخ کشور ما" بوده است. او افزود: "بله، بدون شک تراژدی‌هایی وجود داشت، اما پیشرفت‌ها، یک پیروزی بزرگ و دستاوردهای بزرگ نیز وجود داشت."

روس‌ها در یک نظرسنجی لوادا در ماه آوریل، استالین را "برجسته‌ترین" شخصیت تمام دوران نامیدند، به طوری که ۴۲ درصد رهبر شوروی را انتخاب کردند؛ این رقم در سال ۱۹۸۹ تنها ۱۲ درصد بود. پوتین با ۳۱ درصد در رتبه دوم قرار گرفت که دو برابر سطح سال ۲۰۲۱، پیش از دستور حمله به اوکراین، است.

الکساندرا آرخیپووا، مردم‌شناس و پژوهشگر در مدرسه عالی نرمال پاریس، گفت: "استالین اکنون با نظم و نه شرارت مرتبط است. او به عنوان مدیری که کشور را ساخت، دیده می‌شود."

در حالی که پوتین طولانی‌ترین دوره حکمرانی در کرملین را پس از استالین دارد، روسیه تنها کشوری نیست که از پیشینیان سیاسی متوفی الهام ایدئولوژیک می‌گیرد. رئیس‌جمهور شی جین‌پینگ برای تقویت موقعیت خود به عنوان قدرتمندترین رهبر چین در دهه‌های اخیر، بر میراث مائو زدونگ تکیه کرده است.

قانون "عامل خارجی" روسیه یکی از ابزارهای متعددی است که کرملین برای سرکوب انتقادات استفاده می‌کند. این قانون اکنون بیش از ۱۰۰۰ سازمان و فرد را دربر می‌گیرد که باید کار خود را با برچسب "عامل خارجی" مشخص کرده و در صورت نقض قوانین سخت‌گیرانه گزارش‌دهی درباره فعالیت‌هایشان، با پیگرد قانونی روبرو شوند.

روسیه همچنین بیش از ۲۰۰ سازمان خارجی از جمله دانشگاه ییل، عفو بین‌الملل، شورای بریتانیا و بنیاد ایدز التون جان را "نامطلوب" اعلام کرده است و آنها را مجبور به توقف فعالیت در این کشور کرده است.

قوانین علیه "افراط‌گرایی" و "بی‌اعتبار کردن" ارتش روسیه هر چیزی از ابراز عقاید سیاسی مسالمت‌آمیز تا پست‌های شبکه‌های اجتماعی را هدف قرار می‌دهند.

سوتلانا پتریحچوک، نمایشنامه‌نویس و یوگنیا برکوویچ، کارگردان، در سال ۲۰۲۴ به اتهام "توجیه تروریسم" مجرم شناخته شده و به شش سال زندان محکوم شدند. این حکم برای نمایشی بود که داستان زنان روسی فریب‌خورده توسط جذب‌کنندگان داعش را بررسی می‌کرد. این درام دو سال پیش دو جایزه ماسک طلایی، معتبرترین جایزه تئاتر روسیه، را برده بود.

بر اساس گزارش گروه نظارتی OVD-Info، نزدیک به ۳۰۰۰ نفر سال گذشته به دلایل سیاسی تحت تعقیب قرار گرفتند و بیش از ۱۴۰۰ نفر در زندان بودند که ۲۵ درصد بیشتر از سال ۲۰۲۳ است.

یک دپارتمان وابسته به کرملین بر انطباق ایدئولوژیک در حوزه فرهنگی نظارت دارد. هنرمندانی که از جنگ انتقاد می‌کنند، در لیست سیاه قرار می‌گیرند و دسترسی به مکان‌ها را از دست می‌دهند مگر اینکه علناً از مواضع خود دست بکشند.

کتاب‌های نویسندگانی که روسیه را ترک کرده و با جنگ مخالفت کرده بودند، ابتدا در کاغذهای ساده پیچیده و در قفسه‌های نامشخص پنهان می‌شدند، اما پس از اعلام افراطی بودن نویسندگانشان، به طور کامل ناپدید شدند.

تحت فشار سرویس‌های امنیتی، ناشران کتاب‌هایی را که "غیرمجاز" تلقی می‌شدند، پس گرفته و از بین برده‌اند. پرونده‌های جنایی علیه کارکنان یکی از بزرگترین ناشران کشور به اتهام "جذب برای فعالیت‌های افراطی" باز شده است. این می‌تواند هر چیزی از ادبیات ضد جنگ تا کتاب‌هایی که به موضوعات LGBTQ می‌پردازند، را شامل شود.

آندری کولسنیکوف، دانشمند علوم سیاسی ساکن مسکو، گفت: "نوعی خودسانسوری وجود دارد. مقامات امروزی روسیه از مقامات شوروی پیشی گرفته‌اند. در آن زمان، سانسور عمدتاً پیشگیرانه بود. اکنون، آنها افراد را به صورت عطف به ماسبق زندانی می‌کنند."

میخائیل شویدکوی، وزیر سابق فرهنگ روسیه، در مقاله‌ای در ۱ ژوئیه در روزنامه رسمی روسیسکایا گازتا، از بازگشت به سانسور به سبک شوروی توسط "هزاران خدمتگزار روشن‌بین دولت" دفاع کرد. او نوشت: "بسیار صادقانه‌تر خواهد بود که به سانسور بازگردیم."

دوما (مجلس نمایندگان روسیه) هفته گذشته به جریمه افرادی که به دنبال مطالب "افراطی" آنلاین می‌گردند، رأی داد و برای اولین بار مصرف‌کنندگان اطلاعات را به جای تولیدکنندگان هدف قرار داد. در حالی که روسیه پیش از این دسترسی به بسیاری از پلتفرم‌های محبوب رسانه‌های اجتماعی را محدود کرده بود، برخی از قانونگذاران این سؤال را مطرح کردند که قانون جدید چگونه می‌تواند اجرا شود.

الکسی کوریننی، نماینده کمونیست، گفت: "پیشنهاد می‌شود که جرم فکری مجازات شود. به نظر می‌رسد ما در حال اجرای مسخره‌ترین نسخه‌های پادآرمان‌شهر هستیم."

رویه خبرچینی دوران استالین نیز بازگشته است، زیرا تعداد فزاینده‌ای از روس‌ها در حال نگارش گزارش‌هایی هستند که شهروندان دیگر را متهم می‌کنند.

نادژدا بویانوا، متخصص اطفال ۶۸ ساله اهل مسکو، در ماه نوامبر پس از شکایت یک بیوه جنگی مبنی بر انتقاد او از حمله به اوکراین، به پنج و نیم سال زندان محکوم شد. یک ساکسیفونیست از سامارا در ماه فوریه به دلیل پست‌هایی که در فیس‌بوک نوشت، به شش سال زندان محکوم شد، در حالی که یک شهروند روس که به پناهندگان اوکراینی کمک کرده بود، ماه گذشته توسط دادگاه نظامی در بلگورود به اتهام خیانت و کمک به تروریسم به ۲۲ سال زندان محکوم شد.

به گفته کیریل پوروبتس، تحلیلگر گروه نظارتی حقوقی "بخش اول"، دادگاه‌های روسیه از زمان آغاز جنگ، ۶۹۴ پرونده کیفری خیانت و جاسوسی را که شامل ۷۵۶ نفر می‌شود، رسیدگی کرده‌اند.

ولکوف از مرکز لوادا خاطرنشان کرد که بخش زیادی از جامعه روسیه منفعل باقی مانده است. او گفت که محدودیت‌ها عمدتاً برای نخبگان کوچک شهری قابل مشاهده است و بیشتر مردم معتقدند که سرکوب‌ها بر آنها تأثیری ندارد.

آرخیپووا، مردم‌شناس، گفت: "الگوی سرکوب مدرن تصادفی است و افراد به دلیل تعلق به یک گروه اجتماعی، مانند دوران استالینیسم، هدف قرار نمی‌گیرند."

او گفت: "روسیه اکنون یک خودکامگی اطلاعاتی دارد، نه یک رژیم توتالیتر مانند استالین."