ژنرال ایال زمیر و بنیامین نتانیاهو در حال مجادله © مونتاژ فایننشال تایمز/گتی/آسوشیتدپرس
ژنرال ایال زمیر و بنیامین نتانیاهو در حال مجادله © مونتاژ فایننشال تایمز/گتی/آسوشیتدپرس

برنامه اشغال غزه توسط بنیامین نتانیاهو شکاف با ارتش اسرائیل را عمیق‌تر می‌کند

هفته‌ای پر از کدورت ناشی از افشاگری‌ها و اتهامات متقابل، نشان‌دهنده اختلافات عمیق بین رهبری سیاسی و نظامی است

آریل شارون، وزیر دفاع وقت اسرائیل (چپ) در حال قدم زدن با نخست‌وزیر مناخم بگین (وسط)
آریل شارون، وزیر دفاع وقت اسرائیل (چپ) در کنار نخست‌وزیر مناخم بگین (وسط) در لبنان در سال ۱۹۸۲ © اوزی کرین/گتی ایمیج
اوزی کرین/گتی ایمیج
فلسطینیان در حال حمل کیسه‌ها پس از بازگشت از یک مرکز توزیع غذا که توسط بنیاد بشردوستانه غزه (GHF) با حمایت آمریکا و اسرائیل اداره می‌شود.
فلسطینیان در حال حمل کیسه‌ها پس از بازگشت از یک مرکز توزیع غذا که توسط بنیاد بشردوستانه غزه (GHF) با حمایت آمریکا و اسرائیل اداره می‌شود © ایاد بابا/خبرگزاری فرانسه/گتی ایمیج
ایاد بابا/خبرگزاری فرانسه/گتی ایمیج
تظاهرکنندگان در تل‌آویو پلاکاردها را بلند کرده و شعار می‌دهند.
تظاهرکنندگان در تل‌آویو پلاکاردها را بلند کرده و شعار می‌دهند © جک گز/خبرگزاری فرانسه/گتی ایمیج
جک گز/خبرگزاری فرانسه/گتی ایمیج

حتی با توجه به استانداردهای تهاجمی سیاست اسرائیل، هفته پر از کدورت بین بنیامین نتانیاهو و رئیس نظامی منتخب او، ژنرال ایال زمیر، بی‌سابقه بود.

در طول روزهای پر از افشاگری‌های هماهنگ و اتهامات عمومی، نتانیاهو و زمیر بر سر طرح نخست‌وزیر برای گسترش حمله اسرائیل در غزه، قرار دادن آن تحت کنترل اسرائیل و در واقع اشغال مجدد کل منطقه با ۲.۱ میلیون فلسطینی، با یکدیگر درگیر شدند.

وزرای دولت به صورت عمومی به ارتش یادآوری کردند که باید از دستورات آن‌ها اطاعت کند، زمیر بیانیه‌ای کوتاه صادر کرد و اختلاف نظر را "بخشی جدایی‌ناپذیر از تاریخ مردم یهود" خواند، و حتی پسر نتانیاهو، رئیس ارتش را به تلاش برای "کودتا" متهم کرد.

در نهایت، پس از یک جلسه داغ ۱۰ ساعته کابینه امنیتی اسرائیل که صبح جمعه به پایان رسید، نتانیاهو بر ژنرال سرسخت غلبه کرد و به نیروهای دفاعی اسرائیل (IDF) دستور داد تا برای حمله به شهر غزه "آماده شوند"، علی‌رغم هشدارهای ارتش که این اقدام باعث فرسودگی ارتش خسته و به خطر افتادن گروگان‌های اسرائیلی خواهد شد.

در مورد جایگزین محدودتری که توسط زمیر و ارتش ارائه شد؟ دفتر نتانیاهو آن را تسلیم‌شدگی و گزینه‌ای که "نه شکست حماس را محقق می‌کند و نه بازگشت گروگان‌ها را" رد کرد.

این اولین بار نبود که رهبران سیاسی و فرماندهان نظامی اسرائیل به صورت عمومی با یکدیگر درگیر می‌شدند. مناخم بگین در سال ۱۹۸۲، ۴۵ دقیقه تلاش کرد تا فرمانده یک تیپ را که از حمله به بیروت غربی خودداری می‌کرد، متقاعد کند – فرمانده گفته بود: "من بچه‌ها را می‌بینم" – قبل از اینکه نخست‌وزیر او را از فرماندهی برکنار کند.

ارتش اسرائیل همچنین قبلاً در برابر خواسته‌های رهبران سیاسی مقاومت کرده بود، از جمله درخواست دولت آریل شارون برای حمله به غزه در طول انتفاضه دوم در اوایل دهه ۲۰۰۰، و طرح نتانیاهو برای حمله بزرگ به تأسیسات هسته‌ای ایران بیش از یک دهه پیش.

اما، در زمانی که انزوای بین‌المللی بر سر رفتار اسرائیل در جنگ ۲۲ ماهه غزه رو به افزایش است، این شکاف اخیر تهدید می‌کند که اختلافات داخلی را عمیق‌تر کرده و اعتماد به نهادهای کشور را بیشتر تضعیف کند، زیرا نتانیاهو به دنبال استفاده از ارتش برای منافع سیاسی خود است.

یک مقام ارشد سابق امنیتی اسرائیل گفت: "سیاستمداران قبلاً به ارتش گوش می‌دادند... اوضاع در اسرائیل از آن زمان تغییر کرده است. در آن زمان سیاست بسیار کمتری وجود داشت... تحت این دولت، تغییرات تکتونیکی در حال وقوع است."

جلسات کابینه اغلب به مشاجرات لفظی تبدیل می‌شوند، با وزرای تندرو که یکدیگر و پرسنل نظامی را به شکست‌گرایی و خیانت متهم می‌کنند، در حالی که مکالمات خصوصی را برای منافع سیاسی به بیرون درز می‌دهند.

اما اتهامات متقابل و فروپاشی اعتماد که پس از حمله غافلگیرکننده حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ به اسرائیل، که به گفته مقامات ۱۲۰۰ نفر را کشته و ۲۵۰ گروگان گرفته بود، با اختلافات سیاسی اسرائیل تشدید شده است.

نخست‌وزیر با سابقه طولانی، تلاش کرده است تا تمام تقصیر حمله، که بدترین تلفات جانی یهودیان از زمان هولوکاست بود، را به گردن رؤسای امنیتی بیندازد – در حالی که خود از هرگونه ابراز مسئولیت خودداری کرده است.

به گزارش نیویورک تایمز، حتی گفته می‌شود دستیاران نتانیاهو، رئیس ستاد سابق ارتش اسرائیل را که بعدها به دلیل شکست‌هایش در ۷ اکتبر استعفا داد، قبل از ورود به جلسات توجیهی برای یافتن دستگاه شنود بازرسی می‌کردند.

نخست‌وزیر و متحدان کابینه راست افراطی او بارها تأکید کرده‌اند که هرگونه توقف در درگیری پیش از "پیروزی کامل" بر حماس، تنها تضمین می‌کند که حمله دیگری به سبک ۷ اکتبر از سوی این گروه شبه‌نظامی بر مردم اسرائیل، تنها مسئله زمان خواهد بود.

متحدان راست افراطی او همچنین از اتکای سیاسی نتانیاهو به خودشان سوءاستفاده کرده‌اند تا ارتش را برای اشغال غزه، اخراج فلسطینیان و اسکان مجدد این منطقه تحت فشار قرار دهند.

بسیاری از ژنرال‌های اسرائیلی، گذشته و حال، دیدگاه بسیار متفاوتی دارند. اوایل این هفته، بیشتر رؤسای سابق ارتش و سازمان‌های جاسوسی اسرائیل نامه‌ای را امضا کردند که در آن استدلال شده بود حماس نیروی تضعیف‌شده‌ای است و اسرائیل اکنون در موقعیت قدرتمندی برای پذیرش آتش‌بس و پایان دادن به جنگ قرار دارد.

زمیر، که در ماه مارس سمت خود را بر عهده گرفت، در عوض طرحی را پیشنهاد کرده است که یک روزنامه‌نگار اسرائیلی آن را "محاصره و فرسایش" نامیده است، که در آن ارتش اسرائیل مناطق باقی‌مانده تحت کنترل حماس را محاصره کرده و حملات هدفمند و ضربات هوایی را انجام می‌دهد.

متحدان او به شدت به مطبوعات اسرائیل اطلاع‌رسانی کردند و مقاومت او در برابر طرح نتانیاهو را راهی برای حفظ ارتش خسته و کاهش خطر برای ۲۰ گروگان اسرائیلی زنده که هنوز در دست حماس هستند، نشان دادند.

آن‌ها گفتند که این اقدام همچنین امکان آتش‌بس را که در آن گروگان‌ها و اجساد ۳۰ گروگان دیگر اسرائیلی به خانه بازگردانده شوند، باز نگه می‌دارد.

به گفته افشاگری‌ها به روزنامه‌های اسرائیلی، زمیر به کابینه امنیتی تذکر داد که اگر آن‌ها به ارتش دستور اجرای طرح نتانیاهو را بدهند، باید آزادی گروگان‌ها را از اهداف جنگی خود حذف کنند.

حتی زمزمه‌هایی در مطبوعات وجود دارد که زمیر آن‌ها را به صورت عمومی تکذیب نکرده است، مبنی بر اینکه رئیس ارتش ممکن است در صورت دستور به اقداماتی که آن‌ها را مغایر با امنیت ملی می‌داند، استعفا دهد.

فردی آشنا با تفکر دولت گفت: "وقتی تبلیغات و افشاگری‌های زیادی در مورد یک عملیات، از جمله اختلافات بین دولت و ارتش، وجود دارد، آنگاه می‌دانید که ملاحظات [سیاسی] دیگری پشت صحنه در جریان است."

به ندرت اینقدر برای فلسطینیان، که به گفته مقامات محلی ۶۰,۰۰۰ نفر از آن‌ها در حمله اسرائیل کشته شده‌اند، در معرض خطر بوده است.

حمله به شهر غزه باعث تخلیه حداکثر ۱ میلیون غیرنظامی خواهد شد که بسیاری از آن‌ها قبلاً چندین بار آواره شده‌اند و فاجعه انسانی را که بخش زیادی از جمعیت را به سمت قحطی سوق داده است، عمیق‌تر می‌کند.

در نهایت، اختلاف نظر در اسرائیل بر سر گام‌های بعدی در غزه ممکن است هنوز به پایان نرسیده باشد، زیرا تصمیم برای آغاز حمله به شهر غزه هنوز هفته‌ها فاصله دارد – زمانی که، به گفته زوهار پالتی، مقام ارشد سابق وزارت دفاع و موساد، ارتش فرصت دارد تا ابعاد آن را شکل دهد.

او گفت: "دستور دولت به ارتش، با تأکید بر کلمه «آماده شدن برای تسلط»، زمان و فضا را برای تأثیرگذاری عوامل بسیاری بر این اقدام می‌دهد."

"زمان برای تأثیرگذاری ارتش وجود دارد، زمان برای تأثیرگذاری جامعه بین‌المللی، با تأکید بر آمریکا و جهان عرب معتدل – از جمله برای از سرگیری مذاکرات بر سر یک توافق – وجود دارد."