به نظر میرسد اسرائیل آماده است تا تأیید رسمی طرح شهرکسازی بسیار بحثبرانگیزی را صادر کند که شامل بیش از ۳۴۰۰ واحد مسکونی جدید است. این طرح برای دههها متوقف شده بود و منتقدان میگویند که اجرای آن کرانه باختری اشغالی را به دو نیم تقسیم خواهد کرد.
«طرح موسوم به E1» که با مخالفت شدید جامعه بینالملل مواجه است، شهرک یهودینشین موجود «معاله ادومیم» را به سمت اورشلیم گسترش خواهد داد و شرق اشغالی اورشلیم را از کرانه باختری جدا میکند و همچنین بخش شمالی و جنوبی این قلمرو را بیشتر از یکدیگر تفکیک میکند.
انتظار میرود که شورای عالی برنامهریزی اسرائیل، که هفته آینده تشکیل جلسه میدهد، پس از رد اعتراضات سازمانهای غیردولتی اسرائیلی، این طرح را تأیید کند.
تصمیم مورد انتظار به نفع این طرح، پس از آن اعلام میشود که بتزلئیل اسموتریچ، وزیر دارایی راست افراطی اسرائیل – که هم از این طرح و هم از اعمال حاکمیت اسرائیل بر سراسر کرانه باختری اشغالی حمایت میکند – با غرور اعلام کرد که معتقد است ساختوساز در منطقه E1 «ایده تشکیل کشور فلسطینی را دفن خواهد کرد».
اسموتریچ وزیر پایینردهای است که در وزارت دفاع اسرائیل نیز سمتی دارد و بر مسائل برنامهریزی در اراضی اشغالی فلسطینی نظارت میکند. او به همراه ایتامار بنگویر، دیگر وزیر راست افراطی، در ماه ژوئن از سوی بریتانیا، کانادا، استرالیا و نیوزلند به دلیل «تحریکهای مکرر خشونت علیه جوامع فلسطینی» تحریم شدند.
اسموتریچ، که خود نیز از شهرکنشینان است، روز پنجشنبه در محل شهرک برنامهریزیشده در معاله ادومیم ایستاد و گفت که بنیامین نتانیاهو, نخستوزیر اسرائیل و دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، با احیای پروژه E1 موافقت کردهاند، اگرچه هیچ تأیید فوری از سوی هیچ یک از آنها صورت نگرفت.
اگرچه تأیید این طرح گام مهمی خواهد بود، اما تا روز پنجشنبه مشخص نبود که اسموتریچ تا چه حد حمایت نتانیاهو و دولت ترامپ را دارد.
نتانیاهو در مورد اظهارات اسموتریچ اظهار نظری نکرده است، در حالی که وزارت امور خارجه ایالات متحده به نظر میرسد از پاسخ مستقیم به موضوع E1 در زمان پرسش، طفره رفت.
اسموتریچ روز پنجشنبه در حالی که تأیید قریبالوقوع این طرح را اعلام کرد، گفت: «آنهایی که در جهان تلاش میکنند کشور فلسطینی را به رسمیت بشناسند، پاسخی را از ما در میدان عمل دریافت خواهند کرد. نه از طریق اسناد، نه از طریق تصمیمات یا اعلامیهها، بلکه از طریق واقعیتها. واقعیتهای خانهها، محلهها، جادهها و خانوادههای یهودی که زندگی خود را بنا میکنند.»
این تصمیم مورد انتظار بلافاصله از سوی اتحادیه اروپا محکوم شد. آنیتا هیپر، سخنگوی کمیسیون اروپا، گفت: «اتحادیه اروپا هرگونه تغییر ارضی را که بخشی از توافق سیاسی بین طرفهای درگیر نباشد، رد میکند. بنابراین، الحاق قلمرو بر اساس قوانین بینالمللی غیرقانونی است.»
وزارت امور خارجه آلمان اعلام کرد که «به شدت» با این طرح مخالف است و از دولت اسرائیل خواست «ساختوساز شهرکها» را در اراضی فلسطینی متوقف کند.
اسپن بارت اید، وزیر امور خارجه نروژ، گفت که اقدام اسموتریچ، ملیگرای افراطی در ائتلاف حاکم راستگرا که مدتهاست از حاکمیت اسرائیل بر کرانه باختری حمایت میکند، نشان میدهد که اسرائیل «به دنبال تصرف زمینهای متعلق به فلسطینیان است تا از راهحل دو کشوری جلوگیری کند.»
در حالی که سخنگوی سازمان ملل از اسرائیل خواست تا تصمیمی را که به چشمانداز راهحل دو کشوری پایان میدهد، لغو کند، وزارت امور خارجه آمریکا بیشتر طفرهجو بود.
در پاسخ به سوالی درباره اظهارات اسموتریچ مبنی بر موافقت نتانیاهو و ترامپ با این طرح، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا گفت که ایالات متحده همچنان بر پایان دادن به جنگ در غزه و اطمینان از اینکه حماس هرگز دوباره بر آن سرزمین حکومت نخواهد کرد، متمرکز است. این سخنگو در حالی که برای کسب اطلاعات بیشتر به دولت اسرائیل ارجاع داد، افزود: «یک کرانه باختری باثبات، امنیت اسرائیل را حفظ میکند و با هدف این دولت برای دستیابی به صلح در منطقه همسو است.»
مسئله دشوار E1 – و اینکه آیا هرگز بر روی این زمین ساختوسازی انجام خواهد شد – به یکی از طولانیترین و پایانناپذیرترین داستانهای اسرائیل تبدیل شده است، که مورد حمایت سیاستمداران شهرکنشین است اما از سوی سیاستمداران میانهروتر به عنوان یک خط قرمز در برابر تاریخ مخالفت قاطع واشنگتن دیده میشود.
در حالی که اسموتریچ، که حزب راست افراطی او در صورت برگزاری انتخابات امروز احتمالاً هیچ کرسی به دست نخواهد آورد، ۲۴ ساعت گذشته را به خودنمایی در این باره گذرانده است، هرگونه تصمیم برای پیشبرد معنیدار ساختوساز واقعی در E1 با توجه به پیامدهای دیپلماتیک، احتمالاً باید توسط نتانیاهو گرفته شود.
وزارت امور خارجه بریتانیا در ماه جولای – هنگامی که موضوع E1 دوباره مطرح شد – با انعکاس مخالفت شدید بینالمللی، اعلام کرد که ساختوساز در این منطقه «نقض فاحش قوانین بینالمللی» خواهد بود و موجودیت یک کشور فلسطینی در آینده را تهدید میکند.
اظهارات اسموتریچ پس از اعلامیههای اخیر از سوی تعداد فزایندهای از کشورها مبنی بر قصدشان برای به رسمیت شناختن کشور فلسطینی در ماههای آینده، که اسرائیل آن را محکوم کرده است، صورت میگیرد.
سازمان غیردولتی اسرائیلی «صلح اکنون» که نظارت بر ساختوساز شهرکها را بر عهده دارد، گفت: «دولت نتانیاهو از هر دقیقه برای تعمیق الحاق کرانه باختری و جلوگیری از امکان راهحل دو کشوری استفاده میکند. امروز برای همه روشن است که تنها راهحل مناقشه و تنها راه شکست حماس، از طریق تأسیس یک کشور فلسطینی در کنار اسرائیل است. دولت اسرائیل ما را به ادامه خونریزی محکوم میکند، به جای اینکه برای پایان دادن به آن تلاش کند.»
طرح E1 که اولین بار در دهه ۱۹۹۰ توسط اسحاق رابین، نخستوزیر وقت اسرائیل مطرح شد، در ۲۰ سال گذشته به دلیل شناخت دولتهای متوالی اسرائیل از عمق مخالفتهای بینالمللی، از جمله در واشنگتن، به سختی پیشرفت کرده است.
حتی با تأیید ضمنی دولت ترامپ، حرکت به سمت ساختوساز پیامدهای دیپلماتیک شدیدی برای اسرائیل که از نظر دیپلماتیک در انزوا قرار دارد، به همراه خواهد داشت، که منجر به گمانهزنیهایی میشود که حتی با مجوز برنامهریزی، این طرح ممکن است پیش نرود.