کینشاسا، جمهوری دموکراتیک کنگو — سازمان دیده‌بان حقوق بشر روز چهارشنبه اعلام کرد که شورشیان M23 با حمایت رواندا، در ماه ژوئیه ۱۴۱ روستایی را در شرق جمهوری دموکراتیک کنگو کشته‌اند. این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که امیدها بر این بود که مذاکرات صلح با حمایت پرزیدنت ترامپ به خشونت‌های طولانی‌مدت در این منطقه ناآرام پایان دهد.
این سازمان حقوق بشری دریافت که شورشیان در حداقل ۱۴ روستا در استان کیوو شمالی در شرق کنگو، بین ۱۰ تا ۳۰ ژوئیه دست به کشتار جمعی زده‌اند.
به گفته دیده‌بان حقوق بشر، این حملات عمدتاً روستاییان از قوم هوتو را هدف قرار داده بودند، که بخشی از یک کارزار نظامی آشکار توسط M23 علیه شبه‌نظامیان افراطی هوتو موسوم به نیروهای دموکراتیک آزادی رواندا (FDLR) است.
شرق کنگو، که میزبان ذخایر عظیمی از مواد معدنی حیاتی است، بیش از سه دهه است که درگیر منازعات مسلحانه می‌باشد. این خشونت‌ها ریشه‌های خود را در پیامدهای نسل‌کشی سال ۱۹۹۴ در کشور همسایه رواندا دارد، زمانی که رژیم تحت سلطه هوتوها سقوط کرد و میلیون‌ها نفر — از جمله افراط‌گرایان هوتو — به کنگو گریختند. ورود آن‌ها به چرخه‌ای از جنگ‌ها و بی‌ثباتی دامن زد که تا امروز ادامه دارد. سازمان ملل، ایالات متحده و بسیاری از دولت‌های منطقه می‌گویند که شورش M23، که از شبه‌نظامیان پیشین تحت رهبری توتسی‌ها در منطقه رشد کرد، اکنون به عنوان یک نیروی نیابتی برای منافع رواندا عمل می‌کند.
مقیاس کشتارهای اخیر در کیوو شمالی احتمالاً بزرگ‌تر از آن چیزی است که دیده‌بان حقوق بشر گزارش کرده است، زیرا این سازمان فهرستی از افراد کشته شده یا کسانی که گمان می‌رود کشته شده‌اند را جمع‌آوری کرده است.
سازمان ملل متحد با اشاره به همین کارزار مسلحانه، در اوایل ماه اوت اعلام کرد که M23 حداقل ۳۱۹ روستایی را در کیوو شمالی کشته است و به گزارش‌های مستقیم گردآوری شده توسط بازرسان حقوق بشر سازمان ملل استناد کرد. سربازان رواندایی نیز طبق گزارش‌ها در عملیات‌های M23 شرکت داشته‌اند.
هم رواندا و هم M23 یافته‌های سازمان ملل را رد کرده‌اند.
شورشیان M23، که عملیات‌های مسلحانه بزرگ خود را پس از سال‌ها بی‌تحرکی، در اواخر سال ۲۰۲۱ مجدداً با حمایت رواندا، همسایه کوچک‌تر کنگو، آغاز کردند، توسط توتسی‌های کنگو رهبری می‌شوند.
در اوایل سال جاری، خشونت به طور چشمگیری تشدید شد. جنگجویان M23 و نیروهای رواندایی در یک حمله برق‌آسا، دو شهر بزرگ شرق کنگو، گوما و بوکا وو، را تصرف کردند.
با نگرانی از اینکه M23 در حال تهدید به سرنگونی دولت کنگو و وقوع جنگ منطقه‌ای در آفریقای مرکزی است، دولت ترامپ فشار شدیدی را بر کنگو و رواندا اعمال کرد تا درگیری‌ها را متوقف کنند.
رهبران کنگو و رواندا در ۲۷ ژوئن در واشنگتن یک توافقنامه صلح امضا کردند، که شامل عقب‌نشینی نیروهای رواندایی از خاک کنگو و همچنین انحلال شبه‌نظامیان FDLR توسط نیروهای کنگو است – که رواندا آن را تهدیدی حیاتی برای خود می‌داند.
اما از آن زمان تاکنون عملاً هیچ تغییری در وضعیت شرق کنگو رخ نداده است، علیرغم ادعاهای مکرر پرزیدنت ترامپ در این باره. ترامپ به تازگی در روز جمعه به فاکس نیوز گفت: "من جنگ‌هایی را که ۳۵ سال طول کشیده بودند، چند مورد از آن‌ها را حل و فصل کرده‌ام، و می‌دانید، جنگ کنگو و رواندا، ۳۱ سال طول کشید. فکر می‌کنم ۸ میلیون نفر با قمه کشته شدند. تعداد زیادی کشته با قمه. آن‌ها وارد می‌شوند. قمه‌ها در همه جا در نوسان هستند. چه وضعیت وحشتناکی. و ما آن را حل و فصل کردیم."
جدا از این، دولت کنگو نیز در حال مذاکره با شورشیان M23 است. در اواخر ماه ژوئیه، دو طرف در دوحه، پایتخت قطر، یک "اعلامیه اصول" امضا کردند که قرار است به آتش‌بس و سپس توافقنامه صلح دائمی منجر شود.
درگیری‌ها بین M23 و ارتش دولتی کنگو نیز در هفته‌های اخیر از سر گرفته شده است، که نگرانی‌های بیشتری را در مورد احتمال به انحراف کشیده شدن روند صلح ایجاد می‌کند. روز سه‌شنبه، ارتش کنگو اعلام کرد که M23 "حملات بی‌وقفه‌ای" را علیه مواضع آن انجام می‌دهد، "که نقض فاحش و عمدی توافقنامه صلح واشنگتن و اعلامیه اصول دوحه است."
M23 نیز به نوبه خود اعلام کرد که ارتش کنگو "با استفاده از پهپادهای کامیکازه و توپخانه سنگین، حملات سیستماتیک و جنایتکارانه علیه مناطق پرجمعیت انجام می‌دهد."
وزارت امور خارجه کنگو نیز روز چهارشنبه اظهار داشت که کشتارهای غیرنظامیان در کیوو شمالی که توسط دیده‌بان حقوق بشر و سازمان ملل گزارش شده است، "سایه سنگینی بر صداقت و تعهد ذینفعان به توافقنامه صلح واشنگتن و مذاکرات جاری دوحه می‌اندازد."