فرانسه، آلمان و بریتانیا، که مجموعاً به عنوان E3 شناخته می‌شوند، فرایند «مکانیسم ماشه» را علیه ایران فعال کرده‌اند. این اقدام، شمارش معکوس ۳۰ روزه را آغاز کرده که پس از آن تمام تحریم‌های سازمان ملل که تحت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ لغو شده بودند، بازخواهند گشت. مکانیسم ماشه وعده بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل را می‌دهد که دارایی‌های ایران در خارج از کشور را مسدود کرده و ممنوعیت سفر و تحریم تسلیحاتی را اعمال کرده بود. کشورهای اروپایی همچنین اقدام به اعمال مجدد تحریم‌های هسته‌ای خود علیه ایران، از جمله محدودیت‌های گسترده بر بخش‌های مالی و انرژی، خواهند کرد.
گروه E3 امیدوار است که این شمارش معکوس، تهران و واشنگتن را برای جلوگیری از جنگی دیگر و بالقوه بدتر، تحت فشار قرار دهد تا وارد مذاکرات جدیدی شوند. با این حال، مکانیسم ماشه یک قمار است؛ قماری که می‌تواند زمینه را برای از سرگیری جنگ فراهم کند، مگر اینکه اکنون وزن دیپلماتیک قابل توجهی پشت یک فرآیند سیاسی قرار گیرد.
گروه E3 با وجود فشارها در دوره اولین دولت ترامپ، برای استفاده از مکانیسم ماشه به عنوان بخشی از فشار حداکثری بر ایران، از این اقدام خودداری کرده بود. (ایالات متحده کاملاً از اقدام کنونی حمایت کرده است.) دلیل اصلی اقدام کنونی E3 این است که ابزار مکانیسم ماشه — که یک سازوکار بدون حق وتو برای اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران است و در قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل گنجانده شده — در اکتبر منقضی می‌شود. منقضی شدن آن، بازسازی اجماع بین‌المللی برای تحریم‌های جدید علیه ایران را غیرممکن می‌ساخت.
پیش از حملات ماه ژوئن اسرائیل و ایالات متحده علیه ایران، کشورهای اروپایی به تهران صراحتاً اعلام کرده بودند که اگر فعالیت‌های هسته‌ای خود را کاهش ندهد، تا پایان تابستان مکانیسم ماشه را فعال خواهند کرد. گروه E3، ایران و ایالات متحده را تشویق کرد تا به توافق جدیدی برای محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای ایران (که فراتر از محدودیت‌های تعیین‌شده در توافق ۲۰۱۵ رفته بود) دست یابند و دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) را بهبود بخشند. امیدهایی وجود داشت که مذاکرات با واسطه عمان بتواند پیشرفت‌هایی حاصل کند، علیرغم بن‌بست بزرگی که با اصرار دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، مبنی بر «غنی‌سازی صفر» اورانیوم در ایران ایجاد شده بود.
با این حال، حمله غافلگیرانه اسرائیل علیه ایران، و تصمیم ترامپ برای بمباران تأسیسات هسته‌ای کلیدی ایران برای اولین بار، دیپلماسی را به حاشیه راند. پس از توقف درگیری‌ها، E3 پیشنهادی به تهران برای تمدید شش‌ماهه مکانیسم ماشه ارائه کرد. پیشنهاد تمدید، تصمیم درستی برای اروپا بود — حفظ اهرم فشار تحریم‌ها و در عین حال ایجاد فضای سیاسی برای واشنگتن و تهران برای بازگشت به مذاکرات.
پیشنهاد تمدید به دلایل متعددی به بن‌بست رسید. اول، شرایط E3 برای تمدید، سقف انتظارات را بیش از حد بالا برد. آن‌ها از ایران خواستند تا دسترسی کامل به سایت‌های هسته‌ای خود را برای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فراهم کند و در مورد ذخایر بزرگ اورانیوم با غنی‌سازی بالا که می‌تواند برای ساخت بمب به سرعت مورد استفاده قرار گیرد، پاسخگو باشد. ظاهراً این‌ها درخواست‌های معقولی هستند که ایران طبق معاهده عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) موظف به انجام آن‌هاست، اما واقعیت‌های سیاسی جدیدی را که جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل ایجاد کرده بود، نادید گرفتند.
در حالی که اسرائیل و ایران جنگ را متوقف کرده‌اند، اطمینان کمی به دوام این وقفه وجود دارد. از دیدگاه ایران، شفافیت در مورد حساس‌ترین بخش‌های برنامه هسته‌ای خود و ارائه اطلاعات حیاتی در مورد ذخایر اورانیوم، آخرین کارت‌های چانه‌زنی برای مذاکرات آتی با ایالات متحده بودند. این کشور از بازی این کارت‌ها به عنوان بخشی از توافق تمدید مکانیسم ماشه با اروپا خودداری کرد؛ توافقی که تهران نمی‌توانست از آن هیچ تضمین امنیتی برای جلوگیری از حملات بیشتر اسرائیل یا منافع اقتصادی دریافت کند. در واقع، با توجه به تحریم‌های فزاینده ایالات متحده و محدودیت‌های تجاری اعمال‌شده از سال ۲۰۱۸، ایران تا حد زیادی پیامدهای اقتصادی مکانیسم ماشه را جذب کرده است.
دوم، اختلافات در رهبری ایران این پیشنهاد را تضعیف کرد. در حالی که برخی در تهران اشاره کردند که ممکن است شرایط بهبود یافته را بپذیرند، دولت پیشنهادهای متقاعدکننده‌ای ارائه نکرد. بخشی از بدنه سیاسی ایران حتی از مکانیسم ماشه استقبال کرد، که یک تهدید دائمی اروپایی‌ها بر سر ایران است. طبق این دیدگاه، با اجازه دادن به مکانیسم ماشه برای طی کردن مسیر خود، اروپا ابزارهای اصلی خود را برای فشار بر ایران مصرف خواهد کرد.
سوم، بی‌علاقگی ظاهری ترامپ به دیپلماسی، توافق را به فنا کشاند. پس از حمله به تأسیسات ایران، او برنامه هسته‌ای را «نابوده شده» اعلام کرد، در حالی که استیو ویتکاف، فرستاده او، ایران را یک اولویت کم‌اهمیت دانست. تهران، با احساس عدم تعهد ایالات متحده، حتی ممکن است مکانیسم ماشه را راهی برای ایجاد بحرانی بداند که واشنگتن را مجبور به بازگشت به میز مذاکره کند.
مگر اینکه این سه عامل اصلاح شوند و توافق تمدید در پنجره ۳۰ روزه حاصل شود، مکانیسم ماشه به اجرا در خواهد آمد و بحران‌های متعددی را ایجاد خواهد کرد. شورای امنیت دچار انشقاق خواهد شد، و روسیه و چین احتمالاً مانع اجرا خواهند شد. کشورهای سراسر جهان با فشار برای انتخاب جبهه مواجه خواهند شد، و تهران پیش از این تلاش کرده بود تا کشورهای سازمان همکاری شانگهای را در نشست این ماه پشت خود بسیج کند. ایران به صادرات نفت به چین ادامه خواهد داد، در حالی که روسیه ممکن است ممنوعیت‌های سازمان ملل در مورد انتقال تسلیحات را در ازای حمایت ایران در اوکراین نادیده بگیرد.
مکانیسم ماشه بدون شک ایران را به تلافی‌جویی تحریک خواهد کرد. تهران ممکن است همکاری‌های اندک باقی‌مانده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تعلیق کند. مجلس تندروی این کشور، که پیش از این در محدود کردن دسترسی آژانس موفق شده بود، اکنون برای خروج ایران از NPT به طور کامل فشار می‌آورد. چنین اقداماتی بدون شک دولت تندرو اسرائیل را — که صراحتاً اعلام کرده است که جنگش با ایران هنوز به پایان نرسیده — به از سرگیری حملات تشویق خواهد کرد.
درگیری مجدد اسرائیل و ایران احتمالاً خونین‌تر و پرهزینه‌تر خواهد بود و خطر دخالت بیشتر ایالات متحده و ویرانی منطقه را به همراه دارد. حملات نمی‌توانند دانش هسته‌ای ایران را محو کنند. همچنین آن‌ها رهبری ایران را مجبور به چشم‌پوشی از آنچه حق کشور در غنی‌سازی اورانیوم می‌داند، نکرده‌اند. در عوض، هر حمله، استدلال‌ها را در ایران برای ابهام هسته‌ای – یا حتی بدتر، سلاح هسته‌ای – برای تضمین بقای کشور تقویت می‌کند.
برای جلوگیری از این نتیجه، کشورهای اروپایی باید دیپلماسی سطح بالا را با ترامپ و ایران تشدید کنند. هدف فوری باید کشاندن شخص ترامپ به معامله با تهران باشد، چرا که این پایدارترین راه برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است. یک راه برای انجام این کار، گرد هم آوردن ترامپ و مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، در یک جلسه شورای امنیت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد پیش رو خواهد بود. این یک دیدار تاریخی خواهد بود که در آن هر دو رئیس‌جمهور آمریکا و ایران حضور دارند.
ترامپ مدت‌هاست که به مذاکرات سطح بالا علاقه نشان داده است، اما تهران سرسختانه در برابر دیدارهای دوجانبه تحت فشار حداکثری مقاومت کرده است. چنین فضای بین‌المللی می‌تواند مکانی آبرومندانه برای رهبران ایران فراهم کند و با توجه به شرایط استثنایی انتخاب بین از سرگیری جنگ و صلح پایدار، به عنوان یک اقدام فوق‌العاده توجیه شود. اروپایی‌ها باید با عربستان سعودی و قطر همکاری کنند تا نفوذ خود را بر تهران و ترامپ برای برداشتن این گام ترکیب کنند.
هدف دوم باید دستیابی به توافق تمدید در قالب یک قطعنامه جدید شورای امنیت باشد. زمان برگزاری مجمع عمومی در این ماه با پنجره ۳۰ روزه قبل از لازم‌الاجرا شدن مکانیسم ماشه همپوشانی دارد. در شورای امنیت، یک قطعنامه جدید می‌تواند بر اساس سه ستون مورد توافق قرار گیرد. اول، این قطعنامه باید خواستار پایان دادن به حملات نظامی مستقیم بین ایران و اسرائیل شود. دوم، باید بر مذاکرات هسته‌ای فشرده بین اعضای دائم شورای امنیت و ایران در طول سال آینده تاکید کند. این دو عامل به ایران تا حدودی اطمینان می‌دهند که ایالات متحده تا زمانی که مذاکرات از سر گرفته شده پیشرفت می‌کند، حملات جدید اسرائیل را تأیید نخواهد کرد.
در نهایت، این قطعنامه باید تمدید ۱۲ ماهه مکانیسم ماشه را در ازای از سرگیری مذاکرات دیپلماتیک و توقف غنی‌سازی و شفافیت بیشتر ایران در مورد فعالیت‌های هسته‌ای خود تأیید کند. در حالی که ایران احتمالاً به توقف غنی‌سازی اورانیوم اعتراض خواهد کرد، این یک واقعیت عملی پس از حملات ایالات متحده است و چیزی است که ایران ممکن است مایل به پذیرش آن باشد.
با این حال، شفافیت باید یک فرآیند مرحله‌ای باشد – و ایران بعید است که دسترسی کامل به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را فراهم کند تا زمانی که این موضوع به لغو تحریم‌های مشخص ایالات متحده گره بخورد. یک راه برای افزایش شفافیت در مرحله اولیه دوره تمدید این است که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منحصراً با بازرسان چینی و روسی (که ایران اعتماد بیشتری برای به اشتراک گذاشتن اطلاعات با آن‌ها خواهد داشت) همکاری کند تا حسابداری ذخایر مواد شکافت‌پذیر خود را آغاز کند.
اگر گروه E3 از مکانیسم ماشه برای ایجاد چنین گشایشی استفاده کند، خود را به عنوان یک بازیگر سیاسی تأثیرگذار دوباره تثبیت خواهد کرد. البته، این فرآیند آغاز مذاکره‌ای دشوارتر بین ایالات متحده و ایران با هدف یک توافق جامع جدید خواهد بود. با این حال، شکست، گروه E3 را در دامن زدن به درگیری و رها کردن دو دهه رهبری در سیاست ایران همدست خواهد ساخت.