تحقیقات نشان داده است که شیرین‌کننده‌های موجود در ماست‌ها و نوشابه‌های گازدار می‌توانند به توانایی تفکر و حافظه افراد آسیب برسانند و ظاهراً "آسیب طولانی‌مدتی" به سلامتی وارد می‌کنند.
محققان می‌گویند افرادی که بیشترین میزان شیرین‌کننده‌هایی مانند آسپارتام (aspartame) و ساخارین (saccharin) را مصرف کرده‌اند، ۶۲% افت سریع‌تری در توانایی‌های شناختی خود مشاهده کرده‌اند که معادل ۱.۶ سال پیری بیشتر است.
آنها نتیجه‌گیری کردند: «یافته‌های ما احتمال آسیب طولانی‌مدت ناشی از مصرف شیرین‌کننده‌های کم‌کالری و بدون کالری (LNCs)، به‌ویژه LNCهای مصنوعی و الکل‌های قندی، بر عملکرد شناختی را نشان می‌دهد.»
این یافته‌ها جدیدترین هشدار در مورد خطرات ناشی از شیرین‌کننده‌ها هستند. مطالعات قبلی نشان داده‌اند که آنها ممکن است خطر ابتلا به طیفی از بیماری‌ها از جمله دیابت نوع ۲، سرطان، مشکلات قلبی، افسردگی و زوال عقل را افزایش دهند و به دیواره روده آسیب برسانند.
محققان اظهار داشتند که ارتباط شیرین‌کننده‌ها با افت شناختی به حدی نگران‌کننده است که مصرف‌کنندگان باید به جای آنها از تاگاتوز (tagatose)، یک شیرین‌کننده طبیعی، یا جایگزین‌هایی مانند عسل یا شربت افرا استفاده کنند.
آنها تأثیر هفت شیرین‌کننده را بر سلامت شرکت‌کنندگان مطالعه – ۱۲,۷۷۲ کارمند دولتی در برزیل با میانگین سنی ۵۲ سال – که به مدت متوسط هشت سال تحت نظر بودند، بررسی کردند. شرکت‌کنندگان پرسشنامه‌هایی را برای جزئیات مصرف غذا و نوشیدنی خود در سال گذشته تکمیل کردند و بعداً تحت آزمایش‌های مهارت‌های شناختی مانند روانی کلامی و یادآوری واژگان قرار گرفتند.
محققان دریافتند افرادی که بیشترین شیرین‌کننده‌ها را مصرف کرده‌اند، مهارت‌های تفکر و حافظه آنها ۶۲% سریع‌تر از افرادی با کمترین میزان مصرف کاهش یافته است. محققان گفتند این میزان "معادل حدود ۱.۶ سال پیری" بود.
مصرف ترکیبی و انفرادی LNCs، به‌ویژه آسپارتام (aspartame)، ساخارین (saccharin)، آسه‌سولفام کا (acesulfame K)، اریتریتول (erythritol)، سوربیتول (sorbitol) و زایلیتول (xylitol)، با کاهش شناختی مرتبط بود.
نویسندگان در مقاله خود که در مجله پزشکی آمریکایی نورولوژی (Neurology) منتشر شده است، می‌گویند: «مصرف روزانه LNCs با کاهش سریع‌تر در حافظه، روانی کلامی و شناخت عمومی مرتبط بود.»
با این حال، این روند فقط در شرکت‌کنندگان زیر ۶۰ سال مشاهده شد. آنها افزودند که این نشان می‌دهد بزرگسالان میانسال باید تشویق شوند تا شیرین‌کننده‌های کمتری مصرف کنند.
شیرین‌کننده‌های مورد مطالعه در آب‌های طعم‌دار، دسرهای کم‌کالری و نوشیدنی‌های انرژی‌زا نیز یافت می‌شوند.
کلودیا کیمی سوئموتو (Claudia Kimie Suemoto) از دانشگاه سائوپائولو در برزیل، نویسنده اصلی این مطالعه، گفت: «شیرین‌کننده‌های کم‌کالری و بدون کالری اغلب به عنوان جایگزینی سالم برای شکر دیده می‌شوند. با این حال، یافته‌های ما نشان می‌دهد که برخی شیرین‌کننده‌ها ممکن است به مرور زمان تأثیرات منفی بر سلامت مغز داشته باشند.»
نهادهای صنعت غذا و نوشیدنی این یافته‌ها را زیر سؤال بردند. گاوین پارتینگتون (Gavin Partington)، مدیر کل انجمن نوشابه‌های غیرالکلی بریتانیا، گفت: «بر اساس اذعان خود نویسندگان، این مطالعه نمی‌تواند علت را اثبات کند.»
او افزود: «شیرین‌کننده‌های غیرشکر، طبق نظر همه مراجع بهداشتی پیشرو در جهان، بی‌خطر هستند و به همین دلیل برای چندین دهه در طیف وسیعی از محصولات غذایی، دارویی، دندان‌پزشکی و نوشیدنی‌ها استفاده شده‌اند.»
«استفاده از آنها در نوشابه‌های غیرالکلی به تولیدکنندگان بریتانیایی کمک کرده است تا از سال ۲۰۱۵ تاکنون نزدیک به سه‌چهارم میلیارد کیلوگرم شکر را از محصولات حذف کنند.»
انجمن بین‌المللی شیرین‌کننده‌ها (ISA) اعلام کرد که «اجماع علمی تثبیت‌شده‌ای» وجود دارد که شیرین‌کننده‌ها بی‌خطر هستند.
ISA در بیانیه‌ای گفت: «این تحقیق یک مطالعه مشاهده‌ای است که تنها می‌تواند یک ارتباط آماری را نشان دهد، نه یک رابطه مستقیم علت و معلولی. ارتباط گزارش شده بین مصرف شیرین‌کننده و افت شناختی اثبات نمی‌کند که یکی باعث دیگری می‌شود.»