ایران و دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل متحد روز جمعه در وین بار دیگر بر سر میز مذاکره نشستند، در حالی که تهران با فشار فزاینده اروپا بر سر تحریم‌های مکانیسم ماشه قریب‌الوقوع روبرو است.
چه اتفاقی افتاد:
رضا نجفی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، به صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران (IRIB) گفت که مقامات ایرانی روز جمعه دور دیگری از گفتگوها را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین برگزار می‌کنند.
نجفی اظهار داشت که این مذاکرات قرار است نحوه همکاری ایران و آژانس را تحت شرایط جدید تعیین شده توسط مجلس ایران پوشش دهد و افزود که هدف از این گفتگوها ایجاد «چارچوبی جدید برای همکاری بین ایران و آژانس» است.
تنش‌ها بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران پس از جنگ بین اسرائیل و ایران در ماه ژوئن، که در آن ایالات متحده تاسیسات هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان ایران را بمباران کرد، تشدید شد. در پی این جنگ، در اوایل ماه ژوئیه، رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، قانونی را امضا کرد که همکاری با این دیده‌بان را به حالت تعلیق درمی‌آورد.
این قانون ورود بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران را ممنوع می‌کند، مگر اینکه شورای عالی امنیت ملی کشور تأیید کند که امنیت سایت‌ها و پرسنل هسته‌ای ایران به طور کامل تضمین شده است. همچنین به رسمیت شناختن رسمی حق ایران برای غنی‌سازی اورانیوم تحت پیمان عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) را تصریح می‌کند. چند روز پس از امضای این قانون، بازرسان آژانس کشور را ترک کردند.
روز چهارشنبه، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، به خبرگزاری رسمی ایران (ایرنا) گفت که «نحوه و چارچوب همکاری ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حال مذاکره است و در واقع، خود آژانس نیز موافق است که تحولات جدید نیازمند چارچوب همکاری جدیدی است.»
پیشینه:
در حالی که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران همچنان با یکدیگر اختلاف نظر دارند، مذاکرات تقریباً یک ماه است که برای تعیین راه بازگشت به همکاری ادامه دارد. سه‌شنبه گذشته، رافائل گروسی، مدیر کل آژانس، به فاکس نیوز تأیید کرد که بازرسان به ایران بازگشته‌اند.
در همان روز، اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، گفت که تعامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچنان فعال است. وی به «دیدارهای سطح بالا که اخیراً در وین برگزار شده است» اشاره کرد.
این مذاکرات پس از سفر ماسیمو آپارو، معاون مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در ۱۱ اوت به ایران انجام شد. آپارو در طول سفر خود از هیچ سایت هسته‌ای بازدید نکرد.
بیشتر بدانید:
تماس‌های روز جمعه ایران و آژانس در حالی صورت می‌گیرد که مهلت تحریمی قریب‌الوقوع تعیین شده توسط امضاکنندگان اروپایی توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ – فرانسه، بریتانیا و آلمان، که به عنوان گروه E3 نیز شناخته می‌شوند – در راه است. هفته گذشته، این سه کشور برای فعال کردن مکانیسم ماشه برجام ۲۰۱۵ اقدام کردند، که به هر کشور طرف توافق اجازه می‌دهد در صورت عدم پایبندی ایران، تحریم‌های سازمان ملل را تقریباً به طور خودکار بازگرداند.
پیش از فعال‌سازی مکانیسم ماشه، گروه E3 شرایطی را برای ایران جهت اجتناب از اقدامات تنبیهی اقتصادی تعیین کرد: تهران باید مذاکرات هسته‌ای با واشنگتن را از سر بگیرد و همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از نو آغاز کند. تاکنون، هیچ گفتگوی جدیدی بین ایران و ایالات متحده صورت نگرفته است.
بر اساس مفاد این قطعنامه، تحریم‌های مکانیسم ماشه ۳۰ روز پس از ۲۹ اوت اعمال می‌شوند، و ایران در حال حاضر از طریق تعاملات دیپلماتیک برای جلوگیری از آن تلاش می‌کند.
روز پنجشنبه در دوحه، عراقچی به کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا – که به عنوان هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام نیز فعالیت می‌کند – گفت که اروپا باید در برابر اقداماتی که دیپلماسی را تضعیف می‌کند، مقاومت کند. به گزارش ایرنا، عراقچی اقدام E3 را «غیرقانونی» خواند و از اتحادیه اروپا خواست تا هرگونه تلاش برای بازگرداندن تحریم‌ها را «خنثی» کند.
به گزارش ایرنا، عراقچی مجدداً تأکید کرد که ایران به راه حل دیپلماتیک متعهد است. کالاس نیز به نوبه خود تأکید کرد که دیپلماسی تنها راه‌حل ممکن است و از همه طرف‌ها خواست که زمان بیشتری برای موفقیت مذاکرات فراهم کنند.
روز جمعه، عراقچی تماسی تلفنی با همتایان یونانی، اسلوونیایی و سیرالئونی خود داشت که همه کشورهایشان در حال حاضر اعضای غیردائم شورای امنیت سازمان ملل هستند. به گزارش ایرنا، وی در این تماس از شورا خواست تا «از دیپلماسی حمایت کرده و از اقدامات غیرقانونی جلوگیری کند»، که احتمالاً اشاره به تلاش E3 برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه بود.
ایران، چین و روسیه نیز در پایان هفته نامه‌ای مشترک به سازمان ملل ارسال کردند و در آن استدلال کردند که E3 فاقد صلاحیت قانونی برای فعال کردن مکانیسم ماشه است.