تحریم‌های اقتصادی و نظامی گسترده سازمان ملل متحد علیه ایران، ۱۰ سال پس از لغو آنها در پی یک توافق بین‌المللی تاریخی بر سر برنامه هسته‌ای‌اش، دوباره اعمال شدند.
این اقدامات جدید در حالی به اجرا درآمد که سه شریک اروپایی این توافق – بریتانیا، فرانسه و آلمان – مکانیسم موسوم به "بازگشت فوری" (snapback) را فعال کردند و ایران را به "تشدید هسته‌ای مستمر" و عدم همکاری متهم نمودند.
آنها در بیانیه‌ای مشترک اعلام کردند: «ما از ایران می‌خواهیم که از هرگونه اقدام تحریک‌آمیز خودداری کند.» و افزودند: «اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل به معنای پایان دیپلماسی نیست.»
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، هفته گذشته تأکید کرده بود که این کشور هیچ قصدی برای تولید سلاح هسته‌ای ندارد.
ایران پس از خروج آمریکا از این توافق در سال ۲۰۱۶، فعالیت‌های هسته‌ای ممنوعه خود را افزایش داد. دونالد ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود آمریکا را از این توافق – برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) – که در دوران باراک اوباما، سلف وی، مذاکره شده بود، خارج کرد و آن را یک توافق پر از نقص خواند.
مذاکرات بین سه کشور اروپایی و ایران در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در اوایل این هفته به توافقی منجر نشد که بتواند اعمال مجدد تحریم‌ها را به تعویق بیندازد.
در بیانیه‌ای مشترک در اوایل روز یکشنبه، وزرای خارجه سه کشور اروپایی، معروف به E3، گفتند: «با توجه به اینکه ایران بارها این تعهدات را نقض کرده است، E3 چاره‌ای جز فعال کردن رویه بازگشت فوری نداشت که در پایان آن، قطعنامه‌های مذکور دوباره به اجرا درآمدند.»
در همین حال، آنها گفتند که «به پیگیری مسیرهای دیپلماتیک و مذاکرات ادامه خواهند داد.»
آنها به عدم اقدام ایران برای «رفع نگرانی‌های ما و همچنین برآورده کردن خواسته‌های ما در مورد تمدید، علیرغم گفتگوی گسترده» اشاره کردند.
به طور خاص، آنها از امتناع تهران از همکاری با نهاد نظارتی هسته‌ای سازمان ملل، یعنی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA)، نام بردند.
در این بیانیه آمده است: «ایران به بازرسان آژانس اجازه دسترسی مجدد به سایت‌های هسته‌ای خود را نداده و گزارشی درباره ذخایر اورانیوم غنی‌شده با غنای بالا خود را تهیه و به آژانس ارائه نکرده است.»
ایران پس از اینکه اسرائیل و آمریکا در ماه ژوئن چندین سایت هسته‌ای و پایگاه نظامی آن را بمباران کردند، بازرسی‌های آژانس را به حالت تعلیق درآورد.
بر اساس معاهده عدم اشاعه (NPT) هسته‌ای، ایران از نظر قانونی موظف است اجازه بازرسی از سایت‌های هسته‌ای خود را بدهد و روز جمعه آژانس تایید کرد که این بازرسی‌ها از سر گرفته شده‌اند.
اما در حالی که ایران با آژانس در حال گفتگو برای یافتن راهی رو به جلو بوده است، همچنین هشدار داده که بازگشت تحریم‌ها این روند را به خطر خواهد انداخت.
پزشکیان از تهدیدات قبلی خود مبنی بر خروج کامل ایران از معاهده عدم اشاعه عقب‌نشینی کرده است.
با این حال، او روز جمعه در گفتگو با خبرنگاران گفت که تهران برای عادی‌سازی برنامه غنی‌سازی هسته‌ای خود، به تضمین‌هایی نیاز دارد که تاسیسات هسته‌ای آن توسط اسرائیل مورد حمله قرار نخواهند گرفت.
او همچنین درخواست آمریکا مبنی بر تحویل کل ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران در ازای سه ماه معافیت از تحریم‌ها را رد کرد و گفت: «چرا باید خودمان را در چنین دامی بیندازیم و هر ماه طناب دار را به گردن خود بیندازیم؟»
ایران روز شنبه اعلام کرد که سفرای خود در بریتانیا، فرانسه و آلمان را برای مشورت فراخوانده است.