یک مقام ارشد در تهران اعلام کرد که دولت ترامپ به توافقی برای اخراج حدود ۴۰۰ مهاجر ایرانی به ایران دست یافته است. این اقدام که یک نمایش نادر از همکاری بین دو کشور را رقم می‌زند، بلافاصله نگرانی‌هایی را در میان حامیان حقوق بشر درباره امنیت این مهاجران برانگیخت.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، رسانه نیمه‌رسمی ایران، حسین نوش‌آبادی، مدیرکل امور مجلس و کنسولی وزارت امور خارجه ایران، روز سه‌شنبه گفت که ۱۲۰ مهاجر قرار است این هفته با توقفی در قطر، به کشور مادری خود پرواز کنند.
این خبرگزاری به نقل از نوش‌آبادی گزارش داد: «این افراد ایرانیانی هستند که به طور قانونی کشور را ترک کرده‌اند. نحوه ورود آن‌ها به ایالات متحده موضوع دیگری است. بازگشت آن‌ها به وطن با هیچ مانعی مواجه نیست، زیرا ایران همیشه از شهروندان خود حمایت خواهد کرد.»
دولت ایالات متحده این گزارش را تأیید نکرد. اداره مهاجرت و گمرک (ICE) و وزارت امنیت داخلی به پرسش‌های واشنگتن‌پست درباره این پروازها پاسخ ندادند. روزنامه نیویورک تایمز اولین بار این طرح را گزارش کرده بود.
ICE به طور فزاینده‌ای مهاجران غیرقانونی بدون سابقه کیفری را هدف قرار می‌دهد
تحلیل واشنگتن‌پست از داده‌های اداره مهاجرت و گمرک (ICE) ایالات متحده نشان می‌دهد که دولت ترامپ با افزایش دستگیری‌ها، به طور فزاینده‌ای مهاجران غیرمجاز بدون سابقه کیفری را هدف قرار می‌دهد.
توافق برای بازگرداندن این افراد در زمانی حساس برای روابط واشنگتن و تهران حاصل می‌شود و نشان‌دهنده یک چرخش بزرگ برای ایران است، کشوری که مدت‌ها از همکاری در اخراج‌ها از ایالات متحده خودداری کرده بود. ماه‌ها مذاکرات دوجانبه بر سر برنامه هسته‌ای ایران در ماه ژوئن، زمانی که اسرائیل حملات گسترده‌ای علیه ایران آغاز کرد و درگیری نظامی‌ای را شعله‌ور ساخت که طی آن ایالات متحده تأسیسات هسته‌ای ایران را بمباران کرد، به طور ناگهانی متوقف شد.
هفته گذشته در مجمع عمومی سازمان ملل، ایالات متحده از بازگرداندن تحریم‌های اقتصادی علیه ایران حمایت کرد؛ اقدامی که باعث سقوط ارزش پول این کشور شد و احتمالاً بحران انرژی در حال تشدید در زمستان امسال را وخیم‌تر خواهد کرد.
مشخص نیست که ایران در ازای پذیرش اخراج‌شدگان چه چیزی دریافت خواهد کرد. الکس واتانکا، تحلیلگر موسسه خاورمیانه، گفت که پرواز اخراج به دولت ترامپ و تهران اجازه می‌دهد که با وجود روابط پرتنش، هر دو اعلام پیروزی کنند.
به گفته واتانکا، دونالد ترامپ می‌تواند این را پیروزی‌ای برای کمپین اخراج گسترده خود بداند و مقامات ایرانی نیز می‌توانند مدعی حمایت از شهروندان خود شوند.
او گفت: «جمهوری اسلامی، با وجود اقدامات هولناکی که با مردم خود انجام می‌دهد، دوست دارد بیرون برود و بگوید 'ما از ایرانیان در هر کجای دنیا محافظت می‌کنیم'.»
نوش‌آبادی به تسنیم گفت که ICE ماه‌هاست برای اخراج ایرانیان برنامه‌ریزی می‌کند و بیشتر آن‌ها به طور غیرقانونی از طریق مکزیک وارد ایالات متحده شده‌اند، رقمی که در دوران دولت بایدن به شدت افزایش یافته است.
بر اساس داده‌های فدرال، گشت مرزی در دوران دولت بایدن ۱,۵۰۰ ایرانی را که به طور غیرقانونی از مرز آمریکا و مکزیک عبور کرده بودند، دستگیر کرد، در حالی که این تعداد در دوره اول ترامپ ۴۰ نفر بود. (بر اساس آمار اداره سرشماری، بیشتر ۵۲۰,۰۰۰ نفر ایرانی‌تبار در ایالات متحده، یا متولد آمریکا هستند یا شهروند طبیعی‌‌شده.)
این امر هزاران مهاجر ایرانی را باقی می‌گذارد که ممکن است تحت سیاست‌های اخراج ترامپ، از جمله تلاش‌ها برای محدود کردن حمایت‌های بشردوستانه مانند پناهندگی، از کشور خارج شوند. هفته گذشته در سازمان ملل، ترامپ نسبت به پناهجویان ابراز تردید کرد و گفت زمان آن رسیده است که "تجربه شکست‌خورده مرزهای باز را به پایان برسانیم."
حامیان حقوق مهاجران هشدار دادند که اخراج‌های سریع اعلام‌شده توسط مقام ایرانی می‌تواند جان ایرانیانی را که سال‌ها در ایالات متحده اقامت داشته‌اند، به خطر بیندازد.
گزارش حقوق بشر وزارت امور خارجه آمریکا درباره ایران در سال گذشته اعلام کرد که سرکوب شدید حقوق بشر در تهران وخیم‌تر شده است. این گزارش افزود: صدها زندانی اعدام شده‌اند، از جمله بسیاری که تحت شکنجه اعتراف کرده یا با محاکمات ناعادلانه مواجه بوده‌اند.
ICE و دولت ایران مشخص نکردند که چه کسانی در میان افراد اعزام شده به ایران خواهند بود. پس از حملات نظامی اسرائیل در ماه ژوئن، ICE تعدادی از اتباع ایرانی دارای سوابق کیفری را دستگیر کرد. برخی از آن‌ها در دهه‌های ۵۰ یا ۶۰ زندگی خود بودند و دهه‌ها پیش به جرم محکوم شده و حکم اخراج دریافت کرده بودند. مشخص نیست که آیا هیچ یک از آن‌ها قرار است در پروازهای اخراج باشند یا خیر.
تحلیلگران امور خارجی و حامیان حقوق بشر ابراز نگرانی کردند که افراد حاضر در این پروازها ممکن است با آزار و اذیت مواجه شوند. اوایل سال جاری، برخی از ایرانیانی که توسط دولت ترامپ به کشورهای دیگر اخراج شدند، افرادی بودند که به مسیحیت گرویده بودند؛ عملی که طبق قوانین ایران مجازات اعدام دارد.
دولت ایالات متحده مدت‌هاست که ایران را کشوری "سرکش" می‌داند که از بازپس‌گیری شهروندان خود امتناع ورزیده است. مقامات فدرال در دوره اول ترامپ کمتر از ۱۰۰ ایرانی را اخراج کردند. بر اساس داده‌های وزارت امنیت داخلی، طی دوازده سال گذشته حدود ۲۵۰ ایرانی اخراج شده‌اند؛ بیش از نیمی از آن‌ها سابقه کیفری نداشتند.
در ماه ژوئن، ترامپ عدم همکاری در زمینه اخراج‌ها را یکی از توجیهات قرار دادن ایران در لیست کشورهایی ذکر کرد که شهروندانشان مشمول ممنوعیت سفر به ایالات متحده هستند.
رایان کاستلو، مدیر سیاست‌گذاری شورای ملی ایرانیان آمریکا (NIAC) گفت: «دولت‌های آمریکا و ایران معمولاً با یکدیگر صحبت نمی‌کنند و معمولاً در زمینه پروازهای اخراج همکاری ندارند، بنابراین این موضوع جدید است. این چیزی نیست که بسیار معمول باشد.»
او ابراز امیدواری کرد که این همکاری به گفتگو در مورد مسائل فوری‌تر مانند برنامه هسته‌ای ایران و ممنوعیت سفر ترامپ منجر شود، که باعث جلوگیری از سفر دانشجویان و اعضای خانواده آمریکایی‌ها به ایالات متحده شده است.
کاستلو گفت: «ایرانیان در اینجا نوعی وثیقه هستند، از جمله برخی که ممکن است نخواهند به ایران بازگردند. از بین تمام زمینه‌های همکاری بالقوه بین دولت آمریکا و ایران، این یکی از مواردی نیست که از جنگ جلوگیری کند یا به طور قابل توجهی زندگی بسیاری از مردم را بهبود بخشد.»