تلاش دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، برای بازپس‌گیری کنترل پایگاه هوایی استراتژیک بگرام در افغانستان، به یک دستاورد بعید منجر شده است – متحد کردن هند، پاکستان و چین در موضع مخالفت.
در هفتمین دور رایزنی‌های فرمت مسکو درباره افغانستان که روز سه‌شنبه در مسکو برگزار شد، سه قدرت آسیایی – که اغلب بر سر مرزها و نفوذ منطقه‌ای در تقابل هستند – به کشورهایی از جمله ایران و روسیه پیوستند تا فشار واشنگتن برای بازپس‌گیری این پایگاه را رد کنند.
در بیانیه مشترکی که توسط وزارت خارجه روسیه منتشر شد، آمده است: «آنها [کشورهای حاضر در فرمت مسکو] تلاش‌های کشورها برای استقرار زیرساخت‌های نظامی خود در افغانستان و کشورهای همسایه را غیرقابل قبول خواندند، زیرا این امر به منافع صلح و ثبات منطقه‌ای خدمت نمی‌کند.»
نمایندگانی از افغانستان، ایران، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان نیز در این نشست حضور داشتند و هیئتی از بلاروس به عنوان مهمان شرکت کرد. فرمت مسکو که در سال ۲۰۱۷ تأسیس شد، از دیرباز به عنوان بستری برای گفت‌وگوی منطقه‌ای درباره افغانستان عمل کرده است.
هدف اعلام‌شده دولت ترامپ نگرانی‌هایی را در مورد حضور نظامی مجدد آمریکا در منطقه ایجاد کرده است. ترامپ علناً استدلال کرده است که آمریکا باید بگرام را به دلیل نزدیکی آن به غرب چین بازپس گیرد و ادعا کرده است که این پایگاه در نزدیکی محلی قرار دارد که پکن سلاح‌های هسته‌ای خود را توسعه می‌دهد.
بگرام، واقع در ۴۴ کیلومتری (۲۷ مایلی) شمال کابل، در اصل یک پایگاه هوایی مربوط به دوران شوروی بود که در دهه ۱۹۵۰ تأسیس شد.
در طول اشغال آمریکا، این پایگاه به بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در افغانستان و مرکز ۲۰ سال کمپین تحت رهبری آمریکا تبدیل شد تا اینکه نیروهای آمریکایی و ناتو در سال ۲۰۲۱ تحت نظر رئیس‌جمهور پیشین جو بایدن عقب‌نشینی کردند.
اکنون این پایگاه تحت کنترل وزارت دفاع طالبان در افغانستان است.
ترامپ بارها بر ارزش استراتژیک آن و نفوذ ادعایی چین تأکید کرده است – ادعاهایی که مقامات افغان آن را رد کرده‌اند.
ماه گذشته، در جریان یک نشست خبری مشترک با کر استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، ترامپ گفت که او «خواهان» بازپس‌گیری این پایگاه است و هشدار داد که اگر طالبان همکاری نکند، «اتفاقات بدی» رخ خواهد داد.
او گفت: «به هر حال، ما در تلاشیم [این پایگاه را] بازپس گیریم» و این تلاش را «خبر جدیدی» خواند. او افزود: «ما این پایگاه را می‌خواهیم. اما یکی از دلایلی که ما این پایگاه را می‌خواهیم این است که، همانطور که می‌دانید، یک ساعت با محلی که چین سلاح‌های هسته‌ای خود را می‌سازد، فاصله دارد.»
طالبان همواره حضور هرگونه نیروی نظامی خارجی در افغانستان را رد کرده است. در پاسخ به تهدید ترامپ، طالبان تأکید کرد که «استقلال و تمامیت ارضی افغانستان از اهمیت بالایی برخوردار است.»
حمدالله فطرت، معاون سخنگوی طالبان، افزود که «به جای تکرار رویکردهای شکست‌خورده گذشته، باید سیاست واقع‌گرایی و عقلانیت اتخاذ شود.»
در نشست مسکو روز سه‌شنبه، کشورهای شرکت‌کننده «حمایت خود را» از برقراری افغانستان به عنوان «یک دولت مستقل، متحد و صلح‌آمیز» «تأیید مجدد» کردند.