دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در توافق مهم خود با شی جین‌پینگ، رهبر چین، در روز پنجشنبه، امتیاز فوق‌العاده‌ای داد: در ازای قول‌هایی مبنی بر مبارزه چین با فنتانیل، ایالات متحده ۱۰ درصد از تعرفه‌های اعمالی بر کالاهای چینی را کاهش خواهد داد.
در ظاهر، این یک توافق امیدوارکننده است که می‌تواند بخشی از تجارت را که پیش از این توسط تعرفه‌ها بین دو اقتصاد بزرگ جهان متوقف شده بود، احیا کند. این کاهش، حداقل تعرفه بر واردات چینی را به ۲۰ درصد می‌رساند و میانگین نرخ تعرفه به حدود ۴۷ درصد کاهش خواهد یافت. این رقم در مقایسه با بسیاری دیگر از شرکای تجاری آمریکا بالاست، اما همچنان بیشتر با بقیه جهان همخوانی دارد.
این توافق می‌تواند تسکینی برای مصرف‌کنندگان آمریکایی باشد و به معنای آن است که کالاهای چینی می‌توانند وضعیت طردشدگی را که تعرفه‌های بالای ترامپ در ایالات متحده بر آن‌ها تحمیل کرده بود، کنار بگذارند.
اما کاهش تعرفه‌ها یک قمار بزرگ برای دولت ترامپ نیز محسوب می‌شود، که با مشکلی پایدار در جنگ تجاری بی‌سابقه خود با چین روبرو شده است: ترامپ در هر گام از جنگ تجاری توسط شی مغلوب شده است. حتی این واقعیت که آن‌ها شخصاً در روز پنجشنبه دیدار کردند، به این معنی است که ترامپ پیش از این تسلیم خواسته‌های چین شده است. و همانطور که تاریخ در این توافق‌های گاه و بی‌گاه ثابت کرده، مشخص نیست که ایالات متحده با عقب‌نشینی در مورد تعرفه‌های فنتانیل، چیز جدی دریافت خواهد کرد.
در همین حال، ترامپ ریسک تضعیف بیشتر رابطه آمریکا با متحدان اصلی خود را به جان می‌خرد، در حالی که رابطه‌ای دوستانه‌تر با رقیب اقتصادی اصلی خود برقرار می‌کند.
ترامپ شرط می‌بندد که این بار متفاوت خواهد بود. تاریخ چیز دیگری را نشان می‌دهد.
مبارزه موفقیت‌آمیز چین در برابر ترامپ
ترامپ از تعرفه‌های خود بر چین چهار نتیجه اصلی می‌خواست: کاهش ورود فنتانیل به ایالات متحده، بازگشت تولید به ایالات متحده، بازگرداندن تعادل تجاری و فروش دارایی‌های تیک‌تاک در آمریکا.
دولت در هر چهار مورد پیشرفت واقعی داشته است: چین به اقدامات قوی‌ای که برای جلوگیری از صادرات مواد شیمیایی اولیه مورد استفاده در ساخت فنتانیل انجام داده، اشاره کرده است. ده‌ها شرکت سرمایه‌گذاری‌های چند میلیارد دلاری در تولید آمریکا را وعده داده‌اند. کسری تجاری آمریکا و چین در ماه اوت به پایین‌ترین سطح خود در ۲۱ سال اخیر رسید. و ترامپ و شی بر سر چارچوب یک توافق برای تیک‌تاک به توافق رسیدند.
اما رابطه سرد نیز مشکلات بزرگی برای ایالات متحده ایجاد کرده است. چین صادرات مواد معدنی خاکی کمیاب – عناصر حیاتی در الکترونیک و تجهیزات نظامی – را محدود کرده است. این کشور از خرید سویای آمریکا خودداری کرده و به کشاورزان آمریکایی آسیب رسانده است. و با آغاز تحقیقات ضدانحصار، زندگی را برای برخی مشاغل کلیدی آمریکایی دشوارتر کرده است. چین همچنین تعرفه‌های سنگینی بر واردات آمریکا اعمال کرده است.
با وجود چندین دور مذاکره با مذاکره‌کنندگان تجاری آمریکا، چین همچنان وعده‌های خود به دولت ترامپ را به کندی پیش می‌برد. مواد معدنی خاکی کمیاب، به ویژه، به یک نقطه اختلاف کلیدی تبدیل شد و تضمین‌های اولیه برای بازار آزاد این مواد هرگز محقق نشد. پکن حتی کنترل‌های خود را با گسترش محدودیت‌ها در اوایل این ماه تشدید کرده است.
بر اساس توافق روز پنجشنبه، چین موافقت کرد که آن قوانین تازه اعمال شده را لغو کند، اگرچه به نظر می‌رسد محدودیت‌های اولیه که در آوریل رونمایی شده بود، همچنان پابرجاست.
در همین حال، آینده تیک‌تاک در آمریکا پس از چندین دور مذاکرات تجاری بین دو کشور نامشخص باقی مانده است. پکن پس از دیدار شی و ترامپ از تأیید نهایی توافق بر سر تیک‌تاک خودداری کرد و تنها متعهد شد که با آمریکا برای "رسیدگی مناسب" به این موضوع همکاری کند.
ترامپ بارها اذعان کرده است که چین اغلب به تعهدات خود عمل نمی‌کند – از جمله زمانی که در نوامبر ۲۰۲۴ اعلام کرد که به دلیل بحران فنتانیل، تعرفه‌ها بر چین را افزایش خواهد داد.
ترامپ چند هفته پس از روز انتخابات در Truth Social پست کرد: "من بارها با چین در مورد مقادیر عظیمی از مواد مخدر، به ویژه فنتانیل، که به ایالات متحده ارسال می‌شود، صحبت کرده‌ام – اما بی‌نتیجه بوده است." سپس رئیس‌جمهور منتخب ترامپ ادعا کرد که مقامات چینی به او قول داده بودند که این کشور قاچاقچیان مواد مخدری را که مواد مخدر را به ایالات متحده قاچاق می‌کنند، اعدام خواهد کرد اما "هرگز پیگیری نکردند."
چرا ترامپ توافق می‌کند؟
پس چرا ترامپ اکنون با چین بر سر فنتانیل توافق می‌کند، اگر شی جین‌پینگ به وعده‌هایش عمل نمی‌کند؟
اول، چین اقدامات جدی و واقعی در مورد فنتانیل انجام داده است. به عنوان مثال، این کشور در تابستان گذشته، دو عنصر دیگر مورد استفاده در ساخت فنتانیل را به فهرست مواد کنترل‌شده خود اضافه کرد. وقتی شبکه‌های جنایتکار تطبیق یافتند و شروع به فروش این عناصر در بازار سیاه کردند، چین برای جلوگیری از صادرات آن‌ها نیز تلاش کرد.
ترامپ در روز پنجشنبه به "اقدامات بسیار قوی" چین در مبارزه با فنتانیل به عنوان دلیلی برای کاهش تعرفه‌های آمریکا بر کالاهای چینی اشاره کرد.
به نظر می‌رسد پیشرفت‌هایی در کاهش فنتانیل که از چین وارد می‌شود در سال‌های اخیر حاصل شده است – و شواهد محدودی وجود دارد که اقدامات چین پس از اعمال تعرفه‌های ترامپ، تأثیرگذار بوده است. اداره مبارزه با مواد مخدر آمریکا در گزارش سالانه منتشر شده در ماه مه اعلام کرد که خلوص فنتانیل در طول سال ۲۰۲۴ کاهش یافته است، که با نشانه‌هایی مبنی بر مشکل تولیدکنندگان فنتانیل در مکزیک برای به دست آوردن مواد شیمیایی اولیه کلیدی همخوانی دارد. اداره گمرک و حفاظت مرزی آمریکا نیز گزارش داده است که فنتانیل توقیف‌شده در مرز در سال ۲۰۲۴ کاهش یافته و در سال ۲۰۲۵ نیز در مسیر کاهش قرار دارد.
ترامپ ممکن است با این که چین در مورد فنتانیل پیشرفت کرده است موافق باشد یا نباشد، اما این هفته او لحن متفاوتی در این مورد نسبت به گذشته داشت. او چهارشنبه ادعا کرد که "چین با من" برای محدود کردن این دارو همکاری خواهد کرد.
ترامپ گفت: "من معتقدم که آن‌ها در مورد وضعیت فنتانیل به ما کمک خواهند کرد. آن‌ها هر کاری که بتوانند انجام خواهند داد."
دوم، چین اهرم فشار قابل توجهی بر ایالات متحده دارد. تعرفه‌های ترامپ به طرق مختلف نتیجه معکوس داشته‌اند، از جمله با خشمگین کردن کشاورزان آمریکایی – یک گروه رأی‌دهنده کلیدی – و ایجاد کمبود مواد معدنی خاکی کمیاب. چین همچنین از گشایش کامل بازار خود به روی تراشه‌های هوش مصنوعی آمریکایی خودداری کرده است، که هدف اصلی ترامپ برای تثبیت سلطه آمریکا در هوش مصنوعی بود.
تعرفه‌ها یکی از اهرم‌های اصلی است که ترامپ می‌تواند از آن استفاده کند، حتی با وجود اینکه چین بازارهایی خارج از ایالات متحده پیدا کرده که مایل به خرید کالاهای آن هستند و بدین ترتیب آسیب‌های ناشی از عوارض ترامپ را کاهش داده‌اند.
با این حال، کاهش تعرفه‌ها یکی از خواسته‌های اصلی چین است. دیدار ترامپ با شی نیز یکی دیگر از آن‌ها بود.
عقب‌نشینی از برخی از این مواضع – به ویژه اگر چین حسن نیت خود را در مورد فنتانیل نشان داده باشد – به ترامپ این توانایی را می‌دهد که در این مذاکرات به خواسته‌های خود برسد. در بیانیه‌ای مبهم در روز پنجشنبه، چین اعلام کرد که پس از موافقت ترامپ با کاهش نیمی از عوارض، "تعدیلات متناسبی" را در اقدامات متقابل خود در مورد تعرفه‌های مرتبط با فنتانیل انجام خواهد داد.
چه در پیش است؟
یک مشکل احتمالی برای ایالات متحده: دو کشور دیگری که دولت ترامپ بر آن‌ها تعرفه‌های فنتانیل اعمال کرده است – مکزیک و کانادا – احتمالاً با ابروهایی بالا رفته و فشار خون بالا، اطلاعیه روز پنجشنبه را تماشا کردند.
هر دو کشور نیز تلاش‌های واقعی برای محدود کردن ورود فنتانیل از مرز آمریکا انجام داده‌اند. و فنتانیل ورودی از کانادا هرگز مشکل بزرگی ایجاد نکرده است و کمتر از ۱ درصد از کل فنتانیل ورودی به ایالات متحده را تشکیل می‌دهد.
با این حال، ترامپ تهدید کرده است که تعرفه‌های مکزیک و کانادا را افزایش خواهد داد در حالی که تعرفه‌ها بر چین را کاهش می‌دهد. این توافق می‌تواند روابط آمریکا را با رقیب اقتصادی اصلی‌اش بهبود بخشد، در حالی که متحدان کلیدی و دو شریک تجاری بزرگش را خشمگین کند.
در همین حال، کاهش تعرفه‌ها می‌تواند به آمریکایی‌هایی که هزینه آن را می‌پردازند کمک کند. اگرچه به آرامی، تعرفه‌ها قیمت‌ها را در ایالات متحده افزایش داده‌اند. هرگونه کاهش خبری خوشایند برای مصرف‌کنندگانی خواهد بود که نگران تورم هستند.
جان لیو و سیمون مک‌کارتی از CNN در تهیه این گزارش مشارکت داشته‌اند.