در نامه‌ای که برای رهبر روسیه در نظر گرفته شده بود، نیکلاس مادورو، رئیس‌جمهور ونزوئلا، این ماه چندین درخواست مطرح کرد. دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، کشتی‌ها را در سواحل آمریکای جنوبی هدف قرار داده بود و در واشنگتن به رجزخوانی می‌پرداخت. ونزوئلا به کمک ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، نیاز داشت.
بر اساس اسناد داخلی دولت آمریکا که توسط واشنگتن پست به دست آمده، این درخواست‌ها شامل بازسازی رادارهای دفاعی، تعمیر هواپیماهای نظامی و احتمالاً موشک‌ها می‌شد.
بر اساس این اسناد، دولت ونزوئلا همچنین در حال تماس با چین و ایران است و از آنها برای تقویت دفاع کشور درخواست کمک و تجهیزات نظامی کرده است. مادورو نامه‌ای به شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، نوشته و خواستار «همکاری نظامی گسترده» بین دو کشور برای مقابله با «تشدید تنش بین آمریکا و ونزوئلا» شده است.
در این نامه، مادورو از دولت چین خواسته است تا تولید سیستم‌های راداری تشخیص توسط شرکت‌های چینی را تسریع بخشد، احتمالاً برای افزایش قابلیت‌های ونزوئلا.
اسناد حاکی از آن است که رامون سلستینو ولاسکز، وزیر حمل و نقل، اخیراً ارسال محموله تجهیزات نظامی و پهپاد از ایران را هماهنگ کرده و قصد سفر به آن کشور را دارد. او به یک مقام ایرانی گفته است که ونزوئلا به «تجهیزات تشخیص غیرفعال»، «مسدودکننده‌های جی‌پی‌اس» و «تقریباً به طور قطع پهپادهایی با برد 1000 کیلومتر [600 مایل]» نیاز دارد.
از این اسناد مشخص نیست که چین و ایران چه پاسخی داده‌اند.
اما روسیه همچنان شریان حیاتی مادورو باقی مانده است. روز یکشنبه، یک ایلیوشین ایل-76 — یکی از هواپیماهای روسی که در سال 2023 توسط ایالات متحده به دلیل شرکت در تجارت اسلحه و حمل مزدوران تحریم شد — پس از یک مسیر غیرمستقیم بر فراز آفریقا برای جلوگیری از حریم هوایی غرب، وارد کاراکاس، پایتخت ونزوئلا، شد. طبق گزارش Flightradar24. کرملین از اظهار نظر در مورد این نامه خودداری کرد.
تنها یک روز قبل، مسکو یک معاهده استراتژیک جدید را با کاراکاس تصویب کرده بود.
این تمهیدات نشان می‌دهد که اگر رهبر درگیر ونزوئلا سقوط کند، مسکو چقدر ضرر خواهد کرد. پروژه‌های برجسته بین دو کشور همچنان در حال اجرا هستند، از جمله یک کارخانه مهمات کلاشینکف که در ماه ژوئیه در ایالت آراگوای ونزوئلا، حدود 20 سال پس از وعده اولیه، افتتاح شد. مسکو همچنین حقوق اکتشاف برای ذخایر بالقوه میلیاردها دلاری گاز طبیعی و نفت دست‌نخورده را در اختیار دارد.
با این حال، به گفته ناظران، علیرغم ظاهر امر، ابزار و علاقه مسکو به حمایت از مادورو ممکن است در مقایسه با سال‌های گذشته کاهش یافته باشد. بن‌بست بین واشنگتن و کاراکاس حتی می‌تواند مزایای غیرمنتظره‌ای برای روس‌ها داشته باشد، زیرا توجه آمریکا را از اروپا دور می‌کند.
مسکو که درگیر جنگ در اوکراین و تحریم‌های غرب است و چشم به همکاری نزدیک‌تر با سایر شرکای آمریکای لاتین دارد، طی سال‌های اخیر به تدریج علاقه خود به ونزوئلا را کاهش داده و نشانه‌ای از افزایش حمایت به دلیل بحران کنونی دیده نمی‌شود.
جیمز استوری، سفیر سابق آمریکا در ونزوئلا و شریک مؤسس Global Frontier Advisors، یک شرکت مشاوره ژئوپلیتیک، گفت: «اینکه ما بیش از 10 درصد از دارایی‌های دریایی خود را به کارائیب منتقل کرده‌ایم، از برخی جهات یک پیروزی برای پوتین است. علاقه مجدد ما به همه امور نیمکره غربی، توجه ما را در اوکراین تقسیم می‌کند. و این برای پوتین چیز خوبی است.»
روابط سیاسی و اقتصادی بین روسیه و ونزوئلا به دوران هوگو چاوز، پدر دولت سوسیالیست آن، پس از به قدرت رسیدن او در سال 1999 بازمی‌گردد. این رابطه در دهه‌های 2000، 2010 و اوایل 2020 شکوفا شد. امروز، به گفته تحلیلگران، این روابط شامل بخش حیاتی پتروشیمی، خرید تسلیحات، عملیات تبلیغاتی مشترک و معاملات رمزنگاری مبهم می‌شود.
تجهیزات نظامی آمریکا در کارائیب، شاید بزرگترین چالش را برای مادورو، جانشین چاوز، از زمانی که او رهبری کشور را در سال 2013 بر عهده گرفت، ایجاد کرده است. بیش از دوازده حمله آمریکا به قاچاقچیان مواد مخدر، که عمدتاً از سواحل ونزوئلا صورت گرفته، از ماه سپتامبر تاکنون حداقل 61 نفر را کشته است. دولت هیچ مدرکی دال بر دخالت این کشتی‌ها در قاچاق مواد مخدر ارائه نکرده است و مادورو نیز این موضوع را تکذیب کرده است.
ناو هواپیمابر یواس‌اس جرالد فورد، سنگین‌ترین و مدرن‌ترین ناو هواپیمابر نیروی دریایی آمریکا، به منطقه اعزام شده است.
با این حال، پیام‌رسانی رسمی مسکو در مورد اقدامات ترامپ علیه ونزوئلا نسبتاً محتاطانه بوده است. در اوایل اکتبر، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در تماسی با همتای ونزوئلایی خود «نگرانی جدی خود را نسبت به تشدید فعالیت‌های واشنگتن در دریای کارائیب» ابراز کرد.
روز چهارشنبه، دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، گفت که مسکو «به حاکمیت ونزوئلا احترام می‌گذارد» و معتقد است که این موضوع باید مطابق با «قوانین بین‌الملل» حل و فصل شود – یک نکته مشترک که کرملین اغلب برای دور زدن مسائل ژئوپلیتیکی حساس از آن استفاده می‌کند.
اما روسیه اکنون بیشتر به امور داخلی خود مشغول است و با جنگ و تحریم‌های غرب خود دست و پنجه نرم می‌کند. تحلیلگران دفاعی می‌گویند مسکو برخی از مراکز شنود اصلی خود در آمریکای لاتین را از ونزوئلا به نیکاراگوئه منتقل کرده است، جایی که رئیس‌جمهور مستبد و طرفدار روسیه، دانیل اورتگا، قدرت خود را تحکیم بخشیده است.
داگلاس فرح، رئیس شرکت مشاوره امنیت ملی IBI Consultants، گفت: «واقعیت این است که روسیه در مورد ونزوئلا نسبتاً ساکت بوده است. و آنها سرمایه سیاسی بسیار کمی را برای دفاع از مادورو صرف کرده‌اند.»
رئیس‌جمهور ونزوئلا، با این حال، در حال تقویت دفاعیات خود است و به مسکو نیاز دارد.
درخواست از روسیه
در اواسط اکتبر، ولاسکز، وزیر حمل و نقل، برای دیدار با همتای روس خود به مسکو سفر کرد، طبق اعلام وزارت حمل و نقل روسیه. بر اساس اسناد به دست آمده توسط واشنگتن پست، او همچنین قرار بود نامه مادورو به پوتین را تحویل دهد.
در این نامه، مادورو از روس‌ها درخواست کرد تا به تقویت دفاع هوایی کشورش کمک کنند، از جمله بازسازی چندین هواپیمای سوخو Su-20MK2 روسی که قبلاً توسط ونزوئلا خریداری شده بود. مادورو همچنین درخواست کمک برای بازسازی هشت موتور و پنج رادار در روسیه، خرید 14 مجموعه از آنچه که موشک‌های روسی تلقی می‌شدند، و همچنین «پشتیبانی لجستیکی» نامشخص را مطرح کرد، طبق اسناد.
بر اساس گزارش‌های آمریکا، مادورو تأکید کرد که جنگنده‌های سوخو ساخت روسیه «مهم‌ترین عامل بازدارنده دولت ملی ونزوئلا در مواجهه با تهدید جنگ» بوده‌اند.
مادورو از روسیه یک «برنامه تامین مالی میان‌مدت سه ساله» از طریق روستک، شرکت دولتی دفاعی روسیه، درخواست کرد. اسناد مبلغ مشخصی را ذکر نکردند.
اسناد همچنین نشان می‌دهند که ولاسکز قرار بود با دنیس مانتوروف، معاون اول نخست‌وزیر روسیه، دیدار کند و نامه دومی را به او تحویل دهد. در این اسناد مشخص نشده است که دولت روسیه به درخواست مادورو چگونه پاسخ داده یا اینکه این سفر انجام شده است یا خیر.
'آشغال محض'
چاوز آنچه را که سال‌ها خرید تسلیحات روسی، از جمله تانک‌های ساخت روسیه، جنگنده‌های سوخو و موشک‌های زمین به هوا خواهد بود، آغاز کرد.
تحلیلگران و مقامات آشنا با ارتش ونزوئلا می‌گویند که بسیاری از آنچه خریداری شده است، غیرعملیاتی یا منسوخ شده است. یک مقام سابق نظامی ونزوئلا، که به دلیل ترس از تلافی‌جویی به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد، گفت که تا سال 2018، ونزوئلا کمتر از پنج جنگنده سوخو ساخت روسیه عملیاتی داشت.
او گفت که چاوز هلیکوپترهای روسی و موشک‌های روسی نیز خرید. اما بسیاری از آنها قدیمی هستند و هیچ تهدید واقعی در برابر ارتش آمریکا محسوب نمی‌شوند.
او گفت: «چاوز، یا روسیه به ونزوئلا، آشغال محض فروخت.»
با این حال، مادورو این ماه مدعی شد که ونزوئلا 5000 موشک قابل حمل زمین به هوای ایگلا-اس (Igla-S) ساخت روسیه را در سراسر کشور مستقر کرده است.
تغییر رژیم در ونزوئلا ضربه بزرگی به مسکو خواهد بود که احتمالاً به معنای از دست دادن یک متحد بزرگ و تضعیف قابل توجه متحد دیگر، کوبا – متحدی قدیمی‌تر مسکو که جامعه اطلاعاتی‌اش ارتباط نزدیکی با ونزوئلای مادورو دارد و ناظران می‌گویند ممکن است نفر بعدی در لیست واشنگتن باشد – خواهد بود.
اما برخی ناظران در مورد تعهد روسیه به مادورو تردید دارند. سیگنال‌های عمومی اکنون با سال 2019 متفاوت است، زمانی که در یک نمایش قدرت آشکار در برابر مخالفان مادورو که از حمایت آمریکا برخوردار بودند، حدود 100 نیروی روسی به رهبری ژنرال واسیلی تونکوشکوروف با یک هواپیمای ترابری نظامی AN-124 وارد ونزوئلا شدند.
حتی معاهده همکاری با ونزوئلا نیز از تعهد نظامی واقعی کوتاهی می‌کند. ویکتور جیفتس، سردبیر یک مجله علمی روسی "آمریکای لاتین"، گفت که این معاهده، که شامل موضوعاتی مانند پولشویی و منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است، در مورد همکاری نظامی مبهم است و صرفاً پیشنهاد می‌کند که دو طرف "روابط در زمینه دفاع را بهبود بخشند."
روسیه با نیروهای خود که در اوکراین درگیر هستند، حتی اگر می‌خواست، کمتر قادر به کمک به رهبری دوست در آن سوی اقیانوس اطلس است.
جیفتس گفت: «آیا روسیه (در صورت عملیات آمریکا) کاری خواهد کرد؟ فکر نمی‌کنم این در برنامه‌های فوری مقامات روسیه باشد.»
روابط نفتی
روسیه همچنان بازیگر اصلی در صنعت نفت ونزوئلا است، محصولی با نفت خام غلیظ و سنگین که نیاز به فرآوری قابل توجهی دارد. روس‌ها ورودی‌های ضروری برای فرآوری آن نفت خام و همچنین عرضه بنزین برای ادامه فعالیت این صنعت را فراهم می‌کنند.
فرانسیسکو مونالدی، مدیر برنامه انرژی آمریکای لاتین در دانشگاه رایس، گفت که شرکت‌های دولتی روسیه سرمایه‌گذاری مستقیم در سه شرکت مشترک ونزوئلایی دارند که روزانه 107,000 بشکه نفت خام تولید می‌کنند، یا حدود 11 درصد از کل تولید فعلی ونزوئلا که ماهیانه تقریباً 67 میلیون دلار درآمدزایی می‌کند.
روسیه همچنین دارای حقوق اکتشاف و صادرات سودآور در میادین گازی فراساحلی پاتائو (Patao) و مخیونس (Mejillones) ونزوئلا است. مونالدی گفت که حقوق آن برای ذخایر اثبات شده اما بهره‌برداری نشده نفت خام ونزوئلا نیز تا 5 میلیارد دلار ارزش دارد.
اما نفت خام ونزوئلا — که توسط آمریکا تحریم شده است — رقیب صنعت نفت داخلی روسیه نیز هست، که آن هم تحت تحریم‌های آمریکا قرار دارد و بنابراین مشتریان مشترکی مانند چین دارد.
مونالدی افزود: «روس‌ها دیگر در ونزوئلا سرمایه‌گذاری نمی‌کنند، این اصل قضیه است.»