در طول سال‌هایی که منتهی به فروپاشی ناگهانی آن در ماه دسامبر شد، استن تکنولوژی (Stenn Technologies) هر هفته ایمیلی را برای برخی از بزرگترین شرکت‌های مالی جهان ارسال می‌کرد.
به گزارش بلومبرگ و به گفته افراد آشنا به این موضوع، این ایمیل‌ها حاوی صفحات داده از یک معامله تأمین مالی تجاری بود که استن مستقر در لندن ترتیب داده بود و حجم آن به حدود یک میلیارد دلار رسیده بود. سیتی‌گروپ (Citigroup Inc.)، بی‌ان‌پی پاریبا (BNP Paribas SA)، ناتیکسیس (Natixis) و اچ‌اس‌بی‌سی (HSBC Holdings Plc) از جمله بزرگترین سرمایه‌گذاران بودند، در حالی که بارکلیز (Barclays Plc)، ام‌اندجی (M&G Plc) و واحد مدیریت دارایی گلدمن ساکس گروپ (Goldman Sachs Group Inc.) نیز از این معامله حمایت کرده بودند.
هدف از این توافق کمک به تأمین‌کنندگان کالا بود تا فاکتورهای خود را سریع‌تر از شرکت‌هایی که به آنها بدهکار بودند، پرداخت کنند و به این ترتیب چرخ‌های اقتصاد جهانی روان‌تر شده و سودآوری برای استن و حامیانش به همراه داشته باشد. اسناد نشان می‌دهد که میلیاردها دلار پرداخت به سمت تأمین‌کنندگان جریان یافته و حداقل ۹۳ میلیون دلار بازده برای سرمایه‌گذاران ایجاد کرده است.
با این حال، در همان داده‌ها، مشکل به وضوح کمین کرده بود.
برخی از بزرگترین تأمین‌کنندگان استن، شرکت‌های کوچکی در تایلند و هنگ‌کنگ بودند که وجه مشترک چندانی نداشتند، اما پرونده‌های شرکتی برای همه آنها نام یک فرد روسی را به عنوان حامی ذکر کرده است. یکی از آنها در سنگاپور توسط ایالات متحده به تسهیل پرداخت‌ها به سازمان اطلاعات نیروی دریایی روسیه متهم شد و در ماه اوت تحریم شد. ردیابی گروهی متعلق به یک سرمایه‌گذار روسی دیگر که ظاهراً میلیون‌ها دلار کالا را به شرکت‌هایی در سوئیس و کانادا حمل می‌کرد، به یک ساختمان متروکه در پراگ با پنجره‌های تخته‌کوبی‌شده منتهی شد.
قرار بود این تأمین‌کنندگان منتظر پرداخت از شرکت‌هایی در سراسر جهان باشند، از غول‌های پوشاک لولولمون اتلتیکا (Lululemon Athletica Inc.) و ایندیتکس (Inditex SA) گرفته تا نیروگاه‌های الکترونیکی تایوانی و اپراتور قطارهای سریع‌السیر ژاپنی. اما وقتی بلومبرگ با نزدیک به ۵۰ شرکت از این شرکت‌ها تماس گرفت، اکثر آنها هرگونه ارتباط با استن یا تأمین‌کنندگان را رد کردند.
استن در ماه دسامبر با از دست دادن بیشتر ۲۰۰ شغل خود، ورشکست شد - که یک نوع ورشکستگی در بریتانیا است - و صحنه تامین مالی تجاری در لندن را که هنوز از فروپاشی چشمگیر گرین‌سیل کپیتال (Greensill Capital) در سال ۲۰۲۱ بهبود نیافته است، تکان داد. در حالی که هنوز ابهامات زیادی وجود دارد، یک سوال بزرگ در مورد آشکار شدن وضعیت این شرکت وجود دارد: چگونه برخی از بزرگترین بانک‌ها و سرمایه‌گذاران جهان علائم هشداردهنده را نادیده گرفتند؟
نیک واموس (Nick Vamos)، رئیس بخش جرایم تجاری در شرکت حقوقی پیترز اند پیترز (Peters & Peters) در لندن، گفت: معامله استن «تمام نشانه‌های تقلب و پول‌شویی را دارد». وی گفت: حامیان آن می‌توانند «در برابر مقررات خود مسئول باشند و مشمول جریمه‌های سنگین شوند» و بعید است که بتوانند پول خود را پس بگیرند.
واموس گفت: «آنها باید بررسی‌های مستقل خود را انجام می‌دادند. بر اساس اینکه مشتریان ادعایی هرگونه آگاهی از استن را انکار می‌کنند و تأمین‌کنندگان یا مشکوک هستند یا ساختگی، این سوال مطرح می‌شود که "پول از کجا می‌آمده و به کجا می‌رفته است؟"»
سخنگویان سرمایه‌گذاران از اظهار نظر خودداری کردند. سخنگوی Interpath Advisory، شرکتی که بر اداره استن نظارت می‌کند نیز اظهار نظری نکرد.
گرگ کارپوفسکی (Greg Karpovsky)، بنیانگذار و مدیرعامل استن و آندری گوردژیبک (Andrey Gurdzhibek)، مدیر ارشد عملیات، به درخواست‌های متعدد برای اظهار نظر پاسخ ندادند. آنها قبلاً هرگونه تخلف را رد کرده‌اند. هیچ اتهام رسمی مبنی بر تخلف علیه استن یا افراد درگیر در شرکت وجود ندارد.
اچ‌اس‌بی‌سی (HSBC) با ارائه درخواستی به دادگاه‌های بریتانیا، مبنی بر اینکه مقامات آن «مسائل عمیقاً نگران‌کننده‌ای را در مقیاس بزرگ کشف کرده‌اند»، سقوط استن را رقم زد. بر اساس شکایت ارائه شده توسط این بانک مستقر در لندن، فاکتورهای مورد نظر در این معامله «بدهی‌های واقعی» نبودند و پرداخت‌ها به تأمین‌کنندگان از طرف «شرکت‌های معتبر» انجام نمی‌شد، بلکه از طرف شرکت‌های جعلی با نامهای مشابه انجام می‌شد.
بیشتر بخوانید: اچ‌اس‌بی‌سی، استن را به دلیل ترس از لیست مشتریان، ورشکست کرد
بلومبرگ قبلاً گزارش داده بود که این درخواست برای اکثر کارمندان استن شوکه‌کننده بود. استن یافته‌ها را به چالش نکشید و چند روز بعد سقوط کرد.
بدون سابقه
این معامله یک مهندسی وال استریت به نام اوراق بهادارسازی (securitization) بود: سرمایه‌گذاران اوراق بهاداری را خریدند که به فاکتورهایی مرتبط بود که شرکت‌ها به تأمین‌کنندگان خود بدهکار بودند. به گفته این افراد، بانک‌ها و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تقریباً یک میلیارد دلار به این معامله اختصاص دادند. اسناد نشان می‌دهد که تنها اچ‌اس‌بی‌سی تا زمان سقوط استن، نزدیک به ۲۰۰ میلیون دلار از این اوراق را در اختیار داشت.
از نظر تئوری، سقوط استن نباید بر سرمایه‌گذاران تأثیر بگذارد: تا زمانی که شرکت‌ها به موقع فاکتورهای خود را پرداخت کنند، اوراق بهادارسازی مانند این به کار خود ادامه می‌دهد. با این حال، ده‌ها شرکت از این شرکت‌ها هرگونه همکاری با استن یا تأمین‌کنندگان را انکار می‌کنند.
سخنگوی ادیون (Edion Corp.)، یکی از بزرگترین خرده‌فروشان لوازم الکترونیکی ژاپن که در اسناد استن نشان داده شده است که میلیون‌ها دلار به یک تأمین‌کننده از طریق این شرکت پرداخت کرده است، گفت: «ما مطلقاً هیچ اطلاعی از این موضوع نداریم. ما واقعاً نمی‌دانیم موضوع چیست.»
به گفته سخنگوی این شرکت، مقامات شاغل در یکی از شرکت‌های تابعه استن در هفته‌های اخیر با ادیون تماس گرفته‌اند و خواستار پرداخت بیش از یک میلیون دلار فاکتور شده‌اند، اما این شرکت مستقر در اوزاکا «هیچ سابقه‌ای» از این معاملات ندارد.
در مورد استن، سخنگوی ادیون گفت: «درک فعلی ما این است که ما اصلاً این شرکت را نمی‌شناسیم.»
انکاری مانند این، تعیین میزان پولی که می‌توان برای سرمایه‌گذاران بازیافت را دشوار می‌کند.
مایک ایوانز (Mike Evans)، بنیانگذار Vega Compliance Consulting در نیویورک و مقام ارشد سابق در BNP Paribas، گفت: «آنها ممکن است مجبور شوند این دارایی‌ها را کاهش دهند، شاید به صفر، اگر قبلاً این کار را نکرده باشند.» وی گفت: اگر سرمایه‌گذاران قبلاً بررسی‌های لازم را انجام نداده باشند، «باید از خودشان شرمنده باشند.»
استخر سرمایه‌گذار
اسناد نشان می‌دهد که ناتیکسیس (Natixis) از جمله قدیمی‌ترین حامیان استن بوده است. این وام‌دهنده مستقر در پاریس، که متعلق به گروه بانکی فرانسوی BPCE SA است، به سازماندهی اوراق بهادارسازی در سال ۲۰۱۹ و افزایش حجم آن به ۵۰۰ میلیون دلار در سال بعد کمک کرد. امانوئل ایسانچو (Emmanuel Issanchou)، معاون فعلی بازارهای جهانی این شرکت که بر معاملات در قاره آمریکا نظارت دارد، بارها از این معامله تمجید کرد.
به گفته افراد آشنا به این موضوع، برخی از سرمایه‌گذاران از این معامله خارج شدند، از جمله بارکلیز (Barclays) و ام‌اندجی (M&G) مستقر در لندن و واحد مدیریت دارایی گلدمن ساکس (Goldman Sachs) مستقر در نیویورک. به گفته این افراد، این معامله به رشد خود ادامه داد و در سال ۲۰۲۴ با حمایت ناتیکسیس (Natixis)، اچ‌اس‌بی‌سی (HSBC)، سیتی‌گروپ (Citigroup) مستقر در نیویورک و بی‌ان‌پی پاریبا (BNP Paribas) مستقر در پاریس به حدود یک میلیارد دلار رسید.
و هر هفته، آن ایمیل‌های مملو از داده از کارمندان استن به صندوق ورودی سرمایه‌گذاران می‌رسید.
به گفته این افراد، چندین کارمند این ایمیل‌های هفتگی را بر اساس داده‌های داخلی جمع‌آوری می‌کردند و تصور می‌کردند که این اطلاعات معتبر است. آنها یک صفحه گسترده حاوی فهرستی از تمام تأمین‌کنندگان و محل استقرار آنها، تمام شرکت‌هایی که ظاهراً به آنها بدهکار بودند و میزان بدهی‌های معوق را ارسال کردند. اسناد نشان می‌دهد که مقامات استن حتی فهرستی از ۱۰ تأمین‌کننده برتر را نیز تهیه کرده‌اند.
اوراق بهادارسازی تحت سلطه گروه کوچکی از تأمین‌کنندگان بود که در برخی مواقع بیش از نیمی از کل فاکتورهای معوق را تشکیل می‌دادند. و یک نام بارها و بارها تکرار می‌شود: اولگ گردت (Oleg Gerdt).
مشتری عمده
اسناد نشان می‌دهد که اولگ گردت (Oleg Gerdt) به عنوان سهامدار یا بنیانگذار چندین نهاد در سراسر تایلند و هنگ‌کنگ ذکر شده است که از جمله بزرگترین تأمین‌کنندگان استن بودند. در یک مقطع در سال ۲۰۲۲، این شرکت‌ها بیش از یک پنجم فاکتورهایی را که ظاهراً از طریق اوراق بهادارسازی جریان داشت، تشکیل می‌دادند.
مهمترین آنها Milkyway Exploration & Development Ltd. بود که مرتباً در صدر فهرست ۱۰ تأمین‌کننده بزرگ قرار داشت. این شرکت که در شهر گردشگری پوکت (Phuket) تایلند مستقر بود، ظاهراً ده‌ها میلیون دلار کالا را به غول‌های نفتی اوام‌وی (OMV AG) در اتریش و رپسول (Repsol SA) در اسپانیا و همچنین شرکت تجهیزات پزشکی ژاپنی ای‌انددی هولون هولدینگ (A&D Holon Holdings Co.) حمل می‌کرد.
با این حال، سخنگویان OMV، Repsol و A&D هرگونه ارتباط با استن یا Milkyway را رد کردند. بلومبرگ با بیش از ده شرکتی تماس گرفت که نامشان به عنوان پرداخت‌کننده به شرکت‌های مرتبط با Gerdt ذکر شده بود، اما سخنگویان تقریباً همه آنها گفتند که هرگز با هم کار نکرده‌اند. بقیه به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ ندادند.
گردت به نامهای که به آدرس پوکت (Phuket) Milkyway ارسال شده بود، پاسخ نداد.
یک اولگ گردت (Oleg Gerdt) نیز در ادعاهای موجود در درخواست ارائه شده توسط HSBC که استن را سرنگون کرد، ظاهر می‌شود.
شرکت دیگری به نام Asia Coal & Resources Pte. در لیست تأمین‌کنندگان بود و ظاهراً ده‌ها میلیون دلار کالا را به شرکت‌های سوئیسی و کانادایی حمل می‌کرد.
Asia Coal تا سال ۲۰۱۷ متعلق به یک الکساندر ایسایف (Alexander Isaev) بود که بر اساس اسناد دادگاه در سنگاپور از آن زمان به بعد به مدیریت ولادیمیر خلوپین (Vladimir Khlopin)، مدیر ارشد سابق نفت شرکت Rosneft OJSC تحت تحریم‌های ایالات متحده منتقل شده است. بر اساس تحریم‌ها، ایسایف (Isaev) و خلوپین (Khlopin) از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۵ به ترتیب به عنوان مدیر و معاون مدیر شرکت تابعه این شرکت، Rosneft Marine UK Ltd. خدمت می‌کردند.
در سال ۲۰۲۲، Asia Coal توسط وزارت خزانه‌داری ایالات متحده به دلیل «تلاش برای دور زدن تحریم‌ها» علیه یک تاجر روسی به نام آندری روینوف (Andrey Ruevnov) مورد تحریم قرار گرفت. مقامات ایالات متحده ادعا کردند که Asia Coal میلیون‌ها دلار پرداخت را برای «برنامه کاری» او تسهیل کرده است و روینوف (Ruevnov) را «متولی» روینوف (Ruevnov) نامیدند.
بلومبرگ به آدرسی در پراگ ردیابی کرد که Asia Coal و یک تأمین‌کننده بزرگ دیگر استن، به نام Invest Finance Consulting sro، ثبت شده بودند. این ساختمان یک ساختمان متروکه بود که پنجره‌های آن با تخته مسدود شده بود.
بلومبرگ با خلوپین (Khlopin) و روینوف (Ruevnov) از طریق رسانه‌های اجتماعی و ایمیل تماس گرفت، اما پاسخی دریافت نکرد.
یک الکساندر ایسایف (Alexander Isaev) به تماس بلومبرگ با Asia Coal پاسخ داد و مدعی شد که این شرکت را از سال ۲۰۱۴ در اختیار نداشته است.
جریان پول نامشخص
مشکلات زنجیره تأمین جهان یکی از عوامل پیش‌رانی بوده است که به تقاضا برای تأمین مالی تجاری در سال‌های اخیر کمک کرده است. با این حال، بر اساس گزارش کمیسیون بورس و اوراق بهادار (Securities and Exchange Commission)، از آنجایی که وام‌دهندگان بدون تأمین (unsecured lender) هستند، «ممکن است آسیب‌پذیر در برابر تقلب باشند» و «بررسی تأیید شرکت‌کنندگانی که از این تأمین مالی سود می‌برند، ممکن است دشوار باشد.»
ایوانز (Evans) گفت: «شما باید نامی را به عنوان پرداخت‌کننده و در سمت خرید داشته باشید و واقعاً با آنها صحبت کنید تا ببینید آیا واقعاً این معامله اتفاق افتاده است یا خیر.»
در مورد استن، نه شرکت حسابرسی آن، ارنست اند یانگ (Ernst & Young LLP)، و نه صندوق‌داران آن، بانک نیویورک ملون (Bank of New York Mellon Corp.)، مسئولیت ارزیابی اینکه این معاملات واقعی بوده‌اند را بر عهده نداشتند. به گفته افراد آشنا به این موضوع، ارنست اند یانگ (Ernst & Young) فقط بررسی می‌کند که آیا پرداخت‌ها همانطور که برنامه‌ریزی شده بود انجام شده است یا خیر، و بانک نیویورک ملون (Bank of New York Mellon) فقط پول را در یک حساب امن نگهداری می‌کند و آن را به دیگران توزیع می‌کند.
سخنگویان ارنست اند یانگ (Ernst & Young) و بانک نیویورک ملون (Bank of New York Mellon) از اظهار نظر خودداری کردند.
بلومبرگ در ماه دسامبر گزارش داد که آلفرد رومان (Alfred Roman)، عضو هیئت مدیره استن، تنها چند هفته قبل از سقوط این شرکت، به دلیل اختلاف با استراتژی تجارت تجاری، استعفا داده بود. بنا به گفته این افراد، رومان (Roman) در سال ۲۰۲۳ به استن ملحق شد تا «به آنها کمک کند تا این تجارت را به یک سطح بالاتری ببرند.»
رومان (Roman) گفت: «آنها با کمال میل با من در ارتباط بودند، اما متوجه شدم که نظرات آنها تفاوت زیادی با من دارد و احساس می‌کردم نمی‌توانم در اینجا کمک زیادی کنم.»
رومان (Roman) گفت: «اگرچه من در آن زمان هیچ شکی نداشتم، اما به طور خلاصه، خوشحالم که در هواپیمای آنها نبودم.»