ستاره تلویزیونی روسیه
برای ده‌ها میلیون بیننده تلویزیونی در سراسر ۱۱ منطقه زمانی روسیه، شب یکشنبه به معنای تماشای دیمیتری کیسلیوف است.
کیسلیوف، تأثیرگذارترین مجری اخبار این کشور، بیش از یک دهه است که رویدادهای جهانی را برای ملت تفسیر می‌کند، همانطور که والتر کرونکیت یا دن راثر زمانی برای ایالات متحده انجام می‌دادند. برنامه هفتگی امور جاری او، "اخبار هفته"، در نگاه اول شبیه به هر بولتن خبری در CNN یا BBC به نظر می‌رسد، با موسیقیintro متشنج و سکانس افتتاحیه که یک ساعت بزرگ در حال تیک تاک را نشان می‌دهد.
پیامی که او پخش می‌کند، هیچ شباهتی به اینها ندارد.
به‌روزرسانی‌های نفس‌گیر درباره پیشرفت‌های نظامی روسیه، با نماهای سینمایی از جنگنده‌های جت که شهرهای اوکراین را درهم می‌کوبند، وجود دارد. کلیپ‌هایی از رژه‌های غرور در سان فرانسیسکو به عنوان شاهدی بر این که ایالات متحده در آستانه فروپاشی است، نشان داده می‌شود. کیسلیوف اخیراً لحنی مثبت در مورد رئیس جمهور ترامپ اتخاذ کرد، که بازتابی از کرملین بود، اما هشدار داد که تهدیدهای تعرفه‌ای او ممکن است حسن نیت روسیه نسبت به او را از بین ببرد.
یکی از گزارش‌های اخیر با یک هشدار آخرالزمانی به غرب آغاز شد: روسیه در صورت احساس تهدید، در استفاده از بمب‌های هسته‌ای تردید نخواهد کرد. تصاویری از سخنرانی رئیس جمهور ولادیمیر پوتین در جمع مقامات کرملین با کلیپ‌هایی از پرواز موشک‌ها در هوا در هم آمیخته بود.
کیسلیوف با صدای خش‌دار همیشگی‌اش گفت: «بعداً شکایت نکنید.» «به ما نگویید که به شما هشدار ندادیم.»
روسیه پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی غربی را مسدود کرده و روزنامه‌نگاران مستقل را تبعید کرده است و نقش تلویزیون را به عنوان منبع اصلی اخبار این کشور تقویت کرده است. از آنجایی که پوتین روابط خود را با دشمنان ایالات متحده تعمیق می‌کند و برای توافق صلح اوکراین با ترامپ تلاش می‌کند که بخش‌هایی از زمین را تحت کنترل روسیه باقی می‌گذارد، کیسلیوف کمک می‌کند تا اطمینان حاصل شود که مردم عادی روسیه در کنار او باقی می‌مانند.
این مجری ۷۰ ساله که کت و شلوارهای سفارشی به تن دارد، در استودیو قدم می‌زند و به آرامی صحبت می‌کند، انگار که پرده را کنار می‌زند تا حقیقتی را به بینندگان نشان دهد که هیچ‌کس نمی‌خواهد آن را بداند.
کیسلیوف از مسکو در اولین مصاحبه رسانه‌ای غربی خود از زمان تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ گفت: «هدف هر مجری تلویزیونی این است که از صفحه نمایش عبور کند تا در آن سوی دیگر وارد آشپزخانه یا اتاق نشیمن بیننده شود، به طوری که او احساس کند من به طور خاص با او صحبت می‌کنم.»
«البته، ورود به آگاهی، روح او، هدف اصلی است.»
زمانی کیسلیوف چهره بسیار متفاوتی داشت. در اوایل دهه ۹۰، او با سانسور شوروی مخالفت کرد تا به اعتراضات طرفدار استقلال که اروپای شرقی را فرا گرفته بود، نور بتاباند. او BBC را می‌ستود و در طول دوره فعالیت خود در کیف در دهه ۲۰۰۰، مسیر غربی اوکراین را تشویق می‌کرد. داستان اینکه چگونه او از یک تحسین کننده تازه‌کار شبکه‌های خبری غربی در دوران یلتسین به یک نیروی محرکه پشت ماشین پروپاگاندای پوتین تبدیل شد، پنجره‌ای را به این موضوع باز می‌کند که چگونه بسیاری از متفکران و صداهای تأثیرگذار این کشور در نهایت آینده خود را به رهبر روسیه گره زدند.
آنها شامل دیمیتری ترنین می‌شوند که از ترویج روابط ایالات متحده و روسیه به عنوان رئیس یک اندیشکده تحت حمایت آمریکا دست کشید و از تهاجم حمایت کرد. ولادیمیر سولویوف، روزنامه‌نگاری که زمانی گفته بود تنها یک "جنایتکار با ابعاد غیرقابل تصور" می‌تواند با اوکراین وارد جنگ شود، اکنون میزبان ستایشی از پوتین در تلویزیون ملی است. دیمیتری مدودف چهار سال به عنوان رئیس جمهور خدمت کرد، زمانی که پوتین در سال ۲۰۰۸ به محدودیت‌های دوره ریاست جمهوری رسید. او در جریان سفر به دره سیلیکون وعده آزادسازی و روابط نزدیک‌تر با ایالات متحده را داد، اما اکنون خواستار نابودی کامل اوکراین است و مرتباً درباره تهدید جنگ هسته‌ای داد سخن می‌دهد.
میلیاردرهای روسی که تحت تحریم‌های غرب قرار گرفته‌اند، از اروپا به خانه بازگشته‌اند و به طور ضمنی از حکومت پوتین حمایت کرده‌اند. نوازندگان روسی اکنون پیشنهادهایی را برای اجرا در مناطق اشغالی اوکراین می‌پذیرند. برخی، مانند شامان، ستاره پاپ ۳۳ ساله، به دلیل ضبط آهنگ‌های طرفدار جنگ با هدف متحد کردن کشور در اطراف پوتین، مدال‌های دولتی و دعوت‌نامه‌هایی به کرملین دریافت کرده‌اند. حداقل سه مجری تلویزیونی به عنوان قانونگذار خدمت می‌کنند. یکی مشاور رئیس جمهور است. با وجود آنچه که آژانس‌های اطلاعاتی غربی در ابتدا پیش‌بینی کردند، هیچ فرار در سطح بالا وجود نداشته است.
همراه شدن با کرملین، کیسلیوف را به مفسر ارشد سیاست کرملین ارتقا داده است. در حالی که مخالفان به حاشیه رانده می‌شوند یا گاهی کشته می‌شوند، برنامه او پوتین را به عنوان تنها ضامن ثبات در دنیایی متخاصم نشان می‌دهد، جنگ او یک مبارزه وجودی برای محافظت از روسیه در برابر غرب سلطه‌جو است. هم ایالات متحده و هم اتحادیه اروپا کیسلیوف را در فهرست سیاه تحریم‌های خود قرار داده‌اند.
در روایت کیسلیوف، شواهد مربوط به جنایات روسیه در اوکراین، ساختگی تهیه‌کنندگان هالیوود است، منتقدان کرملین عروسک‌های خیمه‌شب‌بازی و خائنان غربی هستند و لیبرالیسم ایدئولوژی است که ایالات متحده برای تضعیف ساختار اخلاقی کشورهایی که هژمونی آن را تهدید می‌کنند، گسترش می‌دهد.
او هرگز به تلفات نظامی عظیم روسیه در اوکراین اشاره نمی‌کند و از پیامدهای اقتصادی جنگ در داخل روسیه چشم‌پوشی می‌کند و به بینندگان اطمینان می‌دهد که کشورهای غربی وضعیت بسیار بدتری دارند. هنگامی که روسیه نتوانست از تصرف شورشیان در سوریه در ماه دسامبر جلوگیری کند، کیسلیوف این فروپاشی را به گردن رژیم سوریه انداخت که مسکو سال‌ها از آن حمایت کرده است.
عبارت قصار او - "تصادفی؟ من اینطور فکر نمی‌کنم!" - به یک میم اینترنتی روسی تبدیل شده است.
کیسلیوف گفت که در جوانی به دلیل طلاق‌های زیاد - سه طلاق تا سن ۲۳ سالگی - با مقامات محافظه‌کار شوروی دچار مشکل شد و احتمالاً در کارش عقب نگه داشته شد. او در سال ۱۹۹۰ در یک کانال تلویزیونی جدید و مصمم در سال‌های رو به زوال قدرت شوروی، از خواندن گزارشی گمراه‌کننده از کرملین درباره سرکوب مرگبار اعتراضات طرفدار استقلال در لیتوانی، یک جمهوری شوروی، در هوا خودداری کرد. مقامات لیتوانی پس از شوروی به کیسلیوف جایزه ایالتی دادند که از آن زمان پس گرفته اند.
بعداً او به فضای رسانه‌ای آزاد دهه ۱۹۹۰ روسیه پیوست، زمانی که بوریس یلتسین اقتصاد را باز کرد و مجریان تهمت‌زننده در شبکه‌های متعلق به الیگارش‌های رقیب به یکدیگر حمله می‌کردند.
کیسلیوف که یک گیتاریست کلاسیک آموزش دیده بود و زبان‌های فرانسوی و اسکاندیناویایی را مطالعه کرده بود، در استراحتگاه‌های اسکی در آلپ تعطیلات می‌گذراند و به عنوان مجری برنامه‌ای درباره فرهنگ اروپا که با بودجه اتحادیه اروپا ساخته شده بود، در سراسر این قاره سفر می‌کرد.
ششمین ازدواج کوتاه مدت او، در سال ۱۹۹۸، با یک زن بریتانیایی بود و او یکی از پسرانش را به یک مدرسه خصوصی در Cotswolds بریتانیا فرستاد. برادر مرحومش آندری به کلرادو نقل مکان کرد و شهروند ایالات متحده شد. کیسلیوف خانه‌ای به سبک اسکاندیناویایی در خارج از مسکو با مصالحی که از فنلاند آورده شده بود و اصطبل‌هایی برای اسب‌هایش ساخت.
کیسلیوف در محل کار آنقدر به استانداردهای روزنامه‌نگاری پایبند بود که تهیه‌کنندگانی که روی یک برنامه روسی با بودجه BBC درباره بهترین شیوه‌ها در روزنامه‌نگاری تلویزیونی کار می‌کردند، او را به عنوان یکی از مجریان انتخاب کردند. آنا نارینسکایا، روزنامه‌نگاری که در دهه ۱۹۹۰ با کیسلیوف در این برنامه کار می‌کرد، او را "مشتاق‌ترین مدافع اخلاق روزنامه‌نگاری که تا به حال ملاقات کرده بودم" توصیف کرد.
در یکی از قسمت‌ها، کیسلیوف درباره خطرات اختلاط روزنامه‌نگاری و پروپاگاندا هشدار داد. او گفت: «اگر به کاهش استانداردهای خود، اخلاق و اصول خود ادامه دهیم، در نهایت خودمان را در حالی می‌یابیم که مانند خوک‌ها در کثافت شنا می‌کنیم و به همراه گل و لای یکدیگر را می‌خوریم.»
هنگامی که پوتین در سال ۲۰۰۰ به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد، به سرعت برای مهار قدرت شبکه‌های تلویزیونی قدرتمند روسیه اقدام کرد. کیسلیوف که نتوانست در مسکو شغلی پیدا کند، به عنوان سردبیر ICTV، یک کانال جدید متعلق به الیگارش اوکراینی ویکتور پینچوک، به کیف نقل مکان کرد. لئونید کوچما، رئیس جمهور وقت اوکراین، قول داده بود که این کشور را وارد اتحادیه اروپا کند.
کیسلیوف در کیف به یک میهن پرست اوکراینی پرشور تبدیل شد و در مسابقات فوتبال رنگ‌های اوکراین و در رویدادها پیراهن‌های سنتی اوکراینی گلدوزی شده می‌پوشید.
او در مصاحبه‌ای تلویزیونی که در آن زمان در کیف فیلمبرداری شد، گفت: «من احساس اوکراینی بیشتری دارم.» «من اکنون به عنوان بخشی از اوکراین در آن سرمایه‌گذاری کرده‌ام.»
او به زودی دیدگاه‌های خود را تغییر داد. هنگامی که معترضان در انقلاب نارنجی به خیابان‌های کیف ریختند تا به پیروزی تقلبی یک نامزد طرفدار روسیه در سال ۲۰۰۴ اعتراض کنند، او گفت که آن را به عنوان کودتای مورد حمایت غرب می‌بیند. او دیگر اوکراین را الگویی برای ورود روزی روسیه به اتحادیه اروپا نمی‌دانست. او اکنون گفت که روسیه باید مسیر خود را به طور مستقل از غرب ترسیم کند.
او گفت: «من در سال ۲۰۰۵ از میدان جنگ به مسکو بازگشتم و فهمیدم که ما به این در روسیه نیازی نداریم.»
همکاران سابق می‌گویند داستان چیز دیگری است. برای یک مجری تلویزیونی جاه طلب، روسیه یک بازار بسیار سودآورتر بود - و در اواسط دهه ۲۰۰۰، زمانی که کیسلیوف بازگشت، از رونق نفت پر شده بود. همکاران سابق می‌گویند که کیسلیوف مارک جدید ناسیونالیسم افراطی پوتین را دید و تصمیم گرفت که برای پیشرفت باید خود را با آن تطبیق دهد.
اولکساندر سیمیریادچنکو، دوست و همکار سابق ICTV که کیسلیوف را به والدین اوکراینی زبانش معرفی کرد و بعداً در مسکو از او دیدن کرد، این روس را یک فرصت طلب توصیف کرد.
سیمیریادچنکو در مصاحبه‌ای در کیف با استفاده از نسخه کوتاه‌شده نام اول کیسلیوف گفت: «دیما می‌داند چگونه هر موقعیتی را به نفع خود دستکاری کند.» «زمانی که برای او سودمند بود که در اوکراین یک دموکرات باشد، او در اوکراین یک دموکرات بود. وقتی دیگر سودمند نبود، او در یک روسیه امپریالیستی و پروپاگاندیست، یک پروپاگاندیست امپریالیست روسی شد.»
کیسلیوف درگیر شدن در پروپاگاندا را رد می‌کند و می‌گوید ماهیت کار او با CNN یا BBC تفاوتی ندارد.
زمانی که پوتین برای سومین دوره به عنوان رئیس جمهور در سال ۲۰۱۲ به قدرت بازگشت، فضای رسانه‌ای روسیه به شدت به سمت راست چرخید. کیسلیوف در موقعیتی عالی برای رهبری این اتهام قرار داشت. در آوریل همان سال، او استدلال کرد که افراد همجنس‌گرا «باید از اهدای خون و اسپرم منع شوند». او گفت: پس از مرگ «قلب‌های آنها باید یا دفن شوند یا به عنوان نامناسب برای طولانی شدن عمر سوزانده شوند». مخاطبان استودیوی او با تشویق منفجر شدند.
چهار ماه بعد، کیسلیوف به عنوان مجری اخبار هفته، یک برنامه امور جاری مشهور که از سال ۲۰۰۱ پخش می‌شود، انتخاب شد. سال بعد، پوتین همچنین او را به عنوان رئیس Rossiya Segodnya، یک گروه رسانه‌ای دولتی بزرگ که شامل بزرگترین خبرگزاری روسیه است، منصوب کرد. کیسلیوف در سخنرانی برای کارکنانش، جهان‌بینی جدید خود را مدون کرد. او گفت: «دوره روزنامه‌نگاری مقطر و بی‌طرفانه به پایان رسیده است.» «عینیت یک افسانه است.»
کیسلیوف فقط باورهای خود را اصلاح نمی‌کرد. او همچنین سال‌ها صرف تکمیل سبک گفتار و توانایی خود در تأثیرگذاری بر بینندگان، عذاب کشیدن بر سر حرکات خود کرده بود. او توضیح داد که چگونه یاد گرفته است زبان بدن خود را باز کند تا اعتماد بینندگان را جلب کند و روی حرکات ظریفی کار کرده است که وقتی توسط لنز ثبت می‌شوند، می‌توانند "به ماده سفید مغز، به ناخودآگاه ضربه بزنند."
او گفت: «من به خودم یاد دادم که به روشی جدید راه بروم، شیوه‌ای که یک بازیگر در سراسر صحنه قدم می‌زند.» او با اشاره به الهام‌گیری از سفرهای دوران کودکی به تئاتر مالی مسکو با مادرش گفت: فیلمنامه‌هایی که او برای اخبار هفته تهیه می‌کرد، گاهی حاوی نقل قول‌هایی از شاعران مشهور روسی بود. او آنها را به گونه‌ای طراحی کرد که هم غنایی و هم ساده باشند، به گفته او با کلماتی نوشته شده‌اند که «هر زن خانه‌دار روسی بتواند بفهمد.»
هنگامی که روسیه کریمه را تصرف کرد و در بهار ۲۰۱۴ با بهانه بیرون راندن یک دولت فاشیستی که کیف را اداره می‌کرد، به شرق اوکراین حمله کرد، کیسلیوف در خط مقدم هیستری ملی‌گرایانه‌ای بود که کشور را فرا گرفت و تعداد بینندگان او سر به فلک کشید.
او در مارس ۲۰۱۴ در این برنامه در حالی که جلوی صفحه‌ای ایستاده بود که یک ابر قارچی عظیم را به تصویر می‌کشید، گفت: «روسیه تنها کشوری در جهان است که به طور واقع بینانه قادر است ایالات متحده را به خاکستر رادیواکتیو تبدیل کند.» کیسلیوف به افزایش رکوردی میزان محبوبیت پوتین کمک کرد و بارها زمانی که دولتش به آن نیاز داشت، از آن حمایت کرد.
سرگئی دورنکو، یک مجری اخبار برجسته، سه هفته قبل از مرگش در سال ۲۰۱۹ در یک سخنرانی عمومی گفت که پوتین فقط دو برنامه تلویزیونی را تماشا می‌کند: یک برنامه گفتگوی سیاسی که توسط ولادیمیر سولویوف اداره می‌شود و اخبار هفته. کیسلیوف می‌گوید هر چند ماه در جلساتی در کرملین شرکت می‌کند و در آن موضوعات امور جاری مانند اقتصاد روسیه یا سیاست‌های بودجه مورد بحث قرار می‌گیرد. او درباره همکاری بین شبکه تلویزیونی خود و کرملین می‌گوید: «این نوعی تبادل است، تبادل انرژی، تبادل ایده‌ها.»
امروزه، کرملین به او اعتماد دارد که صدای خود را به ده‌ها میلیون نفری برساند که هر هفته برنامه او را تماشا می‌کنند. به نظر می‌رسد این رویکرد مؤثر است: نظرسنجی‌های مرکز مستقل لوادا نشان می‌دهد که حمایت گسترده‌ای از پوتین و پذیرش جنگ وجود دارد که برخی از مقامات غربی می‌گویند جان نزدیک به ۲۰۰,۰۰۰ روس را گرفته است، اگرچه جامعه‌شناسان غربی می‌گویند به دست آوردن تصویر دقیقی از افکار عمومی در این کشور اقتدارگرا غیرممکن است.
در نهایت، مهم‌ترین مخاطب کیسلیوف ممکن است مقامات باشد که او مدیون جایگاه خود به آنهاست. پوتین اغلب موضوعاتی را مطرح کرده است که در ابتدا در اخبار هفته مطرح شده بودند. در ماه فوریه، یک هفته پس از آنکه کیسلیوف گزارش‌هایی را که کلیسای انگلیس در حال بررسی اختصاص دادن ضمایر جنسیتی خنثی به خدا بود، به سخره گرفت، پوتین به این ابتکار در سخنرانی سالانه خود اشاره کرد و از کتاب مقدس نقل قول کرد: «پدر، آنها را ببخش، زیرا نمی‌دانند چه می‌کنند.»
هنگامی که کیسلیوف در ماه آوریل ۷۰ ساله شد، پوتین با او تماس گرفت تا از او برای کارش تشکر کند. در پیامی جداگانه از طرف رئیس جمهور که در وب سایت کرملین منتشر شد، آمده است: «چنین کار بزرگ و پرباری شایسته عمیق‌ترین احترام است.»
کیسلیوف دریافت دستورالعمل از دولت را رد می‌کند. پس از سال‌ها پیشبرد نکات گفتگوی کرملین برای مخاطبان ملی، ممکن است به آنها نیازی نداشته باشد.
مارینا اووسیاننیکوا، تهیه‌کننده سابق تلویزیون دولتی که پس از تهاجم به اوکراین با یک پوستر ضد جنگ به صحنه یک پخش زنده خبری یورش برد و بعداً به فرانسه گریخت، گفت: «همه قوانین بازی خود را می‌دانند، چه چیزی مجاز است و چه چیزی نیست.»
سیمیریادچنکو، همکار سابق کیسلیوف در اوکراین، می‌گوید که او باید به جرم جنایات جنگی محاکمه شود. او گفت: «او بخش بزرگی از مسئولیت مرگ‌هایی را که اوکراین در این جنگ متحمل شده است، بر عهده دارد.»
کیسلیوف می‌گوید چنین اتهاماتی قابل انتظار است و به میراث خود چشم دارد.
او گفت: «در غرب پس از پایان جنگ مرا نفرین و محکوم می‌کنند و می‌گویند من می‌خواستم قلب افراد همجنس‌گرا را بسوزانم.» او ادامه داد: در روسیه، «من به خاطر حمایت از مردمم در زمان‌های سخت، به نیکی یاد خواهم شد.»
—Kate Vtorygina در این مقاله مشارکت داشته است.
برای Matthew Luxmoore نامه بنویسید به [email protected]