غرفه اوپک در کنفرانس آب و هوایی COP29 در نوامبر ۲۰۲۴ در باکو، آذربایجان.
غرفه اوپک در کنفرانس آب و هوایی COP29 در نوامبر ۲۰۲۴ در باکو، آذربایجان.

درک چرایی فشار غیرمنتظره عربستان سعودی برای کاهش قیمت نفت

ریاض به چیزی فراتر از صرف هزینه هر بشکه نفت خام فکر می‌کند.

کارتل‌ها تنها یک دلیل برای وجود دارند: افزایش قیمت‌ها. اوپک، معروف‌ترین آنها، نمونه‌ای بارز است. پس چرا عربستان سعودی، که رهبری این گروه را بر عهده دارد، در حال کاهش قیمت‌ها است؟

ظاهراً، پادشاهی در تلاش است تا نظم را در میان تولیدکنندگان سرکش دوباره برقرار کند: قزاقستان، عراق و امارات متحده عربی در حال تقلب در اهداف تولید خود هستند. ریاض برای مجبور کردن آن‌ها به عقب‌نشینی، در جلسات اوپک پلاس به افزایش تولید کل گروه رأی می‌دهد، با این امید که کاهش قیمت ناشی از آن، مشکل‌سازان را به نظم درآورد.

این توضیح کاملاً منطقی است. اولاً، زیرا تقلب واقعی است، بدتر می‌شود و کشورهای بی‌نظم هشدارها را نادیده گرفته‌اند. ثانیاً، زیرا عربستان سعودی قبلاً این کار را انجام داده است و در سال‌های ۱۹۸۵-۸۶، ۱۹۹۸ و ۲۰۲۰ جنگ‌های قیمتی را علیه متقلبان اوپک آغاز کرده است.

با این حال، من متقاعد نشده‌ام که همه ماجرا همین باشد.

برای درک سیاست نفتی عربستان سعودی، همیشه تمرکز بر آنچه پادشاهی انجام می‌دهد، به‌جای آنچه می‌گوید - چه در خفا و چه در ملاءعام - کمک می‌کند. آنچه انجام می‌شود کاملاً شفاف است: تولید بالاتر که منجر به کاهش قیمت نفت می‌شود. مهمتر اینکه، ریاض هیچ تلاشی برای تقویت بازار نکرده است. در واقع، عکس این قضیه صادق است. در روزهای اخیر، سعودی‌ها بی‌سروصدا پیامی به دیگران در اوپک و فراتر از آن ارسال کرده‌اند: ما می‌توانیم با قیمت‌های پایین نفت کنار بیاییم. و با خواندن بین خطوط، به نظر می‌رسد ریاض قصد دارد قیمت نفت برنت را زیر ۷۰ دلار در هر بشکه و شاید حتی کمتر نگه دارد، که انحرافی قابل توجه از سیاست قبلی موسوم به "اول سعودی" برای حفظ قیمت‌ها در نزدیکی ۱۰۰ دلار است.

درک رویکرد جدید پیش از نشست بعدی گروه هشت کشور اوپک پلاس، که برای ۵ مه برنامه‌ریزی شده است، حیاتی است. میل به مجازات متقلبان یکی از توضیحات این تغییر است. اما قزاقستان بیشتر شبیه یک منفعت جانبی از یک سیاست جدید به نظر می‌رسد تا دلیل اصلی آن. سیاست نفتی عربستان سعودی چندبعدی است: ممکن است چندین هدف همزمان داشته باشد. بنابراین در اینجا چند حدس آگاهانه در مورد ملاحظات کلیدی ریاض آورده شده است:

۱) عربستان سعودی متوجه شده است که سیاست قبلی آن "هرچه نزدیک‌تر به ۱۰۰ دلار در هر بشکه" ناپایدار بوده و به کاهش تولید بیشتر نیاز دارد. برای حفظ قیمت‌های بالا، تولید سعودی در سال گذشته پایین‌ترین سطح از سال ۲۰۱۱ بود. اگر ریاض سیاست قیمت‌های بالا را حفظ می‌کرد، احتمالاً نمی‌توانست تولید خود را در سال‌های ۲۰۲۵ و ۲۰۲۶ افزایش دهد. چشم‌انداز فراتر از آن - در سال‌های ۲۰۲۷ یا ۲۰۲۸ - برای یک توسعه تولید به طور فزاینده‌ای دشوار به نظر می‌رسید و به طور بالقوه ریاض را به تولیدی برای همیشه پایین‌تر محکوم می‌کرد.

۲) شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی، مدت‌ها است که، حداقل در خفا، اذعان کرده که ریاض از تحریم‌های آمریکا علیه دو رقیب اوپک پلاس: ایران و ونزوئلا سود برده است. اگر هر کدام از آن‌ها در سطحی نزدیک به سطح پیش از تحریم تولید می‌کردند، عربستان سعودی مدت‌ها پیش با قیمت‌های پایین‌تر یا تولید کمتر - یا هر دو - مواجه می‌شد. شاهزاده عبدالعزیز همچنین بر اساس این فرض عمل کرده که تحریم‌ها برای همیشه دوام نخواهند داشت. اگر ریاض احساس می‌کند آن روز نزدیک می‌شود - مثلاً به این دلیل که کاخ سفید در حال مذاکره با تهران است - احتمالاً کمک می‌کند تولید را پیش از مذاکرات احتمالی اوپک پلاس در مورد چگونگی مدیریت بازگشت ظرفیت غیرفعال فعلی افزایش دهد.

۳) عربستان سعودی تنها با رقبای اوپک پلاس جنگ قیمتی ندارد؛ از لحاظ تاریخی، این کشور با تولیدکنندگان خارجی نیز مبارزه کرده است - که بزرگترین آن‌ها ایالات متحده است. در سال‌های ۲۰۱۴-۱۶، بازار را با نفت پر کرد تا تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا را در هم بکوبد. به طور مشهور، علی النعیمی، وزیر نفت سابق عربستان سعودی، در فوریه ۲۰۱۶ به حفاران آمریکایی گفت که می‌توانند "هزینه‌ها را کاهش دهند، وام بگیرند یا نقد شوند" در مواجهه با قیمت‌های زیر ۵۰ دلار در هر بشکه. اما اعلام یک جنگ قیمتی دیگر علیه شیل برای ریاض از نظر سیاسی دشوار خواهد بود. درست است، دونالد ترامپ قیمت‌های پایین‌تر نفت را می‌خواهد، حتی اگر به صنعت انرژی داخلی آمریکا آسیب بزند. اما من مطمئن نیستم که قانونگذاران آمریکایی - مثلاً سناتور تد کروز از تگزاس و لیزا مورکاوسکی از آلاسکا - موافق باشند.

۴) تقریباً یک دهه است که عربستان سعودی از نزدیک با روسیه همکاری می‌کند. اما این رابطه، که البته بیشتر از آنچه بسیاری در ابتدا پیش‌بینی می‌کردند دوام آورده، بیشتر معامله‌ای به نظر می‌رسد تا راهبردی. رئیس‌جمهور روسیه، ولادیمیر پوتین، در حال جلب نظر ترامپ است و مسکو ممکن است روزی پشت به ریاض کند. شاید سعودی‌ها تغییری در لحن کرملین احساس می‌کنند و در حال ریسک‌پذیری هستند، با افزایش تولید پیش از ظهور یک شکاف واقعی.

۵) سرانجام، سعودی‌ها با ایالات متحده در مورد چندین موضوع در حال مذاکره هستند: تضمین‌های دفاعی، قراردادهای تسلیحاتی، ایران و برنامه هسته‌ای غیرنظامی عربستان سعودی. نفت قطعاً در این مذاکرات نقش دارد. ترامپ در ماه مه به ریاض سفر خواهد کرد و این کشور را بخشی از دومین سفر خارجی خود (اولین سفر، سفر برنامه‌ریزی نشده به رم برای مراسم تشییع پاپ بود) قرار می‌دهد.

در نهایت، بسیاری از این ملاحظات، منطق عربستان برای اجازه کاهش قیمت نفت را شکل خواهند داد. یکی از آن‌ها محرک اصلی خواهد بود، در حالی که دیگران منافع جانبی خواهند بود. نگه داشتن قزاقستان در مسیر درست بیشتر احتمال دارد که بخشی از دسته دوم باشد تا دسته اول.