خطرناک‌ترین عبارت در حوزه مالی "این بار متفاوت است" است. تاریخ نشان می‌دهد که وقتی عربستان سعودی جنگ قیمتی را علیه یکی از متحدان اوپک‌پلاس خود به راه می‌اندازد، در نهایت موفق می‌شود – اما این بار واقعاً متفاوت خواهد بود1.
تلاش‌های عربستان برای وادار کردن قزاقستان به رعایت سهمیه تولید نفت اوپک‌پلاس خود محکوم به شکست است. ریاض ظاهراً سعی دارد انضباط را در میان تولیدکنندگان سرکش بازگرداند؛ قزاقستان و چند کشور دیگر از اهداف تولید خود تخطی می‌کنند. برای مجبور کردن آنها به تسلیم، پادشاهی در جلسات اوپک‌پلاس رأی به افزایش سریع‌تر تولید گروه نسبت به پیش‌بینی‌های قبلی می‌دهد، با این امید که کاهش قیمت ناشی از آن، متخلفان را به خط کند. به زبان اوپک‌پلاس، سعودی‌ها سعی دارند قزاق‌ها را "عرق" کنند.
البته، تمرکز پادشاهی تنها بر قزاقستان نیست. سیاست نفتی آن چندبعدی است: به نظر می‌رسد در تلاش است تا سهم بازار خود را، احتمالاً از تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا، باز پس گیرد و همزمان از نفت ارزان به عنوان ابزری در مذاکرات دیپلماتیک با رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، استفاده می‌کند.
در بازار، استراتژی پمپاژ نفت بیشتر — دو افزایش ماهانه متوالی هر کدام به میزان 411,000 بشکه در روز برای هشت کشور اصلی اوپک‌پلاس — همانطور که انتظار می‌رود عمل می‌کند، به ویژه در زمانی که رشد تقاضا در حال کاهش است. نفت برنت در اوایل این هفته به پایین‌ترین سطح چهار سال گذشته، کمی بالاتر از 60 دلار در هر بشکه رسید. نفت برنت امسال 15 درصد کاهش یافته است، و بسیاری از ناظران کاهش بیشتر را پیش‌بینی می‌کنند زیرا تولید عربستان، که در حال حاضر کمی بالاتر از 9 میلیون بشکه در روز است، افزایش می‌یابد.
با این حال، قزاقستان تولید خود را برای برآورده کردن سهمیه اوپک‌پلاس کاهش نمی‌دهد. این کشور دو انگیزه قوی برای ادامه پمپاژ دارد؛ به درآمد نیاز دارد و در حال مذاکره با شرکت‌های بین‌المللی نفتی در مورد برنامه‌های سرمایه‌گذاری است که توسعه اقتصادی کشور را از هم‌اکنون تا اواسط قرن تعیین خواهد کرد.
اول، محاسبات. به لطف توسعه 48 میلیارد دلاری میدان نفتی بزرگ تنگیز، قزاقستان در سال 2025 به طور متوسط 300,000 بشکه در روز بیشتر از سال 2024 پمپاژ خواهد کرد، با میانگین تولید سالانه نفت خام 1.8 میلیون بشکه در روز در سال جاری. این بشکه‌های اضافی می‌توانند کاهش قابل توجه قیمت را جبران کنند. به زبان ساده، قزاقستان "عرق" نمی‌کند.
بر اساس محاسبات تقریبی من، اگر نفت برنت در بقیه سال در حدود سطح فعلی 62 دلار در هر بشکه باقی بماند، درآمد ناخالص نفتی قزاقستان تنها 2 درصد نسبت به سال گذشته کاهش خواهد یافت؛ افت به 60 دلار آن را 4 درصد کاهش می‌دهد. حتی اگر نفت برنت تا دسامبر با قیمت 50 دلار معامله شود، کاهش 12 درصدی در درآمد سالانه برای ترغیب دولت آستانه به تغییر مسیر کافی نیست. قزاقستان پیش از این درآمدهای حاصل از قیمت‌های بالاتر در اوایل سال جاری را کسب کرده است: میانگین قیمت نفت برنت در سه ماهه اول حدود 75 دلار بوده است.
قیمت‌های نفت خام بسیار پایین‌تر، مثلاً 40 دلار تا پایان سال جاری، ممکن است به اندازه‌ای ضربه وارد کند که قزاقستان را وادار به بازنگری در سیاست تولید خود کند - اما این فشار فوق‌العاده‌ای بر بودجه عربستان نیز وارد خواهد کرد. تاکنون، نشانه کمی وجود دارد که پادشاهی، که حتی قبل از کاهش اخیر قیمت نفت بدهی خود را افزایش می‌داد، آماده است تا بازار را به اندازه‌ای سقوط دهد که قزاقستان را به زانو درآورد.
دلیل دوم که قزاقستان عقب‌نشینی نمی‌کند، رابطه آن با شرکت‌های بزرگ نفتی است. این کشور برای ساخت سه میدان نفتی بزرگ که ستون فقرات صنعت نفت آن هستند، به شرکت‌های شورون (Chevron Corp.)، اکسون موبیل (Exxon Mobil Corp.)، شل (Shell Plc)، توتال انرژی (TotalEnergies SE) و انی (ENI SpA) متکی بوده است. شرکت‌های خارجی ده‌ها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند؛ اگر آستانه آنها را مجبور به پمپاژ کمتر کند، احتمالاً از سرمایه‌گذاری‌های بیشتر سر باز خواهند زد. اما قزاقستان برای گسترش بیشتر تولید به این هزینه‌ها نیاز دارد.
فراتر از این شرکت‌های نفتی غربی، بقیه صنعت قزاقستان تحت سلطه شرکت دولتی کاز‌مونای‌گاز، همراه با گروه‌های چینی، روسی و خصوصی داخلی است. آنها عمدتاً میادین کوچکتر و قدیمی‌تر را اداره می‌کنند. کاهش تولید در آنجا به دلیل منافع محلی و این واقعیت که کاهش تولید ممکن است به دلیل سن میادین نفتی غیرقابل بازگشت باشد، پیچیده است؛ آنها مثلاً از تعطیلی‌های اعمال شده در طول همه‌گیری کووید-19 هرگز بهبود نیافتند.
فشار عربستان سعودی در لحظه‌ای حساس برای آستانه و شرکت‌های نفتی خارجی فعال در آنجا وارد می‌شود. قراردادهای حاکم بر سه پروژه بزرگ نسبتاً به زودی برای تمدید مطرح خواهند شد - قرارداد تنگیز تا سال 2033، قاراچاقاناق تا سال 2038 و کاشاغان تا سال 2041 معتبر هستند - و هر دو طرف شروع به بررسی تمدید کرده‌اند. شرکت‌های بزرگ نفتی معمولاً ترجیح می‌دهند قبل از انقضا، اغلب تا پنج سال قبل از موعد مقرر، تلاش برای تمدید توافقات را آغاز کنند.
تنگیز در مرکز مناقشه فعلی بین سعودی‌ها و قزاق‌ها قرار دارد. مجبور کردن شرکت شورون، رهبر پروژه، و سایر شرکت‌های بین‌المللی نفتی درگیر به کاهش تولید در حال حاضر، مذاکرات تمدید را بیشتر پیچیده خواهد کرد.
بنابراین، بیشترین کاری که قزاقستان احتمالاً انجام خواهد داد، صرفاً تعارف و ادای احترام به اهداف اوپک‌پلاس است. انتظار داشته باشید اظهارات مودبانه بیشتری از آستانه، با تأکید عمومی بر تمایل به همکاری با کارتل در حالی که به صورت خصوصی با پمپاژ بسیار بیشتر از سهمیه خود، خلاف آن عمل می‌کند. برای سعودی‌ها، این بار ممکن است واقعاً متفاوت از آب درآید.