هوش مصنوعی به خاورمیانه می‌رسد: آمریکا با امارات و عربستان سعودی توافق می‌کند

ایالات متحده دو توافقنامه مهم با امارات متحده عربی و پادشاهی عربستان سعودی (KSA) امضا کرده است که به طور قابل توجهی توازن قوا را تغییر خواهد داد. این توافق‌ها پیامدهای اقتصادی، ژئوپلیتیکی و امنیت ملی دارند و ما معتقدیم این توافق‌های دوجانبه ادعای آمریکا در رهبری هوش مصنوعی را تقویت می‌کنند. همچنین نگرانی‌های واقعی را افزایش می‌دهند، اما هیچ‌کدام خارج از توانایی آمریکا برای حل آن‌ها نیستند.

این توافق‌ها دسترسی به توان محاسباتی برای آمریکا را تضعیف نمی‌کنند، بلکه آن را تقویت می‌کنند. ما معتقدیم این توافق‌ها تحول‌آفرین هستند و قرار است زیرساخت هوش مصنوعی در دسترس هوش مصنوعی آمریکا را به سطح بعدی ارتقا دهند، در حالی که تنگناهایی مانند انرژی را نیز برطرف می‌کنند. همه تأمین‌کنندگان زیرساخت آمریکایی از این توافق‌ها سود خواهند برد. از سازندگان پردازنده‌های گرافیکی (GPU) گرفته تا آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی، تا ارائه‌دهندگان فضای ابری (Cloud) و غیره.

پیمان‌های جدید آمریکا با امارات و عربستان سعودی چشم‌انداز هوش مصنوعی را در سه جبهه دگرگون می‌سازند:

کلان (Macro). واشنگتن با کنار گذاشتن چارچوب قدیمی کنترل صادرات انتشار هوش مصنوعی (AI Diffusion Export Controls)، سیل تریلیون دلاری سرمایه را برای زیرساخت هوش مصنوعی باز کرده است. این جریان ورودی، هرگونه کندی ناشی از درگیری‌های تعرفه‌ای قریب‌الوقوع را خنثی می‌کند و نه تنها در منطقه خلیج فارس، بلکه در خود آمریکا نیز ساخت‌وسازها را تأمین مالی خواهد کرد و رک‌های بیشتری از پردازنده‌های گرافیکی را در خاک آمریکا قرار خواهد داد.

ژئوپلیتیک (Geopolitical). ابوظبی و ریاض اکنون ارتباط نزدیک‌تری با پشته‌های فناوری آمریکا پیدا کرده‌اند. اگر واشنگتن پروتکل‌های امنیتی سختگیرانه‌ای را اجرا کند، این اتحادها وابستگی منطقه به سخت‌افزار و نرم‌افزار آمریکایی را عمیق‌تر کرده و هر دو کشور را بیشتر به مدار آمریکا نزدیک‌تر می‌سازند.

زیرساخت (Infrastructure). کشورهای غنی از انرژی خلیج فارس در حالی به فهرست شرکای قابل اعتماد می‌پیوندند که شبکه‌های دیتاسنتر آمریکا به محدودیت‌های فیزیکی خود رسیده‌اند. اروپا می‌توانست این تنگنا را برطرف کند، اما به دلیل کمبود انرژی و کندی صدور مجوز با مشکل مواجه شد. خاورمیانه، با انرژی ارزان و سرمایه فراوان، آماده تبدیل شدن به قطب منطقه‌ای بعدی هوش مصنوعی است.

این اعلام برای ما جای تعجب ندارد. مدل دیتاسنتر ما از مدت‌ها پیش رشد خاورمیانه را نشان داده بود: ما پیش‌بینی می‌کنیم که تا سال ۲۰۳۰، ظرفیت دیتاسنتر عملیاتی در این منطقه به بیش از ۶ گیگاوات برسد و معتقدیم هنوز پتانسیل قابل توجهی برای رشد وجود دارد. علاوه بر این، مدل Accelerator ما نشان می‌دهد که فقط G42 در امارات متحده عربی، صدها هزار پردازنده گرافیکی را برای سال ۲۰۲۶ سفارش داده است. ما این پروژه‌ها را به تفکیک ساختمان و فصل دنبال می‌کنیم.

با هم‌راستایی سرمایه، انرژی و سیاست، منطقه خلیج فارس آماده است تا زیرساخت جهانی هوش مصنوعی را به جلو ببرد، و رهبران فناوری آمریکا از این موج سرمایه بهره‌مند خواهند شد. در ادامه، جزئیات زمان‌بندی و مقیاس دو توافق جدید، مزایای ژئوپلیتیکی آن‌ها و خطرات امنیتی را شرح می‌دهیم. در پشت دیوار پرداخت، اعداد و ارقام دقیق را خواهید یافت: چگونه این پیمان‌ها زنجیره‌های تأمین شتاب‌دهنده‌های هوش مصنوعی و دیتاسنتر را تغییر می‌دهند.

این هفته، آمریکا توافق ۶۰۰ میلیارد دلاری با عربستان سعودی را اعلام کرد. با امارات متحده عربی، آمریکا از یک پردیس دیتاسنتر ۵ گیگاواتی به رهبری G42 با فاز اولیه ۱ گیگاواتی خبر داد. بیایید جزئیات را بررسی کنیم.

دو نکته کلیدی در پیمان آمریکا-امارات وجود دارد:

• G42، یک شرکت قدرتمند هوش مصنوعی مورد حمایت دولت ابوظبی، سهمیه واردات تضمین‌شده سالانه ۵۰۰,۰۰۰ از بهترین تراشه‌های انویدیا را دریافت می‌کند. G42 بیست درصد از این تراشه‌ها را برای ساخت فضای ابری پردازنده گرافیکی و دیتاسنترهای خود نگه می‌دارد؛ بقیه به شرکت‌های آمریکایی می‌رسد.
• G42 در کنار شرکای آمریکایی، یک پردیس دیتاسنتر هوش مصنوعی ۵ گیگاواتی خواهد ساخت – قطب اصلی منطقه برای پاسخگویی به نیازهای آموزش و استنتاج هوش مصنوعی. فاز اول با ظرفیت ۱ گیگاوات آغاز شده است. اطلاعات بیشتر در مورد این پروژه را در پایان این گزارش ارائه می‌دهیم و توضیح می‌دهیم که آیا واقع‌بینانه است یا خیر.

G42 بدون شک مهم‌ترین بازیگر در بازار دیتاسنتر و توان محاسباتی در امارات متحده عربی است. بازوی کواکیشن آن، Khazna Datacenters، پردیس‌های بزرگی در ابوظبی و دبی را اداره می‌کند و به دنبال مکان‌های جدید، از جمله یک مرکز ۱۰۰ مگاواتی در ترکیه است. واحد Neocloud/Core42 آن پردازنده‌های گرافیکی را در سراسر جهان – نه تنها در دیتاسنترهای Khazna در امارات، بلکه از اتاق‌های سرور در آمریکا و آفریقا و پایگاه‌های برنامه‌ریزی شده در فرانسه و ایتالیا – عملیاتی می‌کند.

مایکروسافت، بزرگترین مشتری G42 و سرمایه‌گذار ۱.۵ میلیارد دلاری با یک کرسی در هیئت مدیره، اولین شرکت در صف دریافت تراشه‌های جدید خواهد بود – و سایر هایپراسکیلرهای آمریکایی نیز همینطور. نتیجه: قیف تقاضای وسیع‌تر برای انویدیا، حاشیه امن عمیق‌تر برای کمبود توان محاسباتی آمریکا و بازار دیتاسنتر امارات متحده عربی که حتی سریع‌تر رشد می‌کند و همچنان تحت سلطه ناوگان پردازنده‌های گرافیکی G42 است.

در مجموع، ما انتظار داریم که این توافق هم بازار دیتاسنتر امارات متحده عربی را که سریع رشد می‌کند، تسریع بخشد و هم تنوع آن را افزایش دهد – بازاری که امروز هنوز تا حد زیادی تحت سلطه یک شرکت واحد است. هایپراسکیلرهای آمریکایی قرار است سرمایه‌گذاری‌های خود را افزایش دهند. پردازنده‌های گرافیکی G42 نیز توسط هایپراسکیلرها استفاده خواهند شد.

پردیس دیتاسنتر از انرژی خورشیدی، گاز و هسته‌ای استفاده خواهد کرد.

توافق هوش مصنوعی عربستان سعودی از الگوی متفاوتی نسبت به امارات متحده عربی پیروی می‌کند. این توافق که در بسته اقتصادی ۶۰۰ میلیارد دلاری گنجانده شده است، بر چهار ستون استوار است:

• DataVolt. توسعه‌دهنده برتر کواکیشن این پادشاهی، ۲۰ میلیارد دلار در دیتاسنترهای آمریکا سرمایه‌گذاری خواهد کرد.
• سرمایه فناوری ورودی. اوراکل، گوگل، سِیلزفورس، ای‌ام‌دی و اوبر پروژه‌های عربستان سعودی را تأمین مالی خواهند کرد، با تعهد ۱۴ میلیارد دلاری اوراکل در یک دوره ده ساله در صدر این لیست. با احتساب دیتاولت، هزینه‌های فرامرزی از ۸۰ میلیارد دلار فراتر می‌رود.
• HUMAIN. شرکت جدید هوش مصنوعی عربستان سعودی قصد دارد تا ۵۰۰ مگاوات تجهیزات ای‌ام‌دی (حدود ۱۰ میلیارد دلار) و به همین میزان ۵۰۰ مگاوات سیستم انویدیا را طی پنج سال مستقر کند که از سال ۲۰۲۶ با سفارش ۱۸۰۰۰ واحدی برای GB300 انویدیا آغاز می‌شود.
• توافق‌های اکوسیستم. HUMAIN یک تفاهم‌نامه غیرالزام‌آور با کوالکام برای پردازنده‌های مرکزی و سیلیکون‌های هوش مصنوعی از لبه به ابر امضا کرد و یک توافق ۵ میلیارد دلاری با ای‌دبلیواس (AWS) برای ساخت یک «منطقه هوش مصنوعی» که سرویس‌های GenAI را بر روی پلتفرم‌های ای‌دبلیواس اجرا خواهد کرد.

ظرفیت دیتاسنتر عربستان سعودی به سرعت در حال رشد است، اما نسبت به امارات متحده عربی پراکنده‌تر است. هایپراسکیلرهای آمریکایی در حال حاضر مسلط هستند و قصد دارند بیشتر مقیاس پیدا کنند. تلاش‌های محلی از بلوغ G42 عقب‌تر است و نقش دقیق HUMAIN، که بخشی ارائه‌دهنده ابر و بخشی آزمایشگاه مدل زبان بزرگ (LLM) و عامل است، هنوز کاملاً مشخص نشده است.

سرمایه خاورمیانه اکنون یک خیابان دوطرفه است. دیتاولت، HUMAIN، G42 و سایر بازیگران منطقه خلیج فارس ده‌ها میلیارد دلار در زیرساخت هوش مصنوعی آمریکا سرازیر خواهند کرد.

G42 در حال حاضر در صحنه حضور دارد: واحد Core42 آن یک دیتاسنتر ۱۰ مگاواتی در فورت ورث، تگزاس و یک پردیس ۷۰ مگاواتی در شمال ایالت نیویورک که توسط TeraWulf ساخته شده و می‌تواند در سال ۲۰۲۶ از ۲۰۰ مگاوات فراتر رود، را اداره می‌کند.

این سایت‌های اولیه مدل را اثبات می‌کنند. با پیوستن صندوق‌های ثروت ملی به این جریان، تعهدات کلی می‌تواند به یک تریلیون دلار نزدیک شود.

این پول جدید ساخت‌وسازهای هوش مصنوعی را در برابر بازار اعتبار سخت‌تر و نگرانی‌های تعرفه‌ای پوشش می‌دهد. دو عامل حساسیت این بخش را به شرایط مالی افزایش داده‌اند:

1. مقیاس. هایپراسکیلرها قبلاً توسعه‌های خود را از محل منابع داخلی تأمین مالی می‌کردند، اما پروژه‌های سال‌های ۲۰۲۵-۲۰۲۶ برای این کار بسیار بزرگ هستند. حتی غول‌های ثروتمند نیز اکنون به آپولو، بلک‌استون، بروکفیلد و دیگران متکی هستند.

• Neoclouds. بیش از ۱۵۰ استارت‌آپ فضای ابری پردازنده گرافیکی به آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی کمک می‌کنند زمان عرضه به بازار را کاهش دهند. اعتبار ضعیف‌تر و هزینه‌های سرمایه بالای آن‌ها به این معنی است که یک افزایش نرخ بهره می‌تواند یک پروژه را از بین ببرد.

خاورمیانه می‌تواند هر دو شکاف را پر کند. هزینه‌های تأمین مالی را کاهش دهد و ساخت‌وساز زیرساخت هوش مصنوعی را ادامه دهد.

بازیگران خاورمیانه در هزینه سرمایه نسبت به هایپراسکیلرهای آمریکایی مزیت بزرگی دارند و به همین دلیل زیرساخت‌های آن‌ها بسیار کم هزینه خواهد بود. در حالی که هایپراسکیلرهای آمریکایی پول برای سرمایه‌گذاری دارند، تمایلی به سرمایه‌گذاری‌های سوداگرانه (speculative) ندارند. مدیران مالی مانند اِیمی هود تصمیمات سرمایه‌گذاری را به شدت تحت نظر دارند، که این امر رشد سرمایه‌گذاری را با وجود استفاده بسیار بالا از زیرساخت هوش مصنوعی محدود می‌کند. سرمایه خاورمیانه که وارد آمریکا و خاورمیانه می‌شود، منجر به تسریع در هزینه‌کرد می‌شود.

در مجموع، ما این توافق‌ها را برای شرکت‌های هوش مصنوعی آمریکا بسیار مثبت ارزیابی می‌کنیم.

این توافق همچنین موقعیت خاورمیانه را به عنوان یک مشتری کلیدی فناوری آمریکا – به ضرر کشورهای رقیب مانند چین – تثبیت می‌کند. شرکت پیشرو چین، هواوی، در حال حاضر ظرفیت کافی برای فروش تراشه‌های Ascend در خارج از چین را ندارد و به همین دلیل، این توافق‌ها قبل از اینکه چین بتواند سهمی از بازار به دست آورد، پذیرش کامل سخت‌افزار آمریکایی را تضمین می‌کنند.

این توافق‌ها در همان هفته‌ای انجام می‌شود که وزارت بازرگانی آمریکا دستورالعمل‌هایی را به صنعت صادر کرد که استفاده از تراشه‌های هواوی Ascend در هر کجای دنیا نقض کنترل صادرات محسوب می‌شود.

در ادامه، سفارشات امارات و عربستان سعودی را در مقایسه با عرضه جهانی شتاب‌دهنده‌ها اندازه‌گیری خواهیم کرد. برخی بیم دارند که ساخت‌وساز در منطقه خلیج فارس پردازنده‌های گرافیکی را از آزمایشگاه‌ها و هایپراسکیلرهای آمریکایی تخلیه کند؛ ما استدلال می‌کنیم که برعکس است – خریداران غربی سود خواهند برد. همچنین در پشت دیوار پرداخت، گسترش دیتاسنتر در منطقه خلیج فارس و محدودیت‌های انرژی در آمریکا را پوشش می‌دهیم.

امارات متحده عربی در حال حاضر با ساختار امنیتی آمریکا پیوند خورده است. نیروهای آمریکایی پایگاه‌هایی در آنجا دارند و صندوق ثروت ملی مبادله ۸۲ درصد از گلوبال‌فاندریز (GlobalFoundries)، یک تأمین‌کننده اصلی تراشه برای پنتاگون، را در اختیار دارد. با این حال، یک مشارکت گسترده در زمینه هوش مصنوعی دو خطر اصلی را افزایش می‌دهد: انحراف پردازنده‌های گرافیکی به چین و استفاده غیرمجاز از مدل‌ها. همچنین خطرات امنیتی پیرامون وزن مدل‌های هوش مصنوعی وجود دارد که به آن‌ها می‌پردازیم.

نگرانی‌هایی وجود داشته است که ارائه پردازنده‌های گرافیکی به امارات تنها یک توقف‌گاه برای ارسال آن‌ها به چین خواهد بود. ما فکر می‌کنیم این نگرانی بیش از حد است و بعید به نظر می‌رسد. بیشتر توان محاسباتی یا توسط هایپراسکیلرهای آمریکایی، یا توسط شرکت‌هایی مانند G42 که ارتباط نزدیکی دارند، یا با ارائه توان محاسباتی به هایپراسکیلرها و آزمایشگاه‌های آمریکایی، عملیاتی خواهد شد. عملیات غیرآمریکایی بخش کوچکی از سهم بازار را تشکیل می‌دهد.

با این حال، راه‌هایی برای اطمینان از نصب چارچوب‌هایی برای تأیید قابل اعتماد مکان پردازنده‌های گرافیکی وجود دارد. یکی از مواردی که پیشنهاد شده است، تله‌متری (Telemetry) مبتنی بر نرم‌افزار است که می‌تواند مکان و پیکربندی سیستم را به انویدیا ارسال کند. این اطلاعات سپس با دولت آمریکا به اشتراک گذاشته خواهد شد. خود انویدیا نیز این را به عنوان راه حلی برای قاچاق پیشنهاد کرده است. با این حال، با دسترسی فیزیکی، می‌توان به راحتی این اطلاعات را دستکاری کرد تا مکان نادرست پردازنده گرافیکی را نشان دهد.

به همین دلیل، بازرسی‌های فیزیکی برای اطمینان از اینکه پردازنده‌های گرافیکی در جایی که باید باشند، کلیدی است. کاخ سفید از خطرات آگاه است و آماده است تا اطمینان حاصل کند که تراشه‌ها در جایی که قرار است باشند، قرار دارند. همانطور که بلومبرگ گزارش داد:

هدف سیاستی جلوگیری از انحراف به کشورهای مورد نگرانی، هدفی کاملاً مهم برای ایالات متحده است، اما دستیابی به آن دشوار است. یک مقام ارشد دولت بایدن که با بلومبرگ صحبت کرد، اذعان داشت که چنین توافقاتی، هرچند برای واشنگتن مطلوب باشند، باز هم نیازمند نظارت دقیق از جمله بازرسی‌های فیزیکی هستند. این مقام که نخواست نامش فاش شود تا در مورد مسائل داخلی صحبت کند، افزود: هر چیزی کمتر از این، ریسک انحراف سخت‌افزار و نرم‌افزار آمریکایی به طرف‌هایی که برای امنیت ملی ایالات متحده نگرانی ایجاد می‌کنند، خواهد بود.

ما کاملاً موافقیم. در حالی که تله‌متری می‌تواند اطلاعات مفیدی ارائه دهد، نمی‌توان به تنهایی بر آن تکیه کرد. نیاز به بازرسی‌های فیزیکی تصادفی برای تأیید مکان و استفاده از پردازنده‌های گرافیکی ضروری است. این یک الزامی است که ایالات متحده باید آن را اجرا کند.

با این حال، این فراتر از توانایی آمریکا نیست. می‌توان از الزامات قرارداد برای اطمینان از دسترسی بازرسان آمریکایی استفاده کرد و این بازرسی‌ها باید به صورت منظم انجام شوند. همچنین باید برای سوءاستفاده از مدل‌ها چارچوبی وجود داشته باشد.

خطر دیگری که باید در نظر گرفت، سوءاستفاده از مدل‌های هوش مصنوعی است. اگر آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی آمریکایی شروع به آموزش مدل‌های قدرتمند در منطقه خلیج فارس کنند، نگرانی‌هایی در مورد نحوه استفاده از آن مدل‌ها وجود دارد. به عنوان مثال، آیا یک مدل می‌تواند برای حملات سایبری یا سایر اقدامات مخرب استفاده شود؟

این یک ریسک معتبر است، اما ما معتقدیم می‌توان با اجرای پروتکل‌های امنیتی سختگیرانه آن را کاهش داد. آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی باید از مدل‌های خود در برابر دسترسی غیرمجاز محافظت کنند و باید چارچوبی برای نظارت بر نحوه استفاده از مدل‌ها وجود داشته باشد.

دولت آمریکا نیز از این خطرات آگاه است و در حال بررسی راه‌هایی برای کاهش آن‌ها است. یکی از مواردی که مورد بحث قرار گرفته است، الزامی برای آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی است که مدل‌های خود را با دولت آمریکا ثبت کنند. این به دولت اجازه می‌دهد تا ردیابی کند که چه مدل‌هایی در کجا مستقر شده‌اند و چگونه استفاده می‌شوند.

ما معتقدیم این توافق‌ها می‌تواند به افزایش امنیت ملی آمریکا کمک کند، به شرطی که اقدامات امنیتی مناسب اجرا شود. این توافق‌ها به آمریکا اجازه می‌دهند تا نفوذ خود را در منطقه خلیج فارس افزایش دهد و اطمینان حاصل کند که هوش مصنوعی به گونه‌ای استفاده می‌شود که با منافع آمریکا همسو باشد.

یک نگرانی امنیتی دیگر مربوط به وزن مدل‌های هوش مصنوعی است. وزن مدل‌ها اساساً دانش و قابلیت‌های یک مدل هوش مصنوعی هستند. اگر این وزن‌ها به دست طرف‌های نادرست بیفتند، می‌توانند برای آموزش مدل‌های مشابه یا حتی توسعه قابلیت‌های مخرب استفاده شوند.

این توافق‌ها، به ویژه با G42، ممکن است شامل دسترسی به وزن مدل‌های آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی آمریکایی باشد. مهم است که چارچوب‌های امنیتی قوی برای محافظت از این وزن‌ها در برابر دسترسی غیرمجاز وجود داشته باشد. این می‌تواند شامل رمزگذاری، کنترل دسترسی دقیق و ممیزی منظم باشد.

مهم است که دولت آمریکا اطمینان حاصل کند که هرگونه اشتراک‌گذاری وزن مدل‌ها با شرکای خاورمیانه‌ای تحت شرایط سختگیرانه امنیتی انجام شود. این می‌تواند شامل الزام به آموزش مدل‌ها در محیط‌های کنترل‌شده، محدود کردن دسترسی به وزن‌ها و اجرای ممیزی برای اطمینان از عدم سوءاستفاده باشد.

با وجود خطرات، ما معتقدیم این توافق‌ها یک پیروزی بزرگ برای صنعت هوش مصنوعی آمریکا هستند. آن‌ها منابع مالی عظیمی را آزاد می‌کنند که به تسریع در ساخت‌وساز زیرساخت هوش مصنوعی کمک می‌کند و دسترسی به توان محاسباتی را برای شرکت‌های آمریکایی افزایش می‌دهد.

همچنین این توافق‌ها موقعیت آمریکا را به عنوان رهبر جهانی در هوش مصنوعی تقویت می‌کنند و به جلوگیری از نفوذ کشورهای رقیب مانند چین در منطقه خلیج فارس کمک می‌کنند.

در نهایت، موفقیت این توافق‌ها به اجرای مؤثر پروتکل‌های امنیتی و نظارت دقیق بستگی دارد. اگر این اقدامات به درستی انجام شوند، این توافق‌ها می‌توانند به نفع هر دو طرف باشند و به پیشرفت هوش مصنوعی به شیوه‌ای امن و مسئولانه کمک کنند.