تهران — به گزارش رسانه‌های دولتی، دولت ایران در نظر دارد تعدادی از واحدهای صنعتی بزرگ را در اواخر ماه ژوئن برای حداقل دو هفته تعطیل کند، زیرا فصل تابستان فشار طاقت‌فرسایی را بر شبکه برق در حال تقلا تحمیل می‌کند.
آرش نجفی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران، با اشاره به اینکه این تعطیلی‌ها بخش‌های حیاتی مانند تولید سیمان و فولاد را تحت تأثیر قرار خواهد داد، گفت: «این امر چیزی جز ورشکستگی مطلق در پی نخواهد داشت.»
مقامات ایرانی در ماه‌های اخیر کسری فزاینده انرژی در تأمین برق کشور را پذیرفته‌اند و دلایل متعددی از مدیریت گذشته تا منابع رو به کاهش را مقصر دانسته‌اند.
روز پنجشنبه، عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو، از تعطیلی‌های برنامه‌ریزی شده دفاع کرد و گفت این تصمیم به صورت جمعی در بین نهادهای مهم دولتی، از جمله وزارتخانه‌های کشور، صمت، نفت و نیرو و همچنین استانداران گرفته شده است. علی‌آبادی استدلال کرد که ایران «در بین کشورهای منطقه در زمینه برق پیشرو است» و اطمینان داد که بحران انرژی فعلی به زودی کنترل خواهد شد.
تعطیلی‌های پیش رو بی‌سابقه نیست. در طول یک سال گذشته، کسب‌وکارهای خصوصی – از مرغداری‌ها تا کارخانه‌های فرآوری مواد غذایی – چاره‌ای جز تعطیلی و اعلام ورشکستگی نداشته‌اند، در حالی که صاحبان آن‌ها عدم حمایت دولت در مواجهه با کمبود فلج‌کننده برق را دلیل این امر ذکر کرده‌اند.
در بخش خانگی، کسری فزاینده برق منجر به خاموشی‌های مکررتر – تا دو ساعت در روز – در شهرهای بزرگ، از جمله پایتخت، تهران، شده است. مقامات به مردم هشدار داده‌اند که باید برای قطع برق بیشتر در ماه‌های آینده آماده باشند.
ایرانیان ناامید در شبکه‌های اجتماعی از اینکه چگونه قطع برق موجی از مشکلات دیگر را ایجاد می‌کند، گلایه کرده‌اند. این مشکلات شامل کمبود یا عدم فشار آب در ساختمان‌های بلندتر از سه طبقه و ضعف سیگنال‌های مخابراتی است که دسترسی به اینترنت را که از قبل نیز به دلیل زیرساخت‌های قدیمی مختل شده بود، به شدت دچار مشکل کرده است.
امیر جدیدی، روزنامه‌نگار روزنامه اصلاح‌طلب هم‌میهن، با کنایه به تجربه شخصی خود از خاموشی‌ها پرداخت و نوشت: «آپارتمان کوچک من در تهران در ساختمانی ۴۰ واحدی است که بدون پمپ، دیگر آب به ما نمی‌رسد. شیر آب را باز می‌کنم – لوله مثل جن‌زده‌ها زوزه می‌کشد و می‌لرزد. چند ثانیه بعد، دوش سرفه می‌کند و مثل سرم شروع به چکه کردن می‌کند. حتی برای شستن یک گربه هم کافی نیست. تسلیم می‌شوم، شمع‌ها را خاموش می‌کنم و از حمام بیرون می‌آیم. ساعت بعدی به انتظار یک معجزه ادیسونی روی مبل می‌گذرد.»
خاموشی‌ها باعث عذرخواهی‌های مکرر رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان در اظهارات عمومی او شده است. او این هفته در جمع مسئولان محلی در شهر غربی کرمانشاه گفت: «طولی نخواهد کشید که مسائل آب، برق و گاز را حل کنیم.»
اظهارات پزشکیان که بخشی از سخنرانی طولانی و سرسختانه او بود، در پاسخ به سخنان رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، در انجمن تجاری آمریکایی-سعودی در ریاض در روز سه‌شنبه مطرح شد که در آن ترامپ به مشکلات انرژی ایران اشاره کرد. اظهارات او مقامات ایرانی را عصبانی کرد.
رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «دهه‌ها بی‌توجهی و سوءمدیریت ایران کشور را گرفتار خاموشی‌های چرخشی طولانی‌مدت کرده است» و مقامات ایرانی و «مافیای آب» را به سرقت ثروت کشور و تبدیل مزارع سرسبز آن به صحراهای خشک متهم کرد.
پزشکیان نیز به نوبه خود از ترامپ به خاطر تلاش برای «اختلاف‌افکنی» بین ایرانیان و «ناامید کردن» در ایران انتقاد کرد و وعده داد که کشورش «در برابر زورگویان سر خم نخواهد کرد.»
خط مشابهی از آن زمان توسط عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، و سرلشکر حسین سلامی، فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تکرار شده است.
سلامی در یک سخنرانی تلویزیونی خطاب به ترامپ گفت: «ما منتظر کمک شما نیستیم؛ در حالی که در حال توسعه ماهواره‌ها، ساخت موشک‌ها و در اختیار داشتن یکی از پیشرفته‌ترین سیستم‌های بهداشتی و درمانی جهان هستیم.»
صنایع در بلاتکلیفی میان دیپلماسی هسته‌ای
پیش‌بینی می‌شود بحران برق ایران با توجه به اینکه رئیس‌جمهور آمریکا – در همان سخنرانی ریاض – مجدداً بر وعده خود برای اجرای سیاست «فشار حداکثری» با هدف به صفر رساندن صادرات نفت این کشور تأکید کرد، با فشار شدیدتری روبرو شود.
و برای اینکه مقامات ایرانی بتوانند بحران انرژی را معکوس کنند، موفقیت مذاکرات هسته‌ای با آمریکا که چهار دور آن تاکنون برگزار شده است، نقش حیاتی دارد. با وجود لفاظی‌های مثبت از سوی هر دو طرف، مذاکرات همچنان در ابهام قرار دارد و سؤالات بیش از پاسخ‌ها در مورد جهت‌گیری و نتیجه مذاکرات مطرح است.
فرمانده سپاه پاسداران در سخنرانی خود گفت: «این مرد [ترامپ] جرأت سخن گفتن از صلح را دارد، در حالی که دستانش همچنان به خون شهید قاسم سلیمانی آغشته است»، و با یادآوری ترور ژنرال ارشد نظامی ایران در سال ۲۰۲۰ به دستور ترامپ، بر بی‌اعتمادی عمیق ایران نسبت به نظام آمریکا تأکید کرد.
در بیانیه‌ای از سوی نمایندگان مجلس در محکومیت سخنرانی ترامپ در ریاض آمده است: «اظهارات مقامات آمریکایی و تحریم‌های جدید آن‌ها علیه ایران، به‌ویژه در بخش انرژی، با هرگونه اراده‌ای در مسیر مذاکرات هسته‌ای تناقض دارد.»
هم مذاکره‌کنندگان آمریکایی و هم ایرانی تأیید کرده‌اند که دور پنجم مذاکرات در حال برنامه‌ریزی است، در حالی که تاریخ و محل برگزاری هنوز مشخص نشده است. نقطه اختلاف همچنان غنی‌سازی هسته‌ای ایران است که مقامات آمریکایی گفته‌اند باید به طور کامل برچیده شود. با این حال، عراقچی، مذاکره‌کننده ارشد ایران، این هفته مجدداً تأکید کرد که فعالیت‌های غنی‌سازی ایران غیرقابل مذاکره است، در حالی که خاطرنشان کرد تهران ممکن است در نظر بگیرد که مقیاس، دامنه و سطح آن را برای دوره‌های موقت محدود کند.
ترامپ در جریان سفر خود به امارات متحده عربی اعلام کرد که دو طرف «تا حدی» بر سر یک توافق به توافق رسیده‌اند. و در مصاحبه‌ای با فاکس نیوز که روز جمعه منتشر شد، گفت که پیشنهادی به تهران ارائه شده است، بدون اینکه جزئیات آن را ارائه دهد. ترامپ در اشاره‌ای آشکار به هشدارهای قبلی خود مبنی بر استفاده از گزینه‌های نظامی افزود: «مهمتر از آن، آن‌ها می‌دانند که باید سریع اقدام کنند وگرنه اتفاق بدی، اتفاق بسیار بدی رخ خواهد داد.»
عراقچی، مذاکره‌کننده ایران، در یک پست در شبکه X روز جمعه دریافت پیشنهاد آمریکا را تکذیب کرد و همچنین از پیام‌های «گیج‌کننده و متناقض» آمریکا گلایه کرد. عراقچی پیشتر به خبرنگاران گفته بود: «گاهی اوقات حتی دو یا سه موضع متفاوت را در یک روز می‌شنویم.»
اختلافات عمیق بر سر غنی‌سازی بار دیگر توسط مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در مصاحبه‌ای در روز پنجشنبه آشکار شد که در آن هشدار داد اجازه دادن به ایران برای ادامه غنی‌سازی می‌تواند این کشور را در آستانه برنامه تسلیحاتی قرار دهد. او گفت: «این خطری است که در حال حاضر با آن روبرو هستیم. این فوریت ماجراست.»
در مقابل، تهران همچنان بر مواضع خود پافشاری می‌کند. کاظم غریب‌آبادی، مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران و معاون وزیر امور خارجه، در پاسخ به یک کاربر X در روز جمعه، خاطرنشان کرد که «طرف‌های مذاکره‌کننده ما به خوبی می‌دانند که جمهوری اسلامی هرگز دستاوردهای کسب شده از طریق خون شهدا و فداکاری‌های بزرگ را برای برنامه هسته‌ای خود معامله نخواهد کرد.»
این دیپلمات ایرانی اصرار ورزید: «حق غنی‌سازی اورانیوم خط قرمز مطلق ماست – و هرگونه توقف غنی‌سازی غیرقابل قبول است.»