وقتی پرزیدنت ترامپ این هفته در کاخ سلطنتی عربستان سعودی با رهبر جدید سوریه دست داد و وعده داد که تحریم‌های این کشور را لغو کند، این نمایشی زنده از این بود که چگونه دیپلماسی خاورمیانه‌ای او عملاً اسرائیل را به حاشیه رانده است.
آقای ترامپ درباره پرزیدنت احمد الشرع، که زمانی با القاعده ارتباط داشت، گفت: «مردی قوی، گذشته‌ای بسیار قوی». آقای ترامپ گفت که او در حال پایان دادن به تحریم‌هایی است که بسیاری از آنها علیه دولت قبلی سوریه اعمال شده بود، «تا به آنها فرصتی برای عظمت بدهد.»
با انجام این کار، آقای ترامپ به طور مؤثر نظرات بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، را که دولتش آقای الشرع را «جهادی» می‌نامد، نادیده گرفت. ارتش اسرائیل صدها بار از دسامبر، زمانی که شورشیان به رهبری آقای الشرع، پرزیدنت بشار اسد را از قدرت برکنار کردند، سوریه را بمباران کرده است.
در دهه‌های اخیر، تحت ریاست جمهوری‌های ایالات متحده از هر دو حزب، اسرائیل عمدتاً جایگاه ویژه‌ای در مرکز سیاست خارجی آمریکا در منطقه داشته است. آقای نتانیاهو، که در بیشتر دو دهه گذشته در قدرت بوده است، همیشه یک بازیگر اساسی در بحث‌های خاورمیانه بود، حتی زمانی که گاهی همتایان آمریکایی خود را خشمگین می‌کرد.
هیچ نشانه‌ای مبنی بر اینکه ایالات متحده روابط تاریخی خود با اسرائیل را رها می‌کند یا حمایت نظامی و اقتصادی از این کشور را متوقف خواهد کرد، وجود ندارد. آقای ترامپ در طول پرواز خود با ایر فورس وان از ریاض به دوحه، نگرانی‌ها درباره به حاشیه راندن اسرائیل را رد کرد.
او به خبرنگاران گفت: «نه، اصلاً نه. این برای اسرائیل خوب است که من با این کشورها، کشورهای خاورمیانه، اساساً همه آنها، رابطه‌ای این‌چنین دارم.»
اما سفر پنج روزه آقای ترامپ در این هفته به خاورمیانه، دینامیک جدیدی را برجسته کرد، دینامیکی که در آن اسرائیل - و به ویژه آقای نتانیاهو - تا حدودی در درجه دوم اهمیت قرار می‌گیرد. در عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، آقای ترامپ به دنبال مذاکره برای توافقات صلح در ایران و یمن و عقد قراردادهای تجاری تریلیون دلاری با کشورهای ثروتمند منطقه خلیج فارس بوده است.
او در اسرائیل توقفی نکرد.
ایتامار رابینوویچ، سفیر سابق اسرائیل در ایالات متحده، گفت: «حس کلی این است که توجه و درک منافع، عمدتاً به سمت کشورهای خلیج فارس، جایی که پول هست، در حال تغییر است.»
آقای رابینوویچ گفت که به نظر می‌رسد آقای ترامپ علاقه خود را به همکاری با آقای نتانیاهو برای حل جنگ در غزه از دست داده است، به دلیل «احساسی که فایده‌ای ندارد. نتانیاهو موضع خود را دارد، از آن عقب‌نشینی نمی‌کند. حماس نیز از موضع خود عقب‌نشینی نمی‌کند. به نظر می‌رسد بن‌بستی ناامیدکننده است.»
عمر دستری، سخنگوی آقای نتانیاهو، هرگونه شکاف جدی در روابط بین دو کشور را رد کرد و به دو بازدید آقای نتانیاهو از کاخ سفید در ماه‌های اخیر و اظهار نظر اخیر آقای ترامپ اشاره کرد که «ما در هر مسئله‌ای، یک طرف هستیم»، اشاره به نخست وزیر اسرائیل.
اما تغییر در وضعیت دیپلماتیک در چند هفته گذشته، همانطور که آقای ترامپ در مورد مسئله‌ای پس از دیگری اقدام کرد - بدون دخالت آقای نتانیاهو - سخت قابل چشم‌پوشی بوده است.
اوایل این ماه، آقای ترامپ بسیاری را در اسرائیل با اعلام ناگهانی آتش‌بس با شبه‌نظامیان حوثی در یمن شگفت‌زده کرد، حتی در حالی که این گروه همچنان به پرتاب موشک به سمت اسرائیل ادامه می‌داد. هنگامی که اسرائیل در رهگیری یکی از موشک‌ها ناکام ماند، این موشک به فرودگاه بن گوریون در تل آویو اصابت کرد و پروازها را برای هفته‌ها مختل کرد.
چند روز بعد، دولت ترامپ بدون دخالت اسرائیل، آزادی ایدان الکساندر، آخرین گروگان زنده آمریکایی در غزه را تضمین کرد.
ناداو اشتراخلر، مشاور سابق آقای نتانیاهو، گفت که نخست وزیر هنوز رابطه‌ای با آقای ترامپ دارد، اما این رابطه با روابطی که او با رؤسای جمهور قبلی آمریکا داشته، متفاوت است.
او گفت: «با بایدن، نتانیاهو می‌توانست تصمیمات را به تعویق بیندازد. در مورد ترامپ، به محض اینکه این اتفاق بیفتد، تصمیمات از بالای سر نتانیاهو گرفته می‌شوند. این تغییری است که بسیاری از مردم در اسرائیل را نگران می‌کند.»
آقای ترامپ در طول سفر خود به خاورمیانه، تمایل خود را برای دستیابی به توافقی با ایران تکرار کرده است که نیاز به استفاده از نیروی نظامی علیه تأسیسات هسته‌ای آن را از بین ببرد. او روز پنجشنبه در قطر گفت که ایالات متحده در «مذاکرات بسیار جدی با ایران برای صلح بلندمدت» قرار دارد و افزود که اگر به توافقی دست یابند، «فوق‌العاده» خواهد بود.
این نیز دقیقاً برخلاف چیزی است که آقای نتانیاهو گفته می‌خواهد. نخست وزیر اسرائیل از دولت ترامپ خواسته است که از حملات نظامی علیه ایران حمایت کند، یا حتی در آنها شرکت کند. تا کنون، آقای ترامپ مسیر دیگری را در پیش گرفته است، هرچند بارها احتمال حملات گسترده را در صورت شکست مذاکرات باز گذاشته است.
آقای اشتراخلر گفت: «بیش از هر چیز دیگری، قلب این داستان ایران است. میراث نتانیاهو در معرض خطر است.»
تصمیم در مورد چگونگی برخورد با ایران شبیه تصمیم رئیس جمهور برای لغو تحریم‌ها علیه سوریه نیست. در اسرائیل شک و تردید عمیقی وجود دارد که دولت جدید آقای الشرع به نیرویی افراطی و ضد اسرائیل دیگر تبدیل شود. مقامات اسرائیلی می‌گویند که حملات برای انهدام سلاح‌های رژیم بشار اسد، که آقای الشرع او را سرنگون کرد، و محدود کردن حضور آن در نزدیکی مرز شمالی اسرائیل است.
در مقابل، اعلام آقای ترامپ در مورد تحریم‌ها، تاییدی بر وعده‌های آقای الشرع برای متفاوت بودن است و کمک اقتصادی حیاتی به او خواهد کرد.
در مجموع، اقدامات رئیس جمهور یک چرخش خیره‌کننده است، حتی نسبت به دوره اول ریاست جمهوری خود ترامپ، که در اولین سفر خارجی خود به اسرائیل سفر کرد. یکی از اولین اقدامات رسمی او در آن سفر، اعلام انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به اورشلیم (قدس) بود، یک نمایش نمادین همبستگی با آقای نتانیاهو در کنار او.
این تغییر اسرائیلی‌ها را شوکه کرده است.
گزارش‌های روزنامه‌های اسرائیلی و تیترهای بین‌المللی نگرانی‌ها را برجسته کردند: «نادیده گرفته شده توسط ترامپ، اسرائیل مأیوس اما ساکت»؛ «اهانت‌های ترامپ: چه معنایی برای بخت نتانیاهو در داخل دارد، افول قدرت جهانی او؟»؛ «کاخ سفید سیگنال خستگی از نتانیاهو می‌دهد»؛ «سفر ترامپ به خاورمیانه نتانیاهو را دوباره در حاشیه نگه می‌دارد.»
در حال حاضر، به نظر نمی‌رسد آقای ترامپ قصد تغییر مسیر داشته باشد، حتی در حالی که دستیارانش اصرار دارند که رابطه او با آقای نتانیاهو قوی باقی مانده است. رئیس جمهور دیگر با اسرائیل مانند ملت ضروری در خاورمیانه یا تنها دموکراسی در دریای خودکامگی برخورد نمی‌کند.
از نظر نظامی، ایالات متحده برای نمایش قدرت در منطقه، از پایگاه‌های وسیعی در عربستان سعودی و قطر استفاده می‌کند، از جمله پایگاه هوایی عظیم العدید در خارج از دوحه. آقای ترامپ به دنبال تعمیق روابط با ترکیه بوده است، عضوی از ناتو که به شدت از جنگ اسرائیل در غزه انتقاد کرده است، جنگی که به توهین‌های شخصی بین آقای نتانیاهو و رئیس جمهور ترکیه منجر شده است.
از نظر اقتصادی، آقای ترامپ کشورهای خلیج فارس را مکان‌هایی قابل اعتماد – و به طور قابل اعتماد ثروتمند – برای تجارت می‌داند. آقای ترامپ می‌خواهد عربستان سعودی در چارچوب یک توافق عادی‌سازی با اسرائیل به پیمان ابراهیم بپیوندد، اما به نظر می‌رسد تشخیص داده است که این امر در حالی که جنگ در غزه هنوز ادامه دارد، اتفاق نخواهد افتاد. در عوض، او بر قراردادهای تجاری با ولیعهد تمرکز کرده است.
آقای ترامپ روز سه‌شنبه در سخنرانی در ریاض، «آینده درخشان خاورمیانه» را ستود و رهبران منطقه «مدرن و در حال رشد» را تمجید کرد.
او گفت: «نسل جدیدی از رهبران در حال عبور از درگیری‌های باستانی و تقسیمات خسته‌کننده گذشته و ساختن آینده‌ای هستند که در آن مردم از ملت‌ها، ادیان و عقاید مختلف با هم شهرها را می‌سازند، نه اینکه همدیگر را بمباران کرده و نابود کنند.»
او فقط به صورت گذرا به اسرائیل اشاره کرد. در عوض، او بر رهبران خلیج فارس تمرکز کرد که طی دهه گذشته «شگفتی‌های درخشان ریاض و ابوظبی» را به شدت گسترش دادند. تمرکز سخنرانی و لحن آن، تفاوت چشمگیری با سخنرانی‌های پیشینیان او داشت.
برای اسرائیل و برای آقای نتانیاهو، این تغییر پیامدهای بلندمدتی دارد. اما تا کنون، نخست وزیر علاقه کمی به تغییر رویکرد خود در حکمرانی یا مدیریت درگیری‌های کشورش با حماس، ایران، سوریه یا یمن نشان داده است.
حتی در حالی که آقای ترامپ در منطقه خلیج فارس سفر می‌کرد و وعده آینده‌ای جدید در منطقه را می‌داد، نیروهای اسرائیلی حملات خود در غزه را با یک حمله شدید با هدف یک رهبر ارشد حماس و پاسخی به حملات موشکی که ده‌ها فلسطینی را در نزدیکی شهر جبلیه در شمال غزه کشت، شدت بخشیدند.
آقای ترامپ در اظهارات خود طی این سفر، قحطی در غزه را تأیید کرد، حتی در حالی که رهبری سیاسی اسرائیل، از جمله آقای نتانیاهو، این نگرانی را کم اهمیت جلوه داده‌اند. اما در بیشتر موارد، تمرکز اصلی رئیس جمهور در طول این سفر در جای دیگری بود.
جاناتان سوان در این گزارش مشارکت داشته است.