مردم لهستان روز یکشنبه در یک انتخابات ریاستجمهوری بسیار نزدیک شرکت میکنند که تعیینکننده این است که آیا ورشو همچنان متحد قاطع اتحادیه اروپا و اوکراین باقی میماند یا اینکه جنبش «ماگا»ی دونالد ترامپ (Donald Trump) به پیروزی نادری در خارج از ایالات متحده دست مییابد.
انتخاب بین رافائل ترزاسکوفسکی (Rafal Trzaskowski)، شهردار طرفدار اتحادیه اروپا در ورشو که مورد حمایت دولت است، و کارول ناوروکی (Karol Nawrocki)، راستگرای تندرو که توسط حزب مخالف «قانون و عدالت» (PiS) پشتیبانی میشود، خواهد بود. این دو کاندیدا در آستانه دور دوم انتخابات، پس از پیروزی جزئی ترزاسکوفسکی در دور اول ماه گذشته، شانهبهشانه در نظرسنجیها پیش میروند.
این رایگیری به طور گستردهای به عنوان محکی برای جنبش پوپولیستی راستگرای «ماگا» تلقی میشود؛ جنبشی که از ناوروکی حمایت کرده و یک مقام ارشد دولت ترامپ را تنها چند روز قبل از رایگیری به یک گردهمایی انتخاباتی اعزام کرد.
کریستی نوئم (Kristi Noem)، وزیر امنیت داخلی ایالات متحده، روز سهشنبه از لهستانیها خواست «رهبر درستی را انتخاب کنند» و ترزاسکوفسکی را «یک فاجعه تمامعیار» خواند.
نوئم در کنفرانس اقدام سیاسی محافظهکاران که در یاسیونکا (Jasionka) در نزدیکی مرز لهستان و اوکراین برگزار شد، گفت: «شما رهبرانی خواهید بود که اروپا را به ارزشهای محافظهکارانه بازخواهید گرداند.»
پیروزی ناوروکی، روندی را که در کانادا، استرالیا و رومانی منجر به شکستهای «ماگا» شده بود، معکوس خواهد کرد و به دیگر رهبران یورو-شکاک و خصمانه با اوکراین مانند آندری بابیش (Andrej Babiš) میلیاردر اهل چک که امیدوار است پس از انتخابات پاییز به نخستوزیری بازگردد، و ویکتور اوربان (Viktor Orbán) نخستوزیر مجارستان که به دنبال انتخاب مجدد در سال آینده است، جسارت خواهد بخشید.
عملکرد بهتر از انتظار ناوروکی در دور اول رایگیری، توسط دونالد تاسک (Donald Tusk)، نخستوزیر کنونی، «کارت زرد» توصیف شد و او بابت کاستیهای دولتش عذرخواهی کرده است.
تاسک هشدار داده است که ریاستجمهوری ناوروکی میتواند اصلاحات مدتها وعده داده شده او را که توسط آندژی دودا (Andrzej Duda) رئیسجمهور کنونی و نامزد حزب «قانون و عدالت» مسدود شدهاند، به شکست بکشاند. این اصلاحات شامل لغو بازنگری قضایی است که توسط دولت پیشین «قانون و عدالت» انجام شد و منجر به مسدود شدن وجوه اتحادیه اروپای لهستان گردید. کمیسیون اروپا میلیاردها یورو را پس از بازگشت تاسک به قدرت در سال ۲۰۲۳ آزاد کرد، اما اصلاحات هنوز باید انجام شوند.
پیوتر بوراس (Piotr Buras)، رئیس دفتر ورشو شورای روابط خارجی اروپا، گفت: «پیروزی ناوروکی میتواند نشانهای از سقوط لهستان به آشفتگی سیاسی داخلی باشد و ماموریت اصلی او هموار کردن راه برای بازگشت حزب «قانون و عدالت» به قدرت خواهد بود.»
بوراس افزود: «این امر مشروعیت دولت تاسک را تضعیف کرده و دامنه مانور آن را محدود خواهد کرد که عملاً جایگاه بینالمللی نخستوزیر لهستان را به طور قابل توجهی تضعیف خواهد کرد.»
صرف نظر از نتیجه انتخابات روز یکشنبه، تحلیلگران میگویند که این کارزار، شکافهای عمیقی را که در جامعه لهستان وجود دارد و خشم فزایندهای را از نظام سیاسی، از جمله اپوزیسیون حزب «قانون و عدالت»، آشکار کرده است.
در دور اول رایگیری، بسیاری از جوانان لهستانی به نامزدهای رادیکال از هر دو طیف سیاسی، به عنوان یک رای اعتراضی علیه تاسک و دشمن سیاسی دیرینهاش، یاروسواف کاچینسکی (Jaroslaw Kaczynski) که حزب «قانون و عدالت» را در سال ۲۰۰۱ تأسیس کرد، رای دادند.
پیروزی ترزاسکوفسکی ائتلاف شکننده تاسک را تقویت کرده و اختیاراتی برای تسریع اصلاحات متوقف شده فراهم خواهد کرد. اما نخستوزیر تحت فشار باقی خواهد ماند تا به وعدههایش عمل کند.
پیش از رایگیری حساس روز یکشنبه، تاسک اصرار داشت که حتی اگر ناوروکی رئیسجمهور شود، انتخابات پارلمانی زودهنگام را قبل از انتخابات عادی که برای سال ۲۰۲۷ برنامهریزی شده است، برگزار نخواهد کرد.
دوروتا پیونیک (Dorota Piontek)، دانشمند علوم سیاسی در دانشگاه آدام میتسکیویچ (Adam Mickiewicz University) در پوزنان (Poznan)، گفت که ریاستجمهوری ترزاسکوفسکی «مسیر کنونی دولت در سیاست داخلی و خارجی را حفظ خواهد کرد، اما این به معنای پایان قطبیسازی نیست و نبرد دیگری در سال ۲۰۲۷ وجود نخواهد داشت.»