صادرات نفت خام ایران به چین در ماه مه، در پی تشدید تحریم‌های ایالات متحده که تحت عنوان "کارزار فشار حداکثری" توسط رئیس‌جمهور دونالد ترامپ با هدف مهار صادرات نفت تهران اعمال شده بود، به شدت کاهش یافت.
بلومبرگ روز چهارشنبه به نقل از داده‌های ردیابی کشتی‌ها از ورتکسا (Vortexa) گزارش داد که ایران در ماه مه کمی بیش از ۱.۱ میلیون بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی به چین صادر کرده است که این رقم نشان‌دهنده کاهشی ۲۰ درصدی نسبت به سال گذشته است.
پالایشگاه‌های کوچک خصوصی چینی که به "پالایشگاه‌های مستقل" (teapots) معروف‌اند، خریداران اصلی نفت خام تخفیف‌دار ایران بوده‌اند و از کاهش قیمت‌های ناشی از تحریم‌ها بهره می‌بردند. با این حال، آنها اکنون در میان کاهش تقاضای نفت از سوی پکن، برای فرار از تحریم‌های آمریکا با دشواری فزاینده‌ای مواجه شده‌اند.
اما لی (Emma Li)، تحلیلگر ارشد بازار در ورتکسا، به بلومبرگ گفت: "تشدید تحریم‌های آمریکا زنجیره تأمین را تحت فشار قرار داده و نگرانی‌هایی را درباره قابلیت اطمینان محموله‌ها ایجاد کرده است. همزمان، تقاضای پالایشگاهی در چین عمدتاً به دلیل تأخیر در تعمیرات فصلی تضعیف شده است که اکنون به نظر می‌رسد تا ماه ژوئیه ادامه خواهد داشت."
چرا این موضوع اهمیت دارد:
چین بزرگترین مشتری نفت ایران است و حدود ۹۰ درصد از محموله‌های نفتی جمهوری اسلامی را جذب می‌کند. در سال ۲۰۲۴، واردات نفت خام ایران توسط چین به رکورد ۱.۷۵ میلیون بشکه در روز رسید که طبق داده‌های شرکت تحلیلگر کپلر (Kpler)، بالاترین میزان بود.
در ماه آوریل، داده‌های کپلر نشان داد که واردات نفت چین به بالاترین سطح از سال ۲۰۲۳ رسیده است که این افزایش ناشی از جهش ۲۰ درصدی در محموله‌های نفت خام از ایران نسبت به ماه فوریه بود – که بالاترین میزان در پنج ماه گذشته محسوب می‌شد.
با این حال، تحریم‌های ترامپ اکنون در حال اثرگذاری هستند و اقدامات آمریکا در زمینه مذاکرات گسترده‌تر واشنگتن و تهران با هدف مهار برنامه هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌های غرب – که برخی از آنها دهه‌هاست پابرجا هستند – صورت می‌گیرد.
لی (Li) اشاره کرد که در حال حاضر پالایشگاه‌های مستقل در نزدیک به پایین‌ترین سطوح عملیاتی خود قرار دارند، زیرا واشنگتن کنترل خود را بر محموله‌های "ناوگان سایه" تهران و پکن تشدید کرده است. تاکنون، دولت آمریکا تحریم‌هایی را علیه سه پالایشگاه مستقل مستقر در چین و همچنین چندین کشتی که متهم به پنهان کردن محموله‌های نفت خام ایران بوده‌اند، اعلام کرده است.
در ۲۰ مارس، دولت ترامپ تحریم‌هایی را علیه یک پایانه ذخیره‌سازی نفت در بندر هویژو (Huizhou) چین اعمال کرد که به گفته این دولت، در حال خرید و ذخیره‌سازی نفت خام ایران از یک کشتی تحریم‌شده بود. این پایانه توسط شرکت پتروشیمی شاندونگ شوگوانگ لوچینگ (Shandong Shouguang Luqing Petrochemical Co., Ltd)، که یک پالایشگاه مستقل است، اداره می‌شد. در ماه آوریل، وزارت خزانه‌داری آمریکا پالایشگاه مستقل دیگری به نام شاندونگ شنگشینگ کمیکال (Shandong Shengxing Chemical Co., Ltd) را تحریم کرد.
واشنگتن ماه گذشته نیز تحریم‌های جدیدی را اعمال کرد، از جمله علیه گروه شیمیایی هبی شینهای (Hebei Xinhai Chemical Group Co.) که یک پالایشگاه مستقل چینی است و ادعا می‌شود صدها میلیون دلار نفت خام ایران را دریافت کرده است. چندین اپراتور بندری در شاندونگ، جایی که بیشتر پالایشگاه‌های مستقل فعالیت می‌کنند، و هفت کشتی مورد استفاده برای پنهان کردن محموله‌های ایران نیز تحریم شدند.
بیشتر بدانید:
در اول ماه مه، ترامپ تهدید کرد که تحریم‌های جدید گسترده‌ای را علیه هر واردکننده نفت ایران اعمال خواهد کرد.
ترامپ در پلتفرم رسانه اجتماعی خود، Truth Social، نوشت: "هشدار: تمام خرید‌های نفت یا محصولات پتروشیمی ایران باید فوراً متوقف شود! هر کشور یا شخصی که هر مقدار نفت یا پتروشیمی از ایران خریداری کند، بلافاصله مشمول تحریم‌های ثانویه خواهد شد."
وی افزود: "آنها به هیچ وجه اجازه نخواهند داشت با ایالات متحده آمریکا معامله‌ای انجام دهند."