رضا نجفی، نماینده ایران، در نشست هیئت مدیره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین در ۹ ژوئن ۲۰۲۵ شرکت می‌کند. © Lisa Leutner, Reuters
رضا نجفی، نماینده ایران، در نشست هیئت مدیره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین در ۹ ژوئن ۲۰۲۵ شرکت می‌کند. © Lisa Leutner, Reuters

دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل ایران را به نقض تعهدات عدم اشاعه متهم کرد

هیئت مدیره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز پنجشنبه قطعنامه‌ای را تصویب کرد که برای اولین بار در ۲۰ سال گذشته، «عدم پایبندی» ایران به تعهداتش را محکوم می‌کند و به طور بالقوه راه را برای اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران هموار می‌سازد.

هیئت مدیره دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل متحد روز پنجشنبه رسماً اعلام کرد که ایران به تعهدات هسته‌ای خود پایبند نیست. این اقدام می‌تواند به تنش‌های بیشتر منجر شود و تلاشی را برای اعمال مجدد تحریم‌ها علیه تهران در اواخر سال جاری به جریان اندازد.

به گفته دیپلمات‌هایی که به شرط ناشناس ماندن درباره نتیجه رأی‌گیری پشت درهای بسته صحبت کردند، نوزده کشور عضو هیئت مدیره آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) به این قطعنامه رأی مثبت دادند.

روسیه، چین و بورکینافاسو با آن مخالفت کردند، ۱۱ کشور رأی ممتنع دادند و دو کشور در رأی‌گیری شرکت نکردند.

در پیش‌نویس این قطعنامه، هیئت مدیره از ایران می‌خواهد که «بدون تأخیر» به تحقیقات طولانی‌مدت درباره ذرات اورانیوم یافت‌شده در چندین مکان که تهران آنها را به عنوان سایت هسته‌ای اعلام نکرده است، پاسخ دهد.

مقامات غربی مظنونند که ذرات اورانیوم می‌تواند شواهدی را فراهم کند مبنی بر اینکه ایران تا سال ۲۰۰۳ یک برنامه مخفی تسلیحات هسته‌ای داشته است.

این قطعنامه توسط فرانسه، بریتانیا، آلمان و ایالات متحده ارائه شد.

دولت ایران بلافاصله به این رأی‌گیری واکنش نشان نداد، هرچند پیش از این تهدید کرده بود که فوراً تلافی خواهد کرد.

در پیش‌نویس قطعنامه آمده است: «ناپایبندی‌های متعدد ایران از سال ۲۰۱۹ به تعهدات خود مبنی بر ارائه همکاری کامل و به موقع به آژانس در مورد مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده در چندین مکان اعلام‌نشده در ایران،... به منزله عدم رعایت تعهدات خود تحت موافقتنامه پادمان است.»

تنش‌های منطقه‌ای

بر اساس تعهدات پادمانی که بخشی از معاهده عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) است، ایران از نظر قانونی موظف است تمام مواد و فعالیت‌های هسته‌ای خود را اعلام کند و به بازرسان آژانس اجازه دهد تا تأیید کنند که هیچ‌یک از آنها از مصارف صلح‌آمیز منحرف نشده است.

پیش‌نویس قطعنامه همچنین می‌افزاید که «عدم توانایی آژانس... در ارائه تضمین مبنی بر اینکه برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح‌آمیز است، سؤالاتی را ایجاد می‌کند که در صلاحیت شورای امنیت سازمان ملل متحد، به عنوان ارگانی که مسئولیت اصلی حفظ صلح و امنیت بین‌المللی را بر عهده دارد، قرار می‌گیرد.»

این رأی‌گیری در زمان حساسی صورت می‌گیرد که تنش‌ها در منطقه رو به افزایش است، و وزارت خارجه آمریکا روز چهارشنبه اعلام کرد که حضور پرسنل غیرضروری خود در خاورمیانه را کاهش می‌دهد.

بیشتر بخوانید: آمریکا با افزایش تنش‌ها با ایران، به کارکنان خود دستور خروج از خاورمیانه «خطرناک» را داد

این موضوع در حالی اتفاق می‌افتد که ایالات متحده و ایران درباره برنامه هسته‌ای به سرعت در حال پیشرفت تهران، مذاکراتی را برگزار کرده‌اند. وزیر خارجه عمان پیشتر روز پنجشنبه گفت که ششمین دور مذاکرات روز یکشنبه در کشورش برگزار خواهد شد.

پیش‌نویس قطعنامه به طور مستقیم به مذاکرات آمریکا و ایران اشاره می‌کند و بر «حمایت خود از یک راه‌حل دیپلماتیک برای مشکلات ناشی از برنامه هسته‌ای ایران، از جمله مذاکرات بین ایالات متحده و ایران، که منجر به توافقی شود که تمامی نگرانی‌های بین‌المللی مربوط به فعالیت‌های هسته‌ای ایران را برطرف کند، و تشویق همه طرف‌ها به مشارکت سازنده در دیپلماسی» تأکید می‌کند.

(فرانس ۲۴ با همکاری آسوشیتدپرس)