رهبران ارشد ایران بیش از یک هفته برای حمله اسرائیل در صورت شکست مذاکرات هسته‌ای با ایالات متحده برنامه‌ریزی کرده بودند. اما آنها یک اشتباه محاسباتی بزرگ داشتند.
مقامات نزدیک به رهبری ایران روز جمعه گفتند که آنها هرگز انتظار نداشتند اسرائیل پیش از دور بعدی مذاکرات که قرار بود یکشنبه آینده در عمان برگزار شود، دست به حمله بزند. آنها گزارش‌ها مبنی بر قریب‌الوقوع بودن حمله را به عنوان پروپاگاندای اسرائیل برای فشار آوردن به ایران جهت دادن امتیاز در برنامه هسته‌ای خود در آن مذاکرات، رد کردند.
شاید به دلیل همین بی‌خیالی، اقدامات احتیاطی برنامه‌ریزی‌شده نادیده گرفته شدند، مقامات افزودند.
این روایت از چگونگی آماده‌سازی مقامات ایرانی پیش از حملات گسترده اسرائیل در سراسر کشورشان در روز جمعه، و واکنش آنها پس از آن، بر اساس مصاحبه با شش مقام ارشد ایرانی و دو عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. همه آنها خواستار فاش نشدن نامشان برای بحث در مورد اطلاعات حساس شدند.
مقامات گفتند که شب حمله اسرائیل، فرماندهان ارشد نظامی در خانه‌های امن پناه نگرفتند و در عوض در خانه‌های خود ماندند، که تصمیمی سرنوشت‌ساز بود. سردار امیرعلی حاجی‌زاده، فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران و کادر ارشد او، دستورالعمل مبنی بر عدم تجمع در یک مکان را نادیده گرفتند. آنها جلسه اضطراری جنگ را در یک پایگاه نظامی در تهران برگزار کردند و در پی حمله اسرائیل به پایگاه، کشته شدند.
چهار مقام ایرانی گفتند که تا جمعه شب، دولت تازه شروع به درک ابعاد خسارت ناشی از عملیات نظامی اسرائیل کرده بود که از ساعات اولیه روز آغاز شد و حداقل 15 نقطه را در سراسر ایران از جمله اصفهان، تبریز، ایلام، لرستان، بروجرد، قم، اراک، ارومیه، قصر شیرین، کرمانشاه، همدان و شیراز هدف قرار داد.
اسرائیل بخش زیادی از توان دفاعی ایران را از بین برده بود، رادارها و پدافند هوایی را منهدم کرد؛ دسترسی این کشور به زرادخانه موشک‌های بالستیکش را مختل ساخت؛ و چهره‌های ارشد در سلسله مراتب فرماندهی نظامی را حذف کرد. علاوه بر این، بخش روی زمین یک تأسیسات بزرگ غنی‌سازی هسته‌ای در نطنز به شدت آسیب دید.
در پیام‌های متنی خصوصی که با نیویورک تایمز به اشتراک گذاشته شد، برخی از مقامات با عصبانیت از یکدیگر می‌پرسیدند: "پدافند هوایی ما کجاست؟" و "چگونه اسرائیل می‌تواند بیاید و به هر چیزی که می‌خواهد حمله کند، فرماندهان ارشد ما را بکشد، و ما قادر به متوقف کردن آن نیستیم؟" آنها همچنین به شکست‌های اطلاعاتی و دفاعی بزرگی که منجر به عدم توانایی ایران در پیش‌بینی حملات و خسارات ناشی از آن شده بود، اعتراض داشتند.
حمید حسینی، عضو کمیته انرژی اتاق بازرگانی کشور، در مصاحبه تلفنی از تهران گفت: "حمله اسرائیل رهبری را کاملاً غافلگیر کرد، به ویژه کشته شدن چهره‌های نظامی برجسته و دانشمندان هسته‌ای. همچنین نارسایی پدافند هوایی ما و توانایی آنها در بمباران سایت‌های حساس و پایگاه‌های نظامی ما بدون هیچ مقاومتی را آشکار کرد."
آقای حسینی، که به دولت نزدیک است، گفت که نفوذ ظاهری اسرائیل به دستگاه امنیتی و نظامی ایران نیز مقامات را شوکه کرده است. اسرائیل دهه‌ها عملیات مخفیانه‌ای را در ایران علیه اهداف نظامی و هسته‌ای انجام داده و ترورهای هدفمند دانشمندان هسته‌ای را به عنوان بخشی از جنگ سایه خود با ایران انجام داده است، اما حمله پیچیده و چندجانبه روز جمعه که شامل جت‌های جنگنده و عوامل مخفی بود که قطعات موشک و پهپاد را به داخل کشور قاچاق کرده بودند، نشان‌دهنده سطح جدیدی از دسترسی و توانایی است.
رهبر معظم ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، که به مکانی امن و نامعلوم منتقل شده و در آنجا با مقامات ارشد نظامی باقی‌مانده در تماس است، در یک سخنرانی تلویزیونی گفت که اسرائیل با حملات خود به ایران اعلام جنگ کرده است. در حالی که او صحبت می‌کرد و قول انتقام و مجازات را می‌داد، ایران چندین موج از حملات موشکی را به تل‌آویو و اورشلیم آغاز کرد.
آقای خامنه‌ای گفت: "نباید فکر کنند که حمله کردند و تمام شد. خیر، آنها شروع کردند. آنها جنگ را آغاز کردند. ما به آنها اجازه نخواهیم داد از این جنایت سالم بگریزند."
پیشتر در صبح جمعه، شورای عالی امنیت ملی ایران، شورایی 23 نفره مسئول تصمیم‌گیری‌های امنیت ملی، جلسه اضطراری برای بحث در مورد چگونگی واکنش کشور برگزار کرد. به گفته دو مقام آشنا با بحث‌ها، آقای خامنه‌ای در این جلسه گفت که خواهان انتقام است اما نمی‌خواهد شتاب‌زده عمل کند.
در مورد زمان و نحوه واکنش ایران، و اینکه آیا این کشور می‌تواند جنگ طولانی‌مدتی با اسرائیل را تحمل کند که ممکن است ایالات متحده را نیز به خود بکشاند، با توجه به آسیب شدید به قابلیت‌های دفاعی و موشکی‌اش، اختلافاتی پدید آمد. یکی از مقامات در جلسه گفت که اگر اسرائیل با حمله به زیرساخت‌ها یا تأسیسات آب و انرژی ایران پاسخ دهد، می‌تواند منجر به اعتراضات یا شورش‌ها شود.
یکی از اعضای سپاه پاسداران که در مورد جلسه توجیه شده بود، گفت که مقامات درک می‌کنند که آقای خامنه‌ای در آستانه لحظه‌ای محوری در تقریباً 40 سال قدرتش قرار گرفته است: او باید بین اقدام، و خطر یک جنگ تمام‌عیار که می‌تواند به حکومت او پایان دهد، یا عقب‌نشینی، که در داخل و بین‌الملل به عنوان شکست تعبیر خواهد شد، تصمیم بگیرد.
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، گفت: "خامنه‌ای هیچ گزینه خوبی ندارد. اگر تشدید کند، خطر دعوت به حمله‌ای ویران‌کننده‌تر از سوی اسرائیل را که ممکن است آمریکا نیز به آن بپیوندد، دارد. اگر این کار را نکند، خطر توخالی شدن رژیم خود یا از دست دادن قدرت را دارد."
در نهایت، آقای خامنه‌ای به ارتش ایران دستور داد تا به اسرائیل شلیک کند. به گفته دو عضو سپاه، در ابتدا، برنامه پرتاب حداکثر 1000 موشک بالستیک به اسرائیل بود تا پدافند هوایی آن را در هم بشکند و حداکثر خسارت را تضمین کند. اما حملات اسرائیل به پایگاه‌های موشکی، جابجایی سریع موشک‌ها از انبار و قرار دادن آنها بر روی سکوهای پرتاب را غیرممکن کرده بود.
در نهایت، ایران تنها توانست حدود 100 موشک را در موج‌های اولیه حملات خود آماده کند. حداقل هفت نقطه در اطراف تل‌آویو مورد اصابت قرار گرفت که یک نفر کشته و حداقل 20 نفر دیگر مجروح شدند و به ساختمان‌های مسکونی خسارت وارد شد.
مقامات گفتند که روز جمعه، پس از آنکه حملات اسرائیل تا حدی در بخشی از روز فروکش کرد، ارتش ایران با عجله برخی از پدافندهای هوایی آسیب‌دیده خود را تعمیر و پدافندهای جدیدی را نصب کرد. حریم هوایی ایران همچنان بسته و پروازها متوقف و فرودگاه‌ها تعطیل بودند.
برخی از ساکنان تهران، روز جمعه را که تعطیل رسمی بود، در صف‌های پمپ بنزین برای پر کردن باک خودروهای خود و هجوم به فروشگاه‌های مواد غذایی برای ذخیره مواد ضروری مانند نان، کنسرو و آب معدنی گذراندند. بسیاری از خانواده‌ها تا پاسی از شب در پارک‌ها جمع شدند، پتو و پیک‌نیک خود را روی چمن پهن کردند، و در مصاحبه‌های تلفنی گفتند که پس از حمله اسرائیل به ساختمان‌های مسکونی در محله‌های مختلف با هدف قرار دادن دانشمندان و مقامات نظامی و دولتی، از ماندن در خانه می‌ترسیدند.
مهرداد، 35 ساله، که به دلیل ترس از امنیت خود نمی‌خواست نام خانوادگی‌اش فاش شود، ویدیویی از دیوار آشپزخانه و پنجره‌های تخریب شده خانه‌اش را به اشتراک گذاشت، زمانی که یک موشک اسرائیلی به برج بلند کنار خانه‌اش در محله‌ای لوکس در شمال تهران اصابت کرد. او گفت که خوش‌شانس بوده که هنگام حمله در اتاق خواب بوده، اما برخی از غیرنظامیان در آن محله، از جمله کودکان، مجروح شده‌اند.
در ساعات اولیه شنبه، اسرائیل حملات خود را به تهران از سر گرفت. برخی از ساکنان، از جمله فاطمه حسنی، که در محله میرداماد زندگی می‌کند، گفتند که صدای پرواز پهپادها و صدای انفجارهای بی‌وقفه را شنیدند و سپس صدای شلیک پدافند هوایی در شرق و مرکز تهران شنیده شد.
مهسا، مهندس کامپیوتر 42 ساله که در شمال پایتخت زندگی می‌کند و به دلیل ترس از امنیت خود نمی‌خواست نام خانوادگی‌اش را فاش کند، گفت که او و خانواده‌اش نتوانستند بخوابند. آنها نه تنها می‌توانستند صدای انفجارها را بشنوند، بلکه ردپایی از آتش و دود را از پنجره خود نیز می‌دیدند.
او گفت: "ما در میانه یک جنگ هستیم، این برای همه ما روشن است، و نمی‌دانیم به کجا خواهد رفت یا چگونه به پایان خواهد رسید."