با تشدید عملیات نظامی اسرائیل در داخل ایران، مسکو در معرض چالش‌های فزاینده و جدی‌تری قرار می‌گیرد. دولت روسیه در حال حاضر بر تخلیه شهروندان خود متمرکز شده و کنسولگری خود را در تهران بسته است. در عین حال، سرمایه‌گذاری‌های بزرگ و پروژه‌های بلندمدت روسیه در ایران ممکن است توسط حملات هوایی اسرائیل تهدید شوند. با این وجود، برخی کارشناسان روسی معتقدند که کرملین می‌تواند از این بی‌ثباتی سود ببرد.
مقابله با بی‌ثباتی
روسیه از زمان تشدید درگیری بین اسرائیل و ایران در صبح جمعه، با چندین چالش مواجه شده است. لغو پروازها، شهروندان روسی را در سراسر خاورمیانه سرگردان کرد که امارات متحده عربی بیشترین آسیب را دید. اختلالات در آنجا حدود ۱۰,۰۰۰ شهروند روسی را تحت تأثیر قرار داد.
یکی از موارد برجسته که توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد، مربوط به کارگردان مشهور روسی، فیودور بوندارچوک بود که در ایران با یک تیم تولید ۸۶ نفره مشغول فیلمبرداری بود. با کمک دیپلمات‌های روسی، کل تیم با موفقیت از طریق آذربایجان تخلیه شدند.
سفارت روسیه همچنان به کمک‌رسانی در تخلیه شهروندان خود از طریق مرز زمینی آذربایجان ادامه می‌دهد و از افراد می‌خواهد درخواست‌های خود را ارائه کرده و در صف قرار گیرند.
در ۱۵ ژوئن، سومین روز از آخرین حملات اسرائیل، سفارت روسیه در ایران به دلیل تشدید درگیری، تعلیق موقت خدمات کنسولی خود را اعلام کرد. سفارت اظهار داشت که "ازسرگیری خدمات کنسولی به طور جداگانه اعلام خواهد شد."
رئیس یک شرکت روسی مستقر در تهران که نخواست نامش فاش شود، به المانیتور گفت که شرکتش به دلیل قطع برق با مشکلات بزرگی مواجه است. به گفته او، پایتخت ایران نیز در حال تجربه اختلال در تأمین آب است.
دعوت به آتش‌بس
در حالی که روسیه عملیات نظامی اسرائیل را محکوم کرده است، پیام اصلی این کشور به ایران در بیانیه‌های رسمی‌اش، تشویق به مذاکره با ایالات متحده بوده است. وزارت امور خارجه روسیه در اولین بیانیه خود از زمان شروع تشدید اخیر، گفت: "مایلیم به شما یادآوری کنیم که ایالات متحده آماده است تا دور دیگری از مذاکرات با ایران را در عمان در مورد برنامه هسته‌ای ایران برگزار کند."
با وجود درخواست‌هایش برای گفتگو، روسیه هیچ کمک مستقیمی به ایران ارائه نکرده است، حتی با وجود اینکه نقش میانجی‌گری را بر عهده گرفته است. به طور کنایه‌آمیزی، روز یکشنبه، مجلس ایران معاهده مشارکت استراتژیک با روسیه را تصویب کرد. با این حال، در اوایل ماه آوریل، وزارت امور خارجه روسیه توضیح داد که این معاهده مسکو را ملزم به ارائه حمایت نظامی از تهران نمی‌کند.
شایان ذکر است که در سال‌های اخیر، روسیه از تأمین تسلیحات پیشرفته درخواستی ایران، مانند سیستم‌های دفاع هوایی و هواپیماهای جنگی، خودداری کرده است. مقامات ایرانی پیشتر ادعا کرده بودند که روسیه با فروش جنگنده‌های سوخو-۳۵ به ایران موافقت کرده است، اما هیچ مدرکی دال بر تحویل آنها وجود ندارد. تنها چند فروند هواپیمای آموزشی یاک-۱۳۰ روسی به ایران راه یافته‌اند.
لفاظی‌های کنونی این دیدگاه را تقویت می‌کند که مسکو تمایلی به ریسک مواجهه با ایالات متحده یا اسرائیل از طریق دفاع نظامی از ایران ندارد.
پشت پرده
بی‌ثباتی در ایران برای مسکو نگران‌کننده است، با توجه به سرمایه‌گذاری‌های قابل توجه و تلاش‌های اخیرش برای تعمیق روابط با جمهوری اسلامی.
تنها چند روز قبل از تشدید کنونی، سفیر ایران در مسکو اعلام کرد که روسیه بزرگترین سرمایه‌گذار خارجی ایران در سال ۲۰۲۴ بوده و قصد دارد ۸ میلیارد دلار در پروژه‌های انرژی آینده سرمایه‌گذاری کند. به طور مشابه، در سال ۲۰۲۳، روسیه ۲.۷۶ میلیارد دلار در اقتصاد ایران سرمایه‌گذاری کرد، از جمله سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در بخش انرژی.
این پروژه‌های انرژی ممکن است اهمیت بیشتری پیدا کنند، زیرا جایگزینی برای طرح‌های شکست‌خورده در جاهای دیگر هستند. بلومبرگ اخیراً گزارش داده است که گازپروم به دلیل اصرار آنکارا بر کنترل تجارت و محدودیت‌های زیرساختی در منطقه، برنامه‌های خود برای هاب گازی ترکیه را کنار گذاشته است.
روسیه از زمان اختلال در خطوط تأمین سنتی خود پس از حمله در سال ۲۰۲۲ به اوکراین، به دنبال مسیرهای صادراتی جایگزین برای گاز طبیعی بوده است. یکی از این جایگزین‌ها که در دست بررسی است، یک هاب گازی ایرانی است که می‌تواند دسترسی به بازارهای آسیایی را فراهم کند. در ژانویه، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، از برنامه‌های ساخت یک خط لوله گاز طبیعی به ایران از طریق آذربایجان خبر داد. خط لوله پیشنهادی می‌تواند تا ۵۵ میلیارد متر مکعب گاز در سال منتقل کند. با این حال، حملات هوایی اسرائیل به زیرساخت‌های ایران این برنامه‌ها را تهدید می‌کند.
امید به سود
اگرچه حملات اسرائیل جاه‌طلبی‌های سیاسی روسیه در مورد ایران را تضعیف می‌کند، برخی تحلیلگران برجسته روسی همچنان معتقدند که مسکو می‌تواند از این بی‌ثباتی سود ببرد.
آندری کورتونوف، کارشناس برجسته سیاست خارجی از شورای روابط بین‌الملل روسیه، افکار خود را در روزنامه تجاری روسی کامرسانت به اشتراک گذاشت. او نوشت که "دور جدید رویارویی اسرائیل و ایران حتی ممکن است به نفع روسیه باشد."
کورتونوف استدلال می‌کند که تشدید تنش در خاورمیانه قیمت جهانی هیدروکربن‌ها را افزایش می‌دهد و به صادرات روسیه سود می‌رساند. علاوه بر این، این وضعیت توجه غرب را از اوکراین منحرف کرده و تمرکز برنامه‌های کمک نظامی غرب را تغییر می‌دهد. در نهایت، مسکو می‌تواند از این بحران به عنوان فرصتی برای نقش‌آفرینی به عنوان میانجی بین ایالات متحده و ایران استفاده کند و بدین ترتیب نفوذ منطقه‌ای خود را تقویت کند.
با این حال، کورتونوف خطرات بلندمدت را نیز اذعان می‌کند و می‌گوید: "خطرات برای مسکو به احتمال زیاد با گذشت زمان افزایش می‌یابد، به خصوص اگر فرض شود که هدف نهایی اسرائیل تغییر رژیم در ایران است. چنین سناریویی تهدید جدیدی را برای کرملین ایجاد می‌کند، زیرا تغییر در جهت‌گیری سیاسی تهران می‌تواند به موضعی کمتر دوستانه نسبت به مسکو منجر شود."