آیا او میخواهد یک رئیسجمهور جنگطلب باشد یا میانجی صلح؟ آیا میتواند پایگاه هواداران خود (MAGA) را متقاعد کند که ورود به جنگ با ایران، آن نوع درگیری خاورمیانهای نیست که او بیش از یک دهه در مورد آن هشدار داده است؟ آیا زمان دیپلماسی به پایان رسیده یا ایرانیها به کاخ سفید میآیند؟
به نظر میرسد خودش هنوز نمیداند.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، روز چهارشنبه در پاسخ به این سوال که آیا در مورد حملات ایالات متحده به ایران تصمیمگیری کرده است، گفت: «شما جدّی فکر نمیکنید که من به این سوال پاسخ میدهم. شما نمیدانید که من حتی این کار را خواهم کرد. میدانید، شاید انجام دهم. شاید انجام ندهم. منظورم این است که هیچکس نمیداند من چه خواهم کرد.»
این رئیسجمهور غیرقابل پیشبینی بود که بار دیگر غیرقابل پیشبینی عمل کرد. هنوز مشخص نیست که آیا هشدارهای مبهم اما قاطع او در حال زمینهسازی برای یک حمله نظامی است یا چیزی استراتژیکتر و پیچیدهتر، بخشی از یک قمار دیپلماتیک برای هدایت یک دشمن خارجی به سمت توافقی که به نفع او و نه به نفع آنها باشد.
او گفت که ایران خودش را به دردسر انداخته و اکنون میخواهد مذاکره کند، و حتی پیشنهاد کرده که به کاخ سفید بیاید و با او ملاقات کند.
او گفت: «چرا دو هفته پیش با من مذاکره نکردید؟ میتوانستید خوب عمل کنید. شما یک کشور داشتید. دیدن این وضعیت بسیار غمانگیز است. یعنی من هرگز — هرگز چیزی شبیه به آن ندیدهام.»
اواخر همان روز، او گفت که رژیم ایران ممکن است سقوط کند («هر چیزی ممکن است اتفاق بیفتد») و گفت که جلسهای را در اتاق جنگ («اتاق وضعیت، همانطور که برخی آن را مینامند») برگزار خواهد کرد. اما وقتی از او خواسته شد که تفکر خود را روشن کند، از ابراز نظر مشخص خودداری کرد.
او گفت: «من ایدههایی برای انجام کار دارم. اما تصمیم نهایی را نگرفتهام — دوست دارم تصمیم نهایی را یک ثانیه قبل از موعد مقرر بگیرم، میدانید، چون اوضاع تغییر میکند. منظورم این است، به خصوص در مورد جنگ، اوضاع با جنگ تغییر میکند. میتواند از یک افراط به افراط دیگر برود. جنگ بسیار بد است.»
هفته گذشته یک نمایش گیجکننده بود، زیرا ترامپ در حال بررسی چگونگی رسیدگی به یکی از مهمترین تصمیمات دوران ریاستجمهوریاش بود. او ماهها از بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، خواسته بود که از انجام هر کاری که تلاش برای دیپلماسی با ایران را مختل کند، خودداری کند. اما ترامپ از سرعت مذاکرات ناامید شد — و نتانیاهو هفته گذشته با حملات نظامی پیش رفت که ترامپ به سرعت کارایی آنها را تحسین کرد.
ریچارد هاس، دیپلمات کهنهکار و رئیس افتخاری شورای روابط خارجی، گفت: «نحوه مدیریت او در این بحران همانند ریاستجمهوری اوست: این واقعاً بیشتر یک ریاستجمهوری است تا یک دولت. تحت سلطه رئیسجمهور است، و سیاست از بالا به پایین میآید تا اینکه از پایین به بالا رشد کند.»
او افزود: «و این حس یک رئیسجمهور فوقالعاده قاطع و قدرتمند را تقویت میکند. اما با یک هشدار عجیب، که او همچنین ناسازگار است … سیاستها دائماً تغییر میکنند. یک کیفیت بداههنوازی وجود دارد، و این بخشی از دشواری دشمن بودن، متحد بودن، روزنامهنگار بودن — شهروند بودن — است.»
مقامات کاخ سفید عمدتاً از توضیح در مورد فرآیند تصمیمگیری ترامپ خودداری کردهاند. او تصمیم گرفت زودتر از نشست گروه ۷ در کانادا بازگردد تا وضعیت را زیر نظر بگیرد و جلسات حضوری برگزار کند — اگرچه برخی نیز گفتهاند که او آنچه را که در نشست میخواست به دست آورده بود و، مانند گذشته، از جلسات خسته شده و احساس کرده بود زمانش در جای دیگری بهتر صرف میشود.
مقامات دولتی گفتهاند که هدف نهایی او جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای بوده است — و آنها به سابقه طولانی او در طرح چنین ادعاهایی اشاره کردهاند — اما مشخص نیست که او بهترین مسیر را یک مسیر نظامی میداند یا یک مسیر دیپلماتیک.
با این حال، رئیسجمهور در اظهارات عمومی خود در روز چهارشنبه به طور فزایندهای روشن کرده که در حال بررسی اقدام بالقوه است.
هرگونه درگیری نظامی آمریکا در ایران، انحرافی از لفاظیهای انتخاباتی ترامپ و اقدامات او در چند ماه اول دولت او خواهد بود، زمانی که او بارها از خود به عنوان یک صلحساز صحبت میکرد.
او در یک رویداد انتخاباتی در سپتامبر گفت: «ما به سرعت ثبات را در خاورمیانه بازگردانده و جهان را به صلح بازمیگردانیم.»
مشاوران او اکنون تأکید میکنند که اطمینان از عدم دسترسی ایران به سلاح هستهای، تنها راه رسیدن به ثبات بلندمدت در منطقه است. اما درسی که از بسیاری از رؤسای جمهور گذشته گرفته شده این است که درگیری در خاورمیانه میتواند مانند «کودزو» (گیاهی مهاجم که به سرعت رشد میکند) به سرعت به یک مشکل فراگیر تبدیل شود.
دونالد ترامپ در کمپین انتخاباتی سال ۲۰۱۶ خود، اغلب خاورمیانه را به عنوان درسی از سوءمدیریتها در سیاست خارجی آمریکا ذکر میکرد.
او توافق اولیه با ایران در مورد محدود کردن جاهطلبیهای هستهای آن را «مایه ننگ و خجالت» خواند.
و او مکرراً در مورد درگیری نظامی در عراق صحبت میکرد تا رقیب دموکرات خود، هیلاری کلینتون، را مسخره کند (حتی با وجود اینکه او قبلاً از تلاشهای جنگی حمایت کرده بود).
او در یک مناظره مقدماتی جمهوریخواهان در سال ۲۰۱۶ گفت: «من این را گفتم، و بلند و واضح گفتم، 'شما خاورمیانه را بیثبات خواهید کرد.'» «این دقیقاً همان چیزی است که اتفاق افتاد.»
درس دیگری که برای ترامپ در کانون توجه بوده، تهدید سال ۲۰۱۲ باراک اوباما نسبت به سوریه است، که در آن گفته بود اگر این کشور از سلاحهای شیمیایی استفاده کند، از «خط قرمز» عبور خواهد کرد که منجر به واکنش نظامی آمریکا میشود. هنگامی که یک سال بعد، بشار اسد از گاز سارین برای کشتن بیش از ۱۴۰۰ نفر استفاده کرد، اوباما برای واکنش سریع با مشکل مواجه شد تا اینکه سوریه اعلام کرد برنامه سلاحهای شیمیایی خود را کنار میگذارد.
این تصمیم حتی توسط متحدان نزدیک اوباما مورد انتقاد قرار گرفت، و ترامپ به این تهدید توخالی به عنوان دارای تأثیری گستردهتر اشاره کرده است که باعث جسور شدن کشورهای دیگر و کاهش قدرت تهدیدات ایالات متحده میشود.
او در یک تجمع در اوت ۲۰۲۱ گفت: «آن خط قرمز اوباما، اصلاً مهم نبود. فقط حرف بود.»
ترامپ همچنین به تصمیم خود برای مجوز حمله به سوریه در سال ۲۰۱۷ در عملیاتی که ۵۹ موشک کروز به یک فرودگاه نظامی سوریه در تلافی حملهای شیمیایی که شهروندان سوری را کشته بود، اشاره کرده است.
او گفت: «همه در جهان میدانستند که با آمریکا در نیفتند. آنها این را میدانستند. آنها قدرت ما را درک میکردند و اینکه من برای دفاع از شهروندانمان در استفاده از آن تردید نخواهم کرد.»
این میتواند باعث دشوارتر شدن عقبنشینی او از تهدیدات فزاینده در مورد ایران شود. فید شبکههای اجتماعی او — جایی که او در روز سهشنبه خواستار «تسلیم بیقید و شرط» از تهران شد، بدون اینکه جزئیات آن را بیان کند. او همچنین رهبر معظم ایران را «هدفی آسان» توصیف کرده است.
هاس گفت: «اگر او نتیجه دیپلماتیک میخواهد، فکر نمیکنم پستهایش در شبکههای اجتماعی کمکی کند. فراخوان برای تسلیم بیقید و شرط پذیرش هر پیشنهادی را که ما ارائه دهیم، برای آنها دشوارتر میکند.»
او افزود: «من اساساً اجازه میدهم اقدامات نظامی اسرائیل و تمام این صحبتها در مورد یک اقدام نظامی ایالات متحده خودشان گویای مطلب باشند. و سپس تلاش جدی برای ارائه پیشنهادی بسیار سختگیرانه به ایرانیها خواهم داشت، اساساً برای خلع سلاح هستهای آنها.»
ترامپ در روز چهارشنبه همچنان با ایده یک توافق بازی میکرد و ایرانیها را به دلیل پیشنهاد «شجاعانه» خود برای ملاقات با او در کاخ سفید ستایش کرد. وقتی از او پرسیده شد که آیا به آنها اولتیماتوم داده است، گفت: «میتوانید بگویید. شاید بتوانید آن را اولتیماتوم نهایی بنامید.»
او افزود: «هیچ چیز تمام نمیشود تا وقتی که تمام شود. میدانید، جنگ بسیار پیچیده است. اتفاقات بد زیادی میتواند بیفتد. پیچ و خمهای زیادی وجود دارد. بنابراین نمیدانم. نمیگویم که هنوز چیزی را برنده شدهایم. میگویم که حتماً پیشرفت زیادی داشتهایم. خواهیم دید.»
«و هفته آینده بسیار بزرگ خواهد باشد، شاید کمتر از یک هفته، شاید کمتر.»