واشنگتن — دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، آتش‌بس بین ایران و اسرائیل را به عنوان یک موفقیت دیپلماتیک تحسین می‌کند، حتی در حالی که سوالات کلیدی در مورد سرنوشت برنامه هسته‌ای ایران همچنان باقی است.
آتش‌بس میان این دو دشمن دیرینه اوایل روز سه‌شنبه، بیش از یک هفته و نیم پس از آغاز بمباران سایت‌های نظامی و هسته‌ای ایران توسط اسرائیل، به اجرا درآمد. این آتش‌بس به دنبال تصمیم آخر هفته ترامپ برای مجوز دادن به حملات نظامی ایالات متحده به قلب برنامه هسته‌ای به سرعت در حال پیشرفت ایران بود که اسرائیل آن را تهدیدی وجودی می‌داند.
در عملیاتی که «چکش نیمه‌شب» نام گرفت، ناوگانی از بمب‌افکن‌های پنهان‌کار B-2 در اوایل یکشنبه ۳۰ هزار پوند بمب سنگرشکن را بر روی دو تأسیسات هسته‌ای ایران، از جمله تأسیسات غنی‌سازی فوق‌محکم فردو، رها کردند. موشک‌های کروز شلیک‌شده از یک زیردریایی نیروی دریایی ایالات متحده نیز به سومین سایت در اصفهان اصابت کرد.
این یک چرخش چشمگیر برای رئیس‌جمهوری بود که با شعار پایان دادن به درگیری‌های ایالات متحده در جنگ‌های خاورمیانه کمپین انتخاباتی خود را آغاز کرده بود، جنگ‌هایی که او آنها را به «جنگ‌طلبان و جهانی‌گرایان آمریکا-آخر» نسبت می‌داد. اما تیم ترامپ قمار کرد که تهران، که نفوذش با فروپاشی شبکه منطقه‌ای نیروهای نیابتی‌اش متلاشی شده بود، برای تشدید تنش به گونه‌ای که منجر به مداخله نظامی بیشتر ایالات متحده شود، بسیار ضعیف یا بی‌میل خواهد بود.
این محاسبه درست از آب درآمد. ایران روز دوشنبه با شلیک ۱۴ موشک بالستیک کوتاه‌برد و میان‌برد به سمت نیروهای آمریکایی مستقر در قطر، که با تعداد مهمات استفاده‌شده در حمله ایالات متحده به سایت‌های هسته‌ای آن برابر بود، راه خروجی را به ترامپ ارائه کرد. ایران از قبل نشانه‌هایی از حمله قریب‌الوقوع را مخابره کرده بود و به ایالات متحده اجازه داد تا پرسنل خود را از پایگاه هوایی العدید پیش از رهگیری موشک‌های ایرانی تخلیه کند.
چند ساعت بعد، ترامپ اعلام کرد که اسرائیل و ایران بر سر «آتش‌بس کامل و تمام‌عیار» توافق کرده‌اند که تقریباً نیمه‌شب به وقت واشنگتن آغاز می‌شود.
او دوشنبه شب به ان‌بی‌سی نیوز گفت: «فکر می‌کنم آتش‌بس نامحدود است. برای همیشه ادامه خواهد داشت.»
دوام آتش‌بس به سرعت مورد آزمایش قرار گرفت. ترامپ در چند ساعت اول، هم اسرائیل و هم ایران را به دلیل نقض آتش‌بس مورد انتقاد قرار داد، هرچند توانست بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را متقاعد کند که پاسخ اسرائیل را به دو موشک بالستیک ایرانی که اوایل سه‌شنبه رهگیری شدند، کاهش دهد.
برایان کاتولیس، پژوهشگر ارشد موسسه خاورمیانه گفت: «اگر [آتش‌بس] موفق شود، به دلیل وجود کمک‌فنرهایی در منطقه خواهد بود، همان‌هایی که پیش از این بحران، در طول آن و پس از آن به آرامی برای کاهش تنش تلاش می‌کردند.»
قطر نقش مهمی در کاهش بحران ایفا کرد. یک دیپلمات عرب مطلع از نقش دوحه گفت که شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، در تماس تلفنی دوشنبه شب، ایرانی‌ها را متقاعد به توافق بر سر آتش‌بس کرد. این دیپلمات گفت که قطر اکنون در تلاش است تا ایالات متحده و ایران را به میز مذاکرات هسته‌ای بازگرداند، با این احتمال که این کشور ثروتمند حاشیه خلیج فارس به عنوان محلی برای مذاکرات خدمت کند. روز سه‌شنبه، امیر قطر و مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران، تلفنی گفتگو کردند.
در حالی که ترامپ گفت تأسیسات هسته‌ای در این حملات «نابود شدند»، سایر مقامات آمریکایی محتاطانه‌تر عمل کرده‌اند. ژنرال دن کین، رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا، روز یکشنبه گفت که «خسارت بسیار شدیدی» به تأسیسات ایران وارد شده است، اما «مدتی طول خواهد کشید» تا میزان آن مشخص شود.
نیویورک تایمز روز سه‌شنبه به نقل از مقامات آمریکایی آشنا با یافته‌های اطلاعاتی اولیه گزارش داد که به نظر می‌رسد حملات آمریکا برنامه هسته‌ای ایران را تنها چند ماه به عقب انداخته است.
اکنون توجهات به این موضوع معطوف شده است که آیا ایالات متحده و ایران می‌توانند مذاکرات بر سر توافقی را برای محدود کردن آنچه از برنامه هسته‌ای ایران باقی مانده است، از سر بگیرند. دور ششم مذاکرات به رهبری استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ، و عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، پس از حمله اسرائیل در ۱۳ ژوئن لغو شده بود.
پیچیدگی بیشتر مذاکرات احتمالی، فقدان چشمگیر اعتماد بین تهران — که سال گذشته تلاش کرد ترامپ را ترور کند — و خود ترامپ است، که همین چند روز پیش احتمال تغییر رژیم را مطرح کرده بود و روز سه‌شنبه آن را پس گرفت. ایرانی‌ها همچنین از قبل نسبت به توانایی ترامپ در پایبندی به هرگونه توافق هسته‌ای، با توجه به خروج یکجانبه وی از توافق اصلی در سال ۲۰۱۸، تردید داشتند.
آرون دیوید میلر، مقام سابق وزارت خارجه که به دولت‌های جمهوری‌خواه و دموکرات در مورد خاورمیانه مشاوره می‌داد، گفت: «سوال این است: مذاکره تا چه حد هنوز یک ابزار مرتبط است؟»
میلر، که اکنون در بنیاد کارنگی برای صلح بین‌المللی است، به این نکته اشاره کرد که «از نظر ایرانی‌ها، آمریکایی‌ها نه تنها از توافقی که خود ایجاد کرده بودند خارج شدند، بلکه ترامپ عمداً با فریب اسرائیل همراهی کرد» که ایران را قبل از آغاز بمباران به احساس امنیت دروغین سوق داد.
دیپلمات عرب گفت که ایرانی‌ها علامت داده‌اند که «آماده» مذاکرات دوباره با دولت ترامپ هستند — «تنها مانع، توقف بمباران بود.»