چهار منبع آگاه به سی‌ان‌ان گفتند که دولت ترامپ درباره کمک احتمالی به ایران برای دسترسی به مبلغی در حدود ۳۰ میلیارد دلار جهت ساخت یک برنامه هسته‌ای برای تولید انرژی غیرنظامی، کاهش تحریم‌ها و آزاد کردن میلیاردها دلار از وجوه مسدود شده ایران، بحث و تبادل نظر کرده است. همه اینها بخشی از تلاش‌های فزاینده برای بازگرداندن تهران به میز مذاکره است.
این منابع افزودند که بازیگران اصلی از ایالات متحده و خاورمیانه حتی در بحبوحه موج حملات نظامی در ایران و اسرائیل طی دو هفته گذشته، پشت پرده با ایرانی‌ها گفتگو کرده‌اند. این گفتگوها پس از دستیابی به توافق آتش‌بس در این هفته نیز ادامه یافته است.
مقامات دولت ترامپ تأکید کردند که چندین پیشنهاد مطرح شده‌اند. این پیشنهادها اولیه و در حال تکامل هستند و یک نکته ثابت و غیرقابل مذاکره دارند: عدم غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران، که ایران پیوسته گفته است به آن نیاز دارد. اما حداقل یک پیش‌نویس اولیه، که توسط دو منبع به سی‌ان‌ان توصیف شده، شامل چندین مشوق برای ایران است.
دو منبع آگاه به سی‌ان‌ان گفتند که برخی جزئیات در یک نشست پنهانی و چند ساعته بین استیو ویتکوف، فرستاده ویژه ایالات متحده، و شرکای خلیج فارس در کاخ سفید در جمعه گذشته، یک روز قبل از حملات نظامی ایالات متحده علیه ایران، مورد بحث قرار گرفت.
مقامات دولت ترامپ و منابع آگاه به این پیشنهاد به سی‌ان‌ان گفتند که از جمله بندهای مورد بحث، که قبلاً گزارش نشده بود، سرمایه‌گذاری تخمینی ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلاری در یک برنامه هسته‌ای جدید ایران بدون غنی‌سازی است که برای اهداف انرژی غیرنظامی استفاده خواهد شد. یکی از مقامات اصرار داشت که این پول مستقیماً از ایالات متحده تأمین نخواهد شد، و ایالات متحده ترجیح می‌دهد شرکای عرب آن را پرداخت کنند. سرمایه‌گذاری در تأسیسات انرژی هسته‌ای ایران در دوره‌های قبلی مذاکرات هسته‌ای در ماه‌های اخیر مورد بحث قرار گرفته است.
این مقام دولت ترامپ به سی‌ان‌ان گفت: «ایالات متحده مایل است رهبری این مذاکرات را با ایران بر عهده بگیرد. و کسی باید هزینه ساخت برنامه هسته‌ای را بپردازد، اما ما این تعهد را نخواهیم داد.»
بر اساس پیش‌نویس توصیف شده به سی‌ان‌ان، سایر مشوق‌ها شامل احتمال رفع برخی تحریم‌ها علیه ایران و اجازه دسترسی تهران به ۶ میلیارد دلار موجود در حساب‌های بانکی خارجی است که در حال حاضر از استفاده آزادانه آن منع شده است.
دو منبع آگاه به موضوع گفتند، ایده دیگری که هفته گذشته مطرح شد و در حال حاضر در دست بررسی است، این است که متحدان مورد حمایت ایالات متحده در خلیج فارس هزینه جایگزینی تأسیسات هسته‌ای فردو (که ایالات متحده در آخر هفته با بمب‌های سنگرشکن آن را هدف قرار داد) با یک برنامه بدون غنی‌سازی را بپردازند. فوراً مشخص نشد که آیا ایران قادر خواهد بود از خود سایت استفاده کند یا خیر، و همچنین مشخص نبود که این پیشنهاد چقدر جدی در حال بررسی است.
یکی از منابع آگاه به این بحث‌ها به سی‌ان‌ان گفت: «ایده‌های زیادی توسط افراد مختلف مطرح می‌شود و بسیاری از آنها در تلاشند تا خلاقانه عمل کنند.»
یک منبع دیگر آگاه به پنج دور اول مذاکرات بین ایالات متحده و ایران که قبل از حملات اسرائیل و ایالات متحده به برنامه هسته‌ای ایران انجام شد، گفت: «فکر می‌کنم کاملاً نامشخص است که چه اتفاقی خواهد افتاد.»
ویتکوف روز چهارشنبه به سی‌ان‌بی‌سی گفت که ایالات متحده به دنبال «یک توافق صلح جامع» است، و یک مقام دولت ترامپ تأکید کرد که همه پیشنهادها برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای طراحی شده‌اند.
ایالات متحده گفته است که ایران می‌تواند برنامه هسته‌ای برای مقاصد صلح‌آمیز غیرنظامی داشته باشد، اما نمی‌تواند اورانیوم را برای آن برنامه غنی‌سازی کند. در عوض، ایالات متحده پیشنهاد کرده است که ایران می‌تواند اورانیوم غنی‌شده را وارد کند. ویتکوف این برنامه بالقوه را به برنامه امارات متحده عربی تشبیه کرد.
او به سی‌ان‌بی‌سی گفت: «اکنون مسئله و گفتگو با ایران این خواهد بود که چگونه می‌توانیم یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی بهتر برای شما بسازیم که قابلیت غنی‌سازی نداشته باشد؟»
دولت ممکن است فرصتی برای ارائه یک پیش‌نویس توافق به ایرانی‌ها داشته باشد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور، روز چهارشنبه گفت که ایالات متحده و ایران هفته آینده با هم خواهند نشست – اگرچه اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، گفت که از مذاکرات هفته آینده اطلاعی ندارد، و افراد درگیر در برنامه‌ریزی اظهار داشتند که جزئیات هنوز در حال نهایی شدن است.
منابع آگاه به این بحث‌ها به سی‌ان‌ان گفتند که هنوز هیچ تاریخی تعیین نشده است.
با وجود دیپلماسی فشرده‌ای که ویتکوف پشت پرده رهبری می‌کند، ترامپ در این هفته به طور علنی ضرورت توافق هسته‌ای را کم‌اهمیت جلوه داد و روز چهارشنبه گفت که معتقد است چنین توافقی «لازم نیست.»
او گفت: «برای من مهم نیست که توافقی داشته باشم یا نه.»
در حالی که رئیس‌جمهور پس از حصول توافق آتش‌بس، به نظر می‌رسید به طور علنی نسبت به دستیابی به توافقی جدید بی‌تفاوت است، بسیاری از مشاوران وی معتقدند که پیگیری یک توافق بلندمدت، پایداری آتش‌بس را تضمین خواهد کرد.
شرایطی که در نشست محرمانه ویتکوف تدوین شد، در روزهای اخیر موضوع بحث مداوم بین ایالات متحده و ایران از طریق واسطه‌های منطقه‌ای – عمدتاً قطری‌ها – بوده است. یکی از منابع افزود که قطر نیز نقش کلیدی در میانجیگری آتش‌بس شکننده بین اسرائیل و ایران در اوایل این هفته ایفا کرد و برای اطمینان از عدم ازسرگیری درگیری بین آنها، همکاری بسیار نزدیکی با ایالات متحده خواهد داشت.
امیدواری ایالات متحده به توافق پس از حملات
در دولت ترامپ این امید وجود دارد که پس از وقایع دو هفته گذشته، ایران بیشتر احتمال دارد که شرایط ایالات متحده را بپذیرد و تلاش‌هایی را که می‌تواند آن را به توسعه سلاح هسته‌ای نزدیک کند، متوقف سازد.
اما کارشناسان ایرانی سناریوی احتمالی را مطرح می‌کنند که رژیم ایران اکنون ممکن است تصمیم بگیرد که به سلاح هسته‌ای نیاز دارد. اوایل هفته جاری، مجلس ایران قانونی را تصویب کرد که همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را پایان می‌دهد و نشانه‌ای از تمایل به پنهان‌کاری بیشتر برنامه هسته‌ای خود است.
پیش از عملیات نظامی اسرائیل علیه ایران حدود دو هفته پیش، ایالات متحده و ایران پنج دور مذاکره را برای دستیابی به چارچوبی برای یک توافق هسته‌ای جدید برگزار کرده بودند. ایالات متحده پیشنهادی به تهران ارائه کرده بود و انتظار می‌رفت ایران در ششمین دور مذاکرات برنامه‌ریزی شده در عمان به آن پاسخ دهد. این مذاکرات با حملات اسرائیل به ایران لغو شد.
روز شنبه، پیش از حملات ایالات متحده به سه سایت هسته‌ای ایران، دولت ترامپ از طریق واسطه‌ها با ایران ارتباط برقرار کرد. پیام آنها دو جنبه داشت: حملات قریب‌الوقوع ایالات متحده مهارشده خواهند بود، اما همچنین شرایط ایالات متحده برای یک توافق دیپلماتیک با ایران روشن و ساده بود: عدم غنی‌سازی اورانیوم، به گفته منابع.
ترامپ در مورد چشم‌انداز یک توافق، محتاطانه عمل کرده و پس از اعلام مذاکرات با ایران در هفته آینده به خبرنگاران گفت: «ممکن است توافقی امضا کنیم، نمی‌دانم.»
ترامپ در اجلاس ناتو روز چهارشنبه گفت: «من می‌توانم بیانیه‌ای بگیرم مبنی بر اینکه آنها هسته‌ای نخواهند شد، احتمالاً ما این را درخواست خواهیم کرد.»
رئیس‌جمهور افزود که دولت وی همان نوع تعهداتی را که در مذاکرات با ایران قبل از آخرین درگیری بین اسرائیل و ایران دنبال می‌کرد، درخواست خواهد کرد.
ترامپ گفت: «تنها چیزی که ما درخواست می‌کنیم همان چیزی است که قبلاً درخواست می‌کردیم»، و افزود که «هیچ هسته‌ای» نمی‌خواهد.
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه، که به عنوان مشاور امنیت ملی نیز فعالیت می‌کند، روز چهارشنبه گفت که هر گونه چنین توافقی به تمایل ایران برای مذاکره مستقیم با ایالات متحده، و نه از طریق واسطه‌ها، بستگی خواهد داشت.
روبیو در یک کنفرانس مطبوعاتی در کنار ترامپ در لاهه گفت: «ما دوست داریم با هر کشوری در جهان روابط صلح‌آمیز داشته باشیم. و بنابراین واضح است که این امر به تمایل ایران بستگی دارد که نه تنها در صلح مشارکت کند، بلکه مستقیماً با ایالات متحده مذاکره کند، نه از طریق یک کشور سوم یا چهارم.»
ویتکوف روز چهارشنبه گفت که «نشانه‌هایی» وجود دارد که می‌توان به توافق دست یافت.
او به سی‌ان‌بی‌سی گفت: «ما در حال گفتگو با ایرانی‌ها هستیم. واسطه‌های متعددی با ما تماس می‌گیرند. فکر می‌کنم آنها آماده هستند.»