به گفته کاخ سفید، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، گفته است مذاکرات با ایران می‌تواند هفته آینده از سر گرفته شود، اگرچه هنوز تاریخی تعیین نشده است.
در حالی که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، امروز افزود که هنوز "برنامه‌ای" برای مذاکرات وجود ندارد، انتظار می‌رود که تاریخ آن هر روز اعلام شود.
قبل و در طول ۱۲ روز جنگ، مذاکرات مستقیم و غیرمستقیمی بین ایالات متحده و ایران — برخی از طریق قطر و دیگر واسطه‌ها — انجام شد، از جمله مذاکراتی که به آتش‌بس با میانجی‌گری ترامپ در ۲۴ ژوئن و پایان درگیری منجر شد.
استیو ویتکوف، نماینده ویژه رئیس‌جمهور ترامپ در خاورمیانه، گفته است که ایالات متحده اکنون به یک "توافق صلح جامع با ایران" امیدوار است که شامل بحث در مورد بازسازی برنامه هسته‌ای غیرنظامی ایران بدون غنی‌سازی و اینکه آیا راهی وجود دارد که ایران بتواند بخشی از یک "رنسانس" منطقه‌ای با همسایگان عرب خود در خلیج فارس باشد — و یک توافق احتمالی با ایران را به دیدگاه ترامپ از منطقه‌ای که "تجارت، نه درگیری" بر آن حکومت می‌کند، پیوند می‌دهد.
سفیر امیرسعید ایروانی، نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد، در یک مصاحبه کتبی اختصاصی با المانیتور گفت که ایران مایل است "با همه کشورهای منطقه ما که راکتورهای هسته‌ای را اداره می‌کنند – چه در مورد مسائل ایمنی راکتور و چه در مورد تأمین سوخت راکتور" همکاری کند، مشروط بر اینکه این همکاری "ابتکار عملی مکمل" باشد و جایگزینی برای برنامه هسته‌ای داخلی ایران نباشد.
ایروانی با اشاره به پیشنهاد قبلی دولت ترامپ برای غنی‌سازی و تولید هسته‌ای مشترک، گفت: "کنسرسیوم می‌تواند یکی از اشکال چنین همکاری باشد."
ایروانی در پاسخ به یک سوال تکمیلی درباره اینکه آیا ایران محدود کردن غنی‌سازی به یک کنسرسیوم هسته‌ای منطقه‌ای که در ایران فعالیت می‌کند را می‌پذیرد، گفت: "اصولاً با آن مخالفتی نداریم؛ با این حال، باید آن را بر اساس جزئیات هر پیشنهاد احتمالی که دریافت می‌کنیم، بررسی کنیم."
ایروانی در پاسخ به این سوال که آیا ایران انتقال ذخایر اورانیوم با غنای بالا (HEU) یا قرار دادن آنها تحت نظارت بین‌المللی را در نظر می‌گیرد، توضیح داد: "در صورت انعقاد توافق جدید، ما آماده خواهیم بود تا ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰ و ۲۰ درصد خود را به کشور دیگری منتقل کرده و آنها را در ازای دریافت کیک زرد از خاک ایران خارج کنیم." او به ترتیبات قبلی با روسیه تحت برجام اشاره کرد.
ایروانی توضیح داد: "یا اینکه اورانیوم غنی‌شده می‌تواند در ایران تحت مهر و موم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) انبار شود. البته این موضوع به ماهیت مذاکرات و شرایط هر توافق نهایی بستگی دارد. بنابراین، این یک خط قرمز برای ما نیست."
کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید، امروز گفت که "هیچ نشانه‌ای به ایالات متحده وجود نداشت که هیچ یک از آن اورانیوم غنی‌شده پیش از حمله از هیچ یک از سایت‌ها جابجا شده باشد."
در حالی که برخی ناظران هشدار داده‌اند که ایران ممکن است پس از جنگ از معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) خارج شود، ایروانی گفت که اگرچه قانونی که این هفته توسط مجلس ایران تصویب شد، همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به حالت تعلیق درمی‌آورد، "اما به معنای خروج ایران از ان‌پی‌تی نیست."
ایروانی گفت: هر توافقی با ایالات متحده باید "حقوق ایران به عنوان یک عضو مسئول" ان‌پی‌تی را به رسمیت بشناسد.
ایروانی اظهار داشت: "ما نه بیشتر و نه کمتر از حقوقی که به هر عضو دیگر ان‌پی‌تی اعطا شده است، می‌خواهیم. بر اساس ان‌پی‌تی، هر کشوری حق تحقیق، تولید و استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای را دارد. بر این اساس، ما قصد داریم هر سه رکن این حق – به ویژه حق تولید داخلی – را اعمال کنیم. ایران همچنان بر حفظ قابلیت‌های تولیدی در خاک و قلمرو خود پافشاری می‌کند."
سی‌ان‌ان، به نقل از منابع دولت ترامپ، امروز گزارش داد که ایالات متحده پیشنهاد سرمایه‌گذاری ۲۰ تا ۳۰ میلیارد دلاری را ارائه کرده است، که ترجیحاً از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و نه ایالات متحده، برای یک برنامه هسته‌ای غیرغنی‌سازی داخلی ایران که برای اهداف انرژی غیرنظامی استفاده شود، ارائه شده است.
ایروانی در پاسخ به سوالی درباره امکان سرمایه‌گذاری آمریکا یا غرب در بخش انرژی ایران گفت که ایران "هیچ محدودیتی" برای چنین سرمایه‌گذاری نخواهد گذاشت، اما آن را به عنوان یک "کارت چانه زنی" غربی برای وادار کردن ایران به دست کشیدن از حق غنی‌سازی در خاک خود نخواهد پذیرفت.
ایروانی با قاطعیت گفت که هیچ مصالحه‌ای در مورد برنامه موشکی ایران وجود نخواهد داشت.
او گفت: "ایران هرگز با رها کردن چنین اهرم استراتژیک مؤثری موافقت نخواهد کرد و همچنین اجازه نخواهد داد که در برابر حملات احتمالی آینده خلع سلاح شود."
در ادامه متن مصاحبه کتبی بین سفیر امیرسعید ایروانی، نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد و اندرو پاراسیلیتی، رئیس المانیتور آمده است.
المانیتور: استیو ویتکوف، فرستاده ویژه آمریکا، گفته است که ایالات متحده به "یک توافق صلح جامع" با ایران امیدوار است... که منجر به رفاه بلندمدت، ادغام بیشتر و "رنسانس" با شورای همکاری خلیج فارس شود. آیا این چیزی است که شما مایل به بحث در مورد آن باشید؟ آیا ایران صلح و پیوستن به روند منطقه‌ای برای ادغام را می‌خواهد؟ چشم‌انداز و شرایط ایران برای یک توافق صلح بلندمدت چیست؟
ایروانی: خب، ایران همواره به دنبال یک راه‌حل مسالمت‌آمیز برای رسیدگی به هرگونه نگرانی احتمالی پیرامون برنامه هسته‌ای خود بوده است. نتیجه‌گیری خود برجام نیز بر اساس همین رویکرد بود. ما همچنان به همان اصول پایبندیم. با این حال، آنچه ضروری است، به رسمیت شناخته شدن حقوق ایران به عنوان یک عضو مسئول ان‌پی‌تی است. ما نه بیشتر و نه کمتر از حقوقی که به هر عضو دیگر ان‌پی‌تی اعطا شده است، می‌خواهیم. بر اساس ان‌پی‌تی، هر کشوری حق تحقیق، تولید و استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای را دارد. بر این اساس، ما قصد داریم هر سه رکن این حق – به ویژه حق تولید داخلی – را اعمال کنیم. ایران همچنان بر حفظ قابلیت‌های تولیدی در خاک و قلمرو خود پافشاری می‌کند. البته این به معنای عدم تمایل به مشارکت در پروژه‌های مشترک با سایر کشورها نیست. ما آماده همکاری با همه کشورهای منطقه خود که راکتورهای هسته‌ای را اداره می‌کنند – چه در مورد مسائل ایمنی راکتور و چه در مورد تأمین سوخت راکتور – هستیم. کنسرسیوم می‌تواند یکی از اشکال چنین همکاری باشد. با این حال، اجازه دهید روشن شود: کنسرسیوم جایگزین برنامه هسته‌ای ملی ایران نیست؛ بلکه می‌تواند به عنوان یک ابتکار مکمل در این زمینه عمل کند.
المانیتور: ایالات متحده همچنان اصرار دارد که ایران نمی‌تواند برنامه غنی‌سازی داخلی داشته باشد. آیا ایران مایل است در مورد غنی‌سازی سازش کند و شاید پیشنهاد قبلی ایالات متحده برای یک کنسرسیوم منطقه‌ای برای غنی‌سازی هسته‌ای داخلی را بپذیرد؟ و همانطور که فرستاده ویژه ویتکوف اشاره کرد، برای توسعه یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی که نیاز به غنی‌سازی ندارد، با دیگران همکاری کند؟
ایروانی: بله، ایران همچنان اصرار دارد که غنی‌سازی باید در خاک خودش صورت گیرد. همانطور که در پاسخ به سوال اول اشاره کردم، کنسرسیوم می‌تواند مکملی برای برنامه هسته‌ای ما باشد – اما به هیچ وجه جایگزین آن نیست.
المانیتور: آیا ایران مایل خواهد بود که هرگونه اورانیوم با غنای بالا را در یک حساب امانی، تحت مدیریت یا مدیریت مشترک کشورهای منطقه، به عنوان بخشی از این کنسرسیوم و به عنوان بخشی از یک توافق قرار دهد؟
ایروانی: اگر ما به توافقی برسیم – همانطور که در مورد برجام نیز چنین بود، زمانی که ما به توافق رسیدیم در حالی که ایران اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده داشت – در آن زمان، در چارچوب آن توافق، اورانیوم ۲۰ درصد غنی‌شده خود را به روسیه منتقل کردیم و در ازای آن کیک زرد دریافت کردیم. با همین روحیه، در صورت انعقاد توافق جدید، ما آماده خواهیم بود تا ذخایر اورانیوم ۶۰ و ۲۰ درصد غنی‌شده خود را به کشور دیگری منتقل کرده و آنها را در ازای دریافت کیک زرد از خاک ایران خارج کنیم. یا اینکه اورانیوم غنی‌شده می‌تواند در ایران تحت مهر و موم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی انبار شود. البته این موضوع به ماهیت مذاکرات و شرایط هر توافق نهایی بستگی دارد. بنابراین، این یک خط قرمز برای ما نیست. اگر توافقی حاصل شود، این موضوع نیز قابل حل خواهد بود.
المانیتور: مجلس شما پیشنهاد توقف همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را داده است. آیا این درست است؟ آیا ایران نباید شفافیت کامل را در مورد بازرسی از تاسیسات هسته‌ای خود پیشنهاد دهد؟
ایروانی: در نهایت، مجلس ما این قانون را تصویب کرده و برای دولت الزام‌آور است. این به معنای خروج ایران از ان‌پی‌تی نیست؛ بلکه به معنای تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. دلیل آن این است که آژانس نتوانسته به تعهدات خود در قبال ایران عمل کند. در پاسخ، ایران می‌خواهد پیامی روشن را منتقل کند: اگر آژانس از انجام مسئولیت‌های خود سر باز زند، نمی‌تواند به طور منطقی از ایران انتظار داشته باشد که به تعهدات خود به صورت یکجانبه عمل کند. اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به صورت غیرتبعیض‌آمیز عمل کند – با محکوم کردن حملات انجام‌شده توسط ایالات متحده و اسرائیل علیه سایت‌ها و تاسیسات هسته‌ای ایران، ارجاع موضوع به شورای امنیت، و با تامین حق ایران بر اساس ان‌پی‌تی – در چنین شرایطی، ما آماده خواهیم بود تا اجرای قانون مورد بحث را مطابق با مفاد آن بازنگری کنیم.
المانیتور: اگر توافق صلحی صورت گیرد، آیا ایران به روی سرمایه‌گذاری آمریکا و غرب در بخش انرژی خود باز است؟
ایروانی: بله، اگر توافقی حاصل شود، ما هیچ محدودیتی برای حضور ایالات متحده یا سایر کشورهای غربی در سرمایه‌گذاری در بخش انرژی ایران نخواهیم گذاشت. با این حال، اگر قصد این است که چنین سرمایه‌گذاری به عنوان یک برگ برنده – در ازای دست کشیدن ایران از فعالیت‌های غنی‌سازی خود – ارائه شود، چنین پیشنهادی غیرقابل قبول خواهد بود.
المانیتور: در چارچوب یک توافق صلح، آیا ایران محدودیت‌ها یا قیودی را بر برنامه موشک‌های بالستیک خود در نظر خواهد گرفت؟
ایروانی: ایران هیچ محدودیتی را بر فعالیت‌های موشکی خود نخواهد پذیرفت. تجاوز اخیر به وضوح نشان داد که بدون توانمندی‌های نظامی ایران، طرف مقابل هرگز مجبور به درخواست آتش‌بس نمی‌شد. یکی از دلایل اصلی که آتش‌بس در غزه رعایت نشده است – یا توسط رژیم اشغالگر در لبنان به اجرا گذاشته نشده است – این است که قدرت تلافی‌جویانه گروه‌های مقاومت هنوز به سطحی نرسیده است که فشار واقعی بر رژیم وارد کند یا آن را آسیب‌پذیر سازد. در مقابل، پاسخ نظامی قاطع ایران، درد جدی بر بخش‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی رژیم وارد کرد. همانطور که خود رئیس‌جمهور ایالات متحده در روزهای اخیر اذعان داشته است، خسارات وارده به اسرائیل شدید بود – آنقدر شدید که به یکی از عوامل تعیین‌کننده برای درخواست رژیم از ایالات متحده برای تسریع آتش‌بس تبدیل شد. بنابراین، ایران هرگز با رها کردن چنین اهرم استراتژیک مؤثری موافقت نخواهد کرد و همچنین اجازه نخواهد داد که در برابر حملات احتمالی آینده خلع سلاح شود.
روزالین کارول در این مقاله همکاری داشته است.