نکات کلیدی
- ایالات متحده در تلاش برای دستیابی به توافقات تجاری جدید با کشورهای آسیایی و اروپایی است که محتوای چینی را محدود کرده و با اقدامات تجاری ناعادلانه چین مقابله کند؛ این امر می‌تواند شرکت‌های چینی را از زنجیره‌های تامین جهانی منزوی سازد.
- چین نسبت به عواقب تهدید منافع خود هشدار داده و نگران است که ایالات متحده سایر کشورها را متقاعد به اعمال یا تشدید کنترل‌های صادراتی بر تجهیزات پیشرفته کند، که تلاش‌های چین را بیش از پیش مختل خواهد کرد.
- خطر بلندمدت برای پکن، تغییر گسترده‌تر به سمت زنجیره‌های تامین "قابل اعتماد" است که چین به طور فزاینده‌ای خارج از آن قرار می‌گیرد، و چین ممکن است به اقداماتی که با آنها مخالف است با تدابیر تجاری هدفمند پاسخ دهد.
آتش‌بس تجاری بین واشنگتن و پکن فعلاً در حال دوام است، اما چین به طور فزاینده‌ای نگران اتفاقاتی است که در جاهای دیگر رخ می‌دهد: تلاش‌های ایالات متحده برای بستن توافقاتی که می‌تواند شرکت‌های چینی را از زنجیره‌های تامین جهانی منزوی کند.
پیش از ضرب‌الاجل ۹ ژوئیه، مقامات آمریکایی در حال مذاکرات فشرده با شرکای تجاری اصلی در آسیا و اروپا هستند و برای توافقات جدیدی فشار می‌آورند که شامل محدودیت‌هایی بر محتوای چینی یا تضمین تعهداتی برای مقابله با آنچه واشنگتن "اقدامات تجاری ناعادلانه چین" می‌داند، باشد.
هند، که یکی از نزدیک‌ترین کشورها به توافق است، بر سر "قوانین مبدأ" در حال مذاکره بوده است. بلومبرگ قبلاً گزارش داده بود که واشنگتن خواهان آن است که حداقل ۶۰ درصد ارزش یک محصول به صورت محلی اضافه شود تا به عنوان "ساخت هند" واجد شرایط شده و از مزایای این توافق بهره‌مند شود. طبق این گزارش، هند برای کاهش این میزان به حدود ۳۵ درصد فشار آورده است.
طبق گفته افراد مطلع از این مذاکرات که نخواستند نامشان فاش شود، ویتنام و دیگر کشورها نیز تحت فشار مشابهی برای اتخاذ سیستم‌های تعرفه چندلایه هستند، به طوری که برای کالاهایی که سهم زیادی از اجزای چینی دارند، عوارض بالاتری اعمال شود. بلومبرگ نیوز گزارش داد که صادرات ویتنام به ایالات متحده که حاوی بالاترین نسبت اجزای خارجی باشد، در بالاترین محدوده تعرفه، حدود ۲۰ درصد یا بیشتر، محاسبه خواهد شد.
این رویکرد مشابه مقررات موجود در توافق‌نامه تجاری فعلی ایالات متحده با مکزیک و کانادا است.
آلیسیا گارسیا هره‌رو، اقتصاددان ارشد آسیا-پاسفیک در Natixis SA، در گزارشی اخیر گفت: "معضل آسیا در رابطه با جنگ تجاری ترامپ، وابستگی به تقاضای نهایی ایالات متحده در عین اتکای شدید به ارزش افزوده چین در تولید داخلی است." وی افزود که ویتنام، کامبوج و تایوان از جمله آسیب‌پذیرترین کشورها هستند.
چین، که برای اکثر اقتصادهای آسیایی شریک تجاری بزرگ‌تری نسبت به ایالات متحده است، نسبت به عواقب تهدید منافع خود هشدار داده است و احتمالاً وانگ یی، وزیر امور خارجه این کشور، دوباره این موضوع را در سفر خود به اروپا در این هفته برای مذاکرات در بروکسل، آلمان و فرانسه مطرح خواهد کرد.
وزارت بازرگانی چین روز شنبه در بیانیه‌ای، ضمن تکرار هشدارهای قبلی، اعلام کرد: "چین قاطعانه با هر توافقی که به زیان منافع چین و در ازای آنچه 'کاهش تعرفه' نامیده می‌شود، صورت گیرد، مخالف است. اگر این اتفاق بیفتد، چین هرگز آن را نخواهد پذیرفت و قاطعانه برای حفظ حقوق و منافع مشروع خود مقابله خواهد کرد."
وقفه ۹۰ روزه ترامپ در اعمال تعرفه‌های "متقابل" بر ده‌ها شریک تجاری آمریکا در ۹ ژوئیه به پایان می‌رسد. اگر این کشورها به توافق تجاری با ایالات متحده دست پیدا نکنند، ممکن است با تعرفه‌های به مراتب بالاتری روبرو شوند.
برخی دولت‌ها در حال اقداماتی برای باقی ماندن در سمت درست واشنگتن هستند. ویتنام، تایلند و کره جنوبی همگی از زمان اعلام تعرفه‌های ترامپ در آوریل، اقداماتی را برای جلوگیری از تغییر مسیر کالاها از طریق کشورهای خود به ایالات متحده به اجرا گذاشته‌اند.
گمرک کره جنوبی با اشاره به افزایش این رویه، از تشدید مبارزه با ترانزیت مجدد کالا خبر داد. لای چینگ-ته، رئیس‌جمهور تایوان نیز این مسئله را مطرح کرد و با قوانین جدیدی پیوست که طبق آن تمام صادرات به مقصد ایالات متحده باید حاوی اظهارنامه قانونی مبنی بر تولید آنها در این جزیره باشد.
کنترل‌های صادراتی
یکی دیگر از نگرانی‌های پکن این است که آیا ایالات متحده می‌تواند دیگران را متقاعد کند که کنترل‌های صادراتی بر تجهیزات پیشرفته را اعمال یا تشدید کنند، که این امر تلاش‌های چین برای خرید ابزارهای مورد نیاز برای تولید نیمه‌رساناهای پیشرفته را بیشتر مختل خواهد کرد.
تایوان در ماه ژوئن هوآوی تکنولوژی و Semiconductor Manufacturing International Corp (SMIC) را به فهرست نهادهای تحت تحریم خود اضافه کرد و شرکت‌های تایوانی را از انجام تجارت با آنها بدون تأیید دولت منع کرد.
فشار تنها محدود به آسیا نیست. اروپا نیز خود را در موقعیت حساسی می‌یابد. اتحادیه اروپا بزرگ‌ترین مقصد صادرات خودروهای الکتریکی چین است، و طبق تحقیقات اخیر گروه Rhodium، سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در این بلوک به علاوه بریتانیا سال گذشته به ۱۰ میلیارد یورو (۱۲ میلیارد دلار) رسید.
با این حال، تنش‌های تجاری در حال افزایش است. اورسولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، اخیراً پکن را به "تسلیحاتی کردن" فلزات نادر و آهن‌ربا متهم کرده و نسبت به خطرات ناشی از مازاد ظرفیت تولید چین هشدار داد.
پکن به ویژه نگران است که اتحادیه اروپا ممکن است مفادی مشابه توافق بریتانیا با ایالات متحده را امضا کند، که شامل تعهداتی در زمینه امنیت زنجیره تامین، کنترل‌های صادراتی و قوانین مالکیت در بخش‌هایی مانند فولاد، آلومینیوم و داروسازی بود. اگرچه در متن به چین اشاره‌ای نشده بود، اما فایننشال تایمز گزارش داد که پکن در یک بیانیه عمومی نادر، این توافق را مورد انتقاد قرار داد و آن را یک چالش مستقیم تلقی کرد.
یورگ ووتکه، شریک در گروه Albright Stonebridge در واشنگتن و رئیس سابق اتاق بازرگانی اتحادیه اروپا در چین، گفت: "چین به وضوح نگران است که اتحادیه اروپا همان متن بریتانیا را در مورد کنترل‌های صادراتی بپذیرد. آنها اتحادیه اروپا را تحت فشار قرار می‌دهند که این کار را نکند، و ایالات متحده اتحادیه اروپا را تحت فشار قرار می‌دهد که این کار را بکند."
بروکسل و واشنگتن هدف دارند پیش از ۹ ژوئیه، زمانی که واشنگتن قرار است تعرفه ۵۰ درصدی را بر تقریباً تمام محصولات اتحادیه اروپا اعمال کند، به نوعی توافق دست یابند. با توجه به اینکه صادرات اروپا به ایالات متحده بیش از دو برابر میزان صادرات به چین است، این بلوک واشنگتن را شریک مهم‌تری می‌داند، که به ایالات متحده در مذاکرات اهرم فشار می‌دهد.
هوسوک لی-ماکیاما، مدیر مرکز اروپایی اقتصاد سیاسی بین‌المللی در بروکسل، که اخیراً برای جلسات پیش از نشست اتحادیه اروپا و چین در این ماه در پکن بود، گفت که بیانیه آخر هفته چین "به وضوح تماماً متوجه بروکسل است". او افزود: "چین نگران است که اتحادیه اروپا چه چیزی را ممکن است با ایالات متحده توافق کند."
خطر بلندمدت برای پکن این است که این تلاش‌ها به یک تغییر گسترده‌تر منجر شود – نه تنها یک کمپین تحت رهبری ایالات متحده برای مهار صادرات چین، بلکه بازآرایی تجارت جهانی حول "زنجیره‌های تامین قابل اعتماد" که چین به طور فزاینده‌ای خارج از آن قرار می‌گیرد. در بازدید از آسیای جنوب شرقی در اوایل سال جاری، شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین، منطقه را ترغیب کرد که به عنوان "یک خانواده آسیایی" در کنار هم بایستند و نسبت به تجزیه تجارت هشدار داد.
پکن اغلب به اقدامات مخالف خود با تدابیر تجاری هدفمند پاسخ داده است. زمانی که اتحادیه اروپا سال گذشته تعرفه‌هایی بر خودروهای الکتریکی چینی اعمال کرد، چین تحقیقات ضد دامپینگ را در مورد برندی، لبنیات و گوشت خوک اروپایی آغاز کرد. در سال ۲۰۲۳، پس از جلسات گروه هفت در ژاپن که انتقادی از چین تلقی شد، واردات غذاهای دریایی ژاپن را متوقف کرد. اختلاف با استرالیا در سال ۲۰۲۰ منجر به محدودیت‌های تجاری بر میلیاردها دلار کالا از جمله خرچنگ، شراب و جو شد.
تو شین‌کوان، رئیس موسسه مطالعات سازمان تجارت جهانی چین در دانشگاه تجارت و اقتصاد بین‌الملل در پکن و مشاور سابق وزارت بازرگانی چین، گفت: "اگر برخی توافقات به صراحت چین را هدف قرار دهند و نشان دهند که برخی کشورها با ایالات متحده برای 'مهار چین' همکاری یا تبانی می‌کنند، آنگاه چین قطعاً واکنش نشان خواهد داد."
(به‌روزرسانی با جزئیات مذاکرات ویتنام-ایالات متحده در پاراگراف چهارم. نسخه قبلی داستان برای اصلاح مقیاس محور عمودی نمودار اول تصحیح شد.)