ایران اعلام کرد که همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سازمان ملل را به حالت تعلیق درآورده است. این اقدام، بازرسان بین‌المللی را از ارزیابی خسارات وارده به سایت‌های اصلی هسته‌ای ایران در پی حملات هوایی آمریکا و اسرائیل منع می‌کند و زمینه‌ساز درگیری جدیدی با واشنگتن و دیگر قدرت‌های غربی می‌شود.
این اقدام ایران، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را فعلاً از هرگونه فعالیت هسته‌ای جدیدی که تهران قادر به انجام آن باشد، محروم می‌کند و امکان تأیید محل نگهداری ذخیره بزرگ اورانیوم غنی‌شده آن را سلب می‌کند.
رسانه‌های دولتی ایران روز چهارشنبه اعلام کردند که رئیس‌جمهور، مسعود پزشکیان، رسماً اجرای قانونی را تصویب کرده که مجلس ایران هفته گذشته آن را به منظور تعلیق همکاری‌ها به تصویب رسانده بود. این تعلیق تا زمان برآورده شدن شرایط مختلف، از جمله تضمین امنیت سایت‌های هسته‌ای و دانشمندان هسته‌ای ایران، به قوت خود باقی خواهد ماند.
این تصمیم می‌تواند هرگونه از سرگیری مذاکرات هسته‌ای بین ایران و آمریکا را پیچیده‌تر کند. رئیس‌جمهور ترامپ اعلام کرده است که واشنگتن آماده مذاکره است. ایران خواستار تعهد واشنگتن به عدم انجام حملات نظامی جدید قبل از بررسی از سرگیری مذاکرات است.
سخنگوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) اظهار داشت که از این گزارش‌ها مطلع است اما "در انتظار اطلاعات رسمی بیشتر از ایران" در مورد تصمیمش برای تعلیق همکاری است. آژانس هنوز تیمی از بازرسان در ایران دارد که از زمان حمله اسرائیل به ایران در ۱۳ ژوئن، قادر به انجام کارهای خود نبوده‌اند. ترامپ هفته گذشته، پس از ۱۲ روز جنگ که طی آن ایالات متحده و اسرائیل به سایت‌های اصلی هسته‌ای ایران حمله کردند، از جمله با انداختن بمب‌های سنگرشکن بر روی سایت غنی‌سازی فردو، آتش‌بس بین اسرائیل و ایران را اعلام کرد.
سازمان‌های اطلاعاتی غربی همچنان در حال بررسی میزان خسارت وارده به سایت‌ها و تأسیسات هسته‌ای ایران هستند، که ترامپ گفته بود حملات آمریکا و اسرائیل آن‌ها را نابود کرده است. تهران اقداماتی را برای بازیابی دسترسی به تأسیسات فردو، که در عمق کوه مدفون است، آغاز کرده است.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌بی‌اس نیوز گفت که میزان خسارت در فردو "بسیار گسترده و جدی" است.
به گفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و مقامات آمریکایی، سایت غنی‌سازی نطنز ایران نیز به شدت آسیب دیده است، همانند مجتمع هسته‌ای آن در اصفهان.
درخواست‌های فزاینده‌ای از سوی کشورهای غربی برای ایران مطرح شده است که دسترسی بازرسان را قطع نکند. ایران یکی از اعضای پیمان عدم اشاعه است که آن را ملزم به پذیرش بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌کند.
وزیران امور خارجه گروه هفت، از جمله مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، هشدار دادند که برای هرگونه راه‌حل دیپلماتیک بحران هسته‌ای، ایران باید "اطلاعات قابل تأیید در مورد تمامی مواد هسته‌ای در ایران، از جمله با فراهم آوردن دسترسی برای بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی" را به آژانس مستقر در وین ارائه دهد.
امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، روز سه‌شنبه اولین تماس تلفنی خود را در سه سال گذشته برقرار کردند تا برنامه هسته‌ای ایران را مورد بحث قرار دهند و خواستار یک راه‌حل دیپلماتیک شوند.
پس از انتشار خبر تصمیم ایران، گیدئون ساعار، وزیر امور خارجه اسرائیل، از کشورهای اروپایی خواست تا فوراً تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را که تحت توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ لغو شده بود، دوباره اعمال کنند. ایران هشدار داده است که هرگونه چنین گامی می‌تواند منجر به خروج این کشور از پیمان عدم اشاعه شود، اقدامی که هیچ کشوری به جز کره شمالی تاکنون انجام نداده است.
ساعار در پلتفرم ایکس (X) گفت: "جامعه بین‌المللی باید اکنون قاطعانه عمل کرده و از تمامی ابزارهای موجود برای توقف جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران استفاده کند."
رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اشاره کرده است که اگر ایران با آژانس همکاری نکند، می‌تواند به سرعت مورد اقدام جدید شورای حکام قرار گیرد.
گروسی در طول درگیری گفت که دسترسی بازرسان به سایت‌های غنی‌سازی بمباران شده برای ارزیابی خسارت و اطمینان از ایمنی آن‌ها ضروری است. اولویت دوم، مکان و وضعیت ذخیره اورانیوم غنی‌شده ایران، به ویژه بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای بالا، که برای سوخت ۱۰ سلاح هسته‌ای کافی است، بود.
کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر این ذخیره دست‌نخورده و بدون حساب‌وکتاب باقی بماند، می‌تواند در یک سایت غنی‌سازی پنهانی برای تولید سوخت با درجه تسلیحاتی استفاده شود. گروسی گفته است که ایران می‌تواند ظرف چند ماه دوباره غنی‌سازی اورانیوم را آغاز کند.
ایران، گروسی را متهم کرده است که با انتشار گزارش جامع خود در اواخر ماه می، که عدم همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را طی یک بررسی شش ساله در مورد مواد هسته‌ای اعلام‌نشده یافت‌شده در ایران مشخص کرده بود، به حملات اسرائیل دامن زده است. همچنین او را متهم کرده است که حملات آمریکا و اسرائیل را محکوم نکرده است. تهدید به مرگ علیه او از سوی برخی قانون‌گذاران ایرانی و رسانه‌های وابسته به رژیم صورت گرفته است.
گزارش گروسی به دستور قدرت‌های اروپایی تهیه شده بود. او بارها اعلام کرد که حملات اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران خلاف قوانین بین‌المللی است. عراقچی فعلاً از دیدار با او برای بحث در مورد از سرگیری بازرسی‌ها خودداری کرده است.
برای تماس با لورنس نورمن به [email protected] ایمیل بزنید.