چین مدت‌هاست که مهم‌ترین شریک تجاری تایوان، خریدار اصلی صادرات آن و مکانی برای تولید محصولات بسیاری از شرکت‌های تایوانی بوده است. چین همچنین بزرگترین تهدید برای تایوان محسوب می‌شود و ادعا می‌کند که این جزیره دموکراتیک بخشی از قلمرو آن است.
اکنون، حزب حاکم تایوان اعلام کرده است که می‌خواهد برای از بین بردن روابط تجاری که دهه‌ها رشد اقتصادی تایوان را پیش برده‌اند، تلاش بیشتری کند.
رئیس‌جمهور لای چینگ-ته از شرکت‌های تولیدکننده نیمه‌رساناها – صنعت اصلی تایوان – می‌خواهد که خرید و فروش به چین را متوقف کنند. آقای لای گفته است که شرکت‌های تایوانی، که اکثریت چیپ‌های پیشرفته کامپیوتری جهان را تولید می‌کنند، باید به جای آن یک زنجیره تأمین را در آغوش بگیرند که تنها شامل شرکت‌هایی از کشورهای دموکراتیک باشد.
ماه گذشته، دولت تایوان به کسب‌وکارهای تایوانی اعلام کرد که برای فروش محصولات به دو شرکت فناوری مهم چین: غول مخابراتی هواوی و SMIC (که به طور رسمی شرکت بین‌المللی تولید نیمه‌رساناها نامیده می‌شود)، به مجوز نیاز دارند. هر دو برای تلاش چین در ساخت چیپ‌های خود، کلیدی هستند.
این اقدام با هدف دیرینه واشنگتن برای قطع دسترسی چین به چیپ‌های پیشرفته هم‌راستاست. همچنین نشان می‌دهد که تایوان چگونه بین دو ابرقدرت گرفتار شده است. پرزیدنت ترامپ تهدید کرده است که تعرفه‌هایی را بر تایوان و ده‌ها شریک تجاری دیگر ایالات متحده، به زودی در همین هفته، اعمال کند.
خاریس تمپلمن، پژوهشگر در موسسه هوور، یک اندیشکده در دانشگاه استنفورد، گفت: «حزب حاکم تایوان می‌خواهد در واشنگتن به عنوان یک دوست قابل اعتماد ایالات متحده دیده شود، حتی اگر این به معنای پرداخت یک هزینه اقتصادی کوتاه‌مدت باشد.»
اما تایوان ممکن است هزینه بالایی را برای تغییر اقتصاد خود از چین بپردازد.
برای دهه‌ها، تقریباً تمام سرمایه‌گذاری خارجی شرکت‌های تایوانی به چین می‌رفت. بزرگترین شرکت‌های تایوان، از جمله شرکت تولید نیمه‌رسانای تایوان، یا TSMC، و غول الکترونیک فاکس‌کان، بر اساس قدرت سرمایه‌گذاری‌های تولیدی در چین و فروش به شرکت‌های چینی رشد کردند.
فاکس‌کان، که دستگاه‌هایی را برای اپل و انویدیا تولید می‌کند، سهم قابل توجهی از لوازم الکترونیکی مصرفی جهان را در کارخانه‌های خود در مرکز چین می‌سازد، جایی که از سال‌ها سرمایه‌گذاری زیرساختی با حمایت دولت بهره‌مند شده است. بنیانگذار این شرکت، تری گو، در سال 2024 برای ریاست جمهوری تایوان نامزد شد.
ثروتمندترین فرد تایوان، بری لام، ثروت خود را با ساخت لپ‌تاپ در چین با شرکت خود، Quanta Computer، به دست آورد. کنسرسیوم مواد غذایی و نوشیدنی تایوانی Want Want برای اکثر فروش خود به چین وابسته است. بنیانگذار آن، تسای انگ-منگ، از حامیان سرسخت ادعاهای چین بر تایوان است و ایستگاه‌های تلویزیونی و کانال‌های یوتیوب طرفدار پکن را اداره می‌کند.
روابط نزدیک بین دو اقتصاد در تایوان به عنوان عاملی بازدارنده در برابر تجاوز چین و راهی برای چین برای اعمال نفوذ خود بر جزیره دیده شده است. این پیوند دو طرفه عمل می‌کند.
طی دهه گذشته، برخی از شرکت‌های تایوانی شروع به بازنگری در وابستگی خود به چین کرده‌اند. در سال 2014، زمانی که رهبران تایوان روابط اقتصادی نزدیک‌تری با چین را پیشنهاد کردند، هزاران نفر از مردم تایوان به دلیل ترس از وابستگی بیش از حد به پکن اعتراض کردند. این طرح در نهایت کنار گذاشته شد.
تنش‌های تجاری و همه‌گیری کووید-19 باعث شد کسب‌وکارهای تایوانی بیشتر عقب‌نشینی کنند. سال گذشته، کمی بیش از 7 درصد از سرمایه‌گذاری خارجی جدید تایوان به چین رفت که این رقم از بیش از 80 درصد در سال 2010 کاهش یافته است.
با این حال، تحلیلگران می‌گویند که جدایی کامل دو اقتصاد دشوار خواهد بود. چین همچنان بزرگترین خریدار صادرات تایوان، به ویژه نیمه‌رساناها، باقی مانده است.
در عین حال، تایوان برای مقاومت در برابر فشار پکن، به حمایت سیاسی و نظامی ایالات متحده وابسته است. آقای ترامپ خواستار افزایش چشمگیر هزینه‌های نظامی تایوان شده و تایوان را به سرقت برتری در تولید نیمه‌رساناها از ایالات متحده متهم کرده است. مقامات تایوانی متعهد به افزایش اندکی در هزینه‌های نظامی شده‌اند و TSMC اعلام کرده است که سرمایه‌گذاری‌های خود در ایالات متحده را بیش از دو برابر و به 165 میلیارد دلار خواهد رساند.
فروش تجهیزات فناوری به چین احتمالاً منبعی مداوم از اصطکاک و مذاکره برای تایوان در تعاملاتش با دولت ترامپ خواهد بود.
سال گذشته، یک چیپ ساخته شده توسط TSMC، علیرغم کنترل‌های صادراتی ایالات متحده، در یک دستگاه هواوی ظاهر شد که مقامات واشنگتن را خشمگین کرد. اضافه کردن هواوی و SMIC به فهرست تجارت ممنوعه تایوان، گامی در جهت قطع کسب‌وکاری است که همچنان به چین جریان داشته است.
با وجود فشارهایی که تایوان را بیشتر به عقب می‌راند، نیروهای قانع‌کننده‌ای شرکت‌ها را به سمت چین می‌کشاند.
هاوارد یوان، 36 ساله، مدیر شرکت Superb International در شانگهای است؛ یک تولیدکننده پوشاک که خانواده‌اش آن را در دهه 1980 در تایوان تأسیس کردند و به چین گسترش دادند. او گفت که جایگزینی تأمین‌کنندگان چینی دشوار خواهد بود.
و روبی چن، 32 ساله، گفت که چین مکانی آسان‌تر برای شروع کسب‌وکار نسبت به تایوان است. او سه سال است که یک شرکت سلامتی متمرکز بر طب سنتی چینی را در شاندونگ چین اداره می‌کند.
خانم چن، که برای تجار تایوانی که می‌خواهند در شاندونگ شرکت تأسیس کنند، دوره‌های آموزشی برگزار می‌کند، گفت: «این برای کارآفرینان مبتدی بسیار مناسب است. من فقط یک دختر از طبقه کارگر و یک خانواده معمولی بودم، با کمی پس‌انداز.»